جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«التعجب» كتابى است كه در دفاع از موضوع امامت در مقابل اهل سنت نگاشته شده است. در اين كتاب مؤلف تناقضات و اغلاط عجيب و غريبى را كه در عقايد اهل سنت درباره اين مسأله رخ داده يادآور شده و به ابطال و رد آنان پرداخته است. يكى از مؤمنين در «امالى» شيخ مفيد به كتابى به نام «اطراف الدلائل و اوائل المسائل» برخورده بود كه بطور اختصار و كوتاه به برخى از اين نوع مناقضات و اغلاط پرداخته است. از اين رو از مؤلف درخواست كرد كه در اين باب به صورت وسيع و مبسوط وارد شده و در اين زمينه كتابى بنويسد. مؤلف در پى اجابت اين درخواست، كتاب«التعجب» را به رشته تحرير درآورد.

ابوالفتح کراجکي طرابلسي، محدث، فقيه و متکلّم بزرگ شيعه در قرن پنجم هجري است. او از شاگردان ابوالصلاح حلبي، سلاّر بن عبدالعزيز ديلمي، شيخ طوسي و شيخ مفيد است. اين نوشتار، به معرفي نظريه‌هاي معناشناختي وي در بحث صفات خداوند مي‌پردازد. مسئله صفات الهي يکي از مسائل مهم خداشناسي در تاريخ تفکر اسلامي به‌شمار مي‌آيد و متکلّمان و فيلسوفان مسلمان، از زواياي گوناگون بدين بحث پرداخته‏اند؛ يکي از ابعاد اساسي اين مسئله، تحليل معنايي صفات الهي است. اين پرسش که آيا مي‏توان تفسيري معقول از صفات الهي ارائه داد يا نه، از ديرباز براي متکلمان مطرح بوده است و نظريه‏هاي گوناگوني در اين زمينه ارائه شده است؛ براي نمونه، گروهي دراين‌باره رأي به تعطيلي عقل داده و گروهي از تشبيه صفات الهي به صفات آفريدگان سردرآوردند و گروهي دست به تأويل صفات الهي زدند. آنچه از آثار برجاي‏مانده از کراجکي به‌دست مي‏آيد، اين است که از ديد ايشان صفات الهي معنادار بوده و بسياري از آن‌ها بر ‌معناي حقيقي خود حمل مي‏شوند و شماري از آن‌ها را نيز بايد بر معناي مجازي حمل کرد. به سخن ديگر، مسلک ايشان در باب تفسير صفات الهي اشتراک معنوي در برخي صفات و تأويل روايي در تفسير برخي صفات است.

«مجالس در مناظرات» ترجمه فارسى کتاب الفصول المختارة من العیون و المحاسن اثر شیخ مفید است، پیرامون مناظرات شیخ مفید درباره مباحث امامت، که توسط آقا جمال خوانسارى ترجمه گشته است. سده چهارم تاریخ اسلام، سده ‏اى پر جوش و خروش بود، پر جوش و خروش در سیاست، و پر جوش و خروش در علم. سیصد سال از ظهور اسلام مى‏ گذشت. فلسفه یونان ترجمه شده بود. کتاب‏هایى دیگر نیز در حوزه علوم مسلمین پا گذاشته بود. پیروان سیاست‏هاى گوناگون، سرتاسر ممالک اسلام را میدان تکاپوى خویش قرار داده بودند. در حدیث و تفسیر کتاب‏هایى تألیف شده بود. محدّثان و مفسران آراء خود را اظهار کرده بودند. کتاب‏هایى در تاریخ اسلام، و تاریخ خلافت اسلامى، گردآورى شده بود، که پیشینه اسلام را، اگر چه با نقص و جانبدارى، پیش چشم ‏ها مى‏ گذاشت. عقایدشناسان و متکلّمان به مکتب‏هاى خود شکل داده بودند. پایه ‏هاى مذاهب فقهى ریخته شده بود، و مردم در پیروى از فقیهان دسته‏ بندى شده بودند. شهر بغداد در آن روزگار، به عنوان مهم‏ترین مرکز علمى و سیاسى جهان اسلام به شمار مى ‏رفت و از ویژگى ‏هاى خاصى برخوردار بود. آل بویه و حمدانیان که شیعه مذهب بودند، قدرت یافته و از دانشمندان شیعه حمایت مى ‏کردند یا حداقل از آن آزار و اذیت‏ ها که قبلا به شیعیان مى ‏رسید، جلوگیرى مى‏ کردند و این فرصت خوبى بود تا دانشمندان شیعه از حقانیّت مذهب امامیّه دفاع نمایند. شیخ مفید این مسئولیّت بزرگ را در بغداد به عهده داشت و شاگردان برجسته اى از قبیل شریف رضى، سیّد مرتضى، شیخ طوسى، ابوالعباس نجاشى، قاضى ابوالفتح کراچى و... را تربیت نمود که هر کدام در دفاع از مبانى شیعه تلاش ‏هاى چشم گیرى انجام دادند و از طرف دیگر شیخ مفید با بزرگان فرقه معتزله و اشاعره و مذاهب گوناگون اهل سنت و حتى فرقه‏ هاى شیعه از قبیل زیدیه و اسماعیلیه به بحث و مناظره حضورى و شفاهى مى‏ پرداخت، که نمونه ‏هاى آن را در کتاب ارزنده «الفصول المختاره» مى ‏بینیم. نام کامل کتاب «الفصول المختاره من العیون و المحاسن» است و همان طور که از دیباچه کتاب به دست مى ‏آید، این کتاب برگزیده ‏اى از مطالب دو کتاب شیخ مفید؛ یعنى کتاب «المجالس المحفوظه فى فنون الکلام» و کتاب «العیون و المحاسن» مى ‏باشد.

گنجینه معارف شیعه امامیه، از آقای حاج میرزا محمدباقر کمره‌ای که ترجمه فارسی بر کتاب کنز الفوائد علامه کراجکی متوفای ۴۴۹ ق است، می‌باشد. / آقای کمره‌ای علاوه بر ترجمه، تعلیقات و پاورقی‌هایی نیز در سال ۱۴۰۲ ق بر این کتاب ارزشمند دارند. اصل کتاب کنز الفوائد دارای دو جلد می‌باشد؛ اما آقای کمره‌ای این دو جلد را در یک مجلد، که نام آن را هم گنجینه گذاشته‌اند، تنظیم و ترجمه نموده‌اند و در پایان کتاب خود، کتاب دیگری از علامه را افزوده‌اند که در کتاب کنز الفوائد موجود نمی‌باشد، تحت عنوان «التعجب»، که کتابی است در دفاع از موضوع امامت در مقابل اهل سنت نگاشته شده است. در این کتاب مؤلف تناقضات و اغلاط عجیب و غریبی را که در عقاید اهل سنت درباره این مساله رخ داده یادآور شده و به ابطال و رد آنان پرداخته است. / مترجم در جای دیگری در مقدمه می‌گوید: این کتاب به زبان عربی که در آن تاریخ زبان علمی جامعه اسلامی بوده است، تالیف شده و برای پارسی زبان‌هایی که با زبان علمی عربی آشنائی ندارند، سودی نداشت و توفیقی به دست آمد که آن را به زبان پارسی ساده ترجمه کردم و کوشیدم برای همه قابل فهم باشد و بهره ده برای همه افراد اندیشمند./ این کتاب از روی تنها نسخه‌ای که ده‌ها سال پیش به دست ناشری رسیده، چاپ سنگی شده و در کاغذ و نوشتن بسیار صرفه جویی گردیده و صورت خوبی نداشته است./ نسخه کتاب مخلوط بوده و مصحح کوشای آن تا هر چه تلاش کرده، باز هم تعهد صحت آن را نکرده، بلکه اعتراف دارد موارد شبهه‌ای در کتاب باقیمانده که در آینده به توان تصحیح کرد، این کتاب برای بار دوم چاپ افست شده و همان نسخه یکم بی کم و زیاد تکثیر شده، برای تصحیح جلد اول کتاب به نسخه نوشته، در دهه هفتم تاریخ اسلامی که نشانه آن در کتابخانه آستانه حضرت رضا علیه‌السّلام به دست آمد مراجعه کردم، البته با زحمت بسیار و فرصت اندک و مقابله‌ای شد و آن نسخه هم خود مغلوط بود و با این که صدها سال در کتابخانه مبارکه بوده است به یک تصحیح علمی عرضه نشده بود و در جزء یکم مقداری هم افتاده داشت و استفاده اندکی به دست آمد. با این همه کوشیدم ترجمه پارسی کامل و رسا باشد. / کتاب حاضر با دو مقدمه در حدود ۶۰ صفحه، از مترجم محترم آغاز گردیده است که در به دوران زندگانی علامه کراجکی و اهمیت عصر وی اشاره نموده، همچنین از دوران زندگانی ائمه و پیامبر عظیم الشان اسلام مطالبی را عنوان نموده است. سپس به ترجمه و تعلیقه بر کتاب کنز الفوائد پرداخته و سعی نموده تا ترجمه ساده و روان داشته باشد. / این کتاب اصول اسلامی را از اثبات مبدا و توحید و صفات ثبوتیه و سلبیه و نبوت و امامت را مورد بحث نموده و در هر فصلی شرحی وافی و استدلالی کافی در بر دارد و بحق یکی از وسائل مؤثر جهاد سازندگی است و شایسته است در مراکز تحصیلی از دبیرستان و دانشگاه به حساب یک کتاب درسی یا مطالعه به کار گرفته شود. به گفته مترجم، کتاب ارزشمند کنز الفوائد تالیف شیخ بزرگوار ابو الفتح محمد بن علی کراچکی دانشمند اسلامی قرن چهارم تا حدود نیمه قرن پنجم اسلامی و از شاگردان شیخ بزرگوار مفید، یگانه مبارز دینی دوران حکومت عباسیان و نویسندگان متکلم و موشکاف عقیده و ایمانست، عصری که سید رضی و سید مرتضی پرچمدار علم و دانش اسلامی بودند و وحدت اسلامی را در نظر داشته و به تصحیح عقائد ایمانی پرداختند. این کتاب هم به مانند این گنجینه علمی است که در داستان قرآن مجید یادآوری شده و کان تحته کنز لهما و کان ابوهما صالحا فاراد ربک ان یبلغا اشدهما و یستخرجا کنزهما رحمة من رب و تا کنون زیر دیوار تاریخ گذشته، زیرا دیوار کتابخانه‌ها و زیر دیوار بلند زبان تازی در پس انداز گذاشته بود. برای یتیمان خاندان پاک پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم که سایه پدر بزرگوار خود پیغمبر و علی علیه‌السّلام را بالای سر ندارند و از دست مبارک سرپرست و امام زمان خود حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف هم به طور محسوس بهره مند نیستند. نسخه‌های دست نویس و خوانای این کتاب بسیار اندک و کمیاب است، برای بیان اهمیت مطالب این کتاب باید به وضع اجتماعی دوران مصنف و تالیف این کتاب توجه داشت و در دوران زندگی او از نیمه قرن چهارم تا نیمه قرن پنجم اسلامی یا کم و بیش بوده است و باید توجه داشت در این دوره وضع علمی و دینی اسلام در چه حالی بوده است. در پایان کتاب فهرستی از مطالب کتاب عنوان گشته است.

كتاب "التفضیل" اثر "علامه شیخ ابوالفتح كراجكی" (وفات 449 هـ ق) ـ از علمای امامیه ـاست. "التفضیل" به موضوع برتری امیرالمومنین امام علی علیه السلام بر تمامی مردم به غیر از رسول اكرم (صلی الله علیه واله و سلم) اختصاص دارد . علامه ابتدا مبحث برتری را از طریق عقلی بیان کرده و سپس به روایات فضایل اختصاصی امیرالمومنین که از طرق مختلف رسیده است اشاره دارد.

نگارنده در این کتاب با استناد به احادیث و روایات متعددی از منابع اهل سنت و شیعه به بررسی و رد دلایل اهل سنت درباره خلافت و امامت روی آورده به‌زعم خود برخی از اشتباهات و خطاهای آنان را متذکر می‌شود .احادیث و روایات مورد بحث ذیل این عناوین فراهم آمده است" .جفا به وصیت"، "نافرمانی، برابر فرمان الهی"، "اشتباه آشکار در فهم علم امام"، "بعضی از اشتباهات طرفداران ابوبکر"، "خطاها و اشتباهات بزرگ برادران اهل سنت در تقیه"، "ماهیت آیه غار"، "ماجرای فدک"، "ادعای انفاق "و "فضیلت‌های ساختگی ."