جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نهج البلاغه از آثار فاخر و ارزشمندی است که توسط شریف رضی درسال ۴۰۶ هجری قمری خطبه و اوامر، نامه ها و رسائل، حکم و مواعظ منسوب به امام علی(ع) در آن گردآوری شده است. سخنان امام علی (ع) از لحاظ معنی گنجینه ای است که در ادبیات آن دوران جایگاه خاص و بی نظیری را کسب کرده و از نظر لفظ نیز از جمال و رونق بسیاری برخوردار است. استفاده از جملات اسمیه در خطبه ها سبب جذب مخاطب و تاثیرگذاری بیشتر در آنان است. آن حضرت همچنین با بهره گیری از فصاحت و بلاغت، صنعت ایجاز و تطویل نوعى خاص از آهنگ موسیقى که بر اعماق احساسات پنجه مى‏افکند را در مخاطب ایجاد می کند.توبیخ مصدر باب «تفعیل» از ماده «وَبَخَ» و در لغت به معنای سرزنش و ملامت کردن آمده است. در سیره و روش معصومین(ع) بیش از آنکه اشخاص مورد سرزنش قرارگیرند، صفت‌ها و شیوه‌های نادرستی که در شخص یا جامعه مرسوم و شایع می‌شد، مورد ملامت و سرزنش قرار می‌گرفت. با این روش، سرزنش‌کننده این امر را به سرزنش‌شونده یا سرزنش‌شوندگان القاء می‌کند که مقصود از سرزنش، تخریب شخصیّت فرد یا جامعه نیست بلکه پرهیز دادن از این صفت زشت و ناپسند یا روش نادرست است و این‌چنین رفتاری در هرکس باشد لایق سرزنش خواهد بود. در سراسر دوران امامت و خلافت امام(ع)، تاکید و تلاش های بسیار در راستای هدایت و به کمال رسیدن مردم داشتند و هدف خود را اصلاح جامعه فاسد می دانست و در همین راستا با تلاش های شبانه روزی به ارشاد مردم می پرداخت و آن ها را به مکارم اخلاقی دعوت و از رذایل اخلاقی باز می داشت اما از آنجایی که جامعه عصر امام (ع) به علت تبلیغات فاسد خاندان اموی مسموم شده بود، افراد کمی به تمام درخواست های امام (ع) لبیک گفتند و با رفتار و اعمال ظالمانه موجبات نگرانی و اعتراض امام (ع) را برمی انگیختند که امام نیز در مقام هدایتشان، گاهی به توبیخ و ذمشان می پرداختند که این همه توبیخ و ذم در خلال خطبه های آن حضرت نشان دهنده جامعه فاسد، فتنه های گوناگون و پوسیدگی دیانت مردم بود.بررسی دلایل و شیوه های بیان توبیخ که امام علی (ع) در خطبه های نهج البلاغه به کار برده است، می تواند مردم عصر کنونی را از خطا ها، گرفتاری ها، فتنه ها و دیگر مسائل سرنگونی جامعه و حکومت محفوظ داشته تا در دام شرایط حاکم بر عصر امام(ع) نیافتند .