جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

استناد نهج‌البلاغه، ترجمه‌اى است به زبان فارسی از سيد‌‎مرتضى آیت‌الله‌زاده شيرازى، كتاب حاضر تأليف دانشمند گرانمايه امتياز على‌خان عرشى محقق و كتاب‌شناس نامدار از مردم سرزمين هندوستان است كه به وسيله استاد عامر انصارى (هندى) به عربى ترجمه شده است. اين اثر ارزنده برای نخستين بار در مجله «ثقافة الهند» نشريه روابط فرهنگى هندوستان، شماره 4، ج 8، دسامبر 1957 م. در دهلى نو منتشر شد. على‌رغم حجم اندك، كتابى بسيار سودمند و با ارزش است كه بسيارى از محققان و پژوهش‌گران به انتظار نظاير آن‌اند. و به يقين، مؤلف برای گردآورى اين همه منبع و مرجع رنج فراوان برده است و عمر دراز صرف كرده است. مرحوم مؤلف در پایان كتاب با تواضع خاص عالمان و فروتنى مردم شريف هند مى‌گوید: «هرگز مدعى آن نيستم كه با اين كوشش مختصر تمام اطراف و جوانب موضوع را فرا گرفته‌ام. اما با كوششى كه در اين راه صرف كرده‌ام، سر آن داشته‌ام كه تا مرز امكان حقيقت را بيابم، اميد آن كه پس از اتمام از بررسى مدارك «نهج‌البلاغه» فراغتى بيابم و به تحقيق در جنبه درائى آن بپردازم.» همه ما نيز آرزو داريم تا ساير پژوهش‌گران و محققان آستين همت بالا زنند و اسانيد «نهج» را از بطون منابع عامه و خاصه فراهم آورند و به تكميل مساعى سلف بپردازند و اين نقيصه را مرتفع نمايند و علاوه بر اين به چاپ نسخه‌اى صحيح و معيار از «نهج‌البلاغه» بر پايه شيوه تحقيقى و عالمانه و به دور از سوداگرى همت گمارند، زيرا هر چه در اين زمينه كار علمى انجام پذيرد، شكاف‌ها تنگ‌تر و ترديدها كمتر خواهد شد و يكى از همين كارهاى ارزنده، كتاب حاضر است كه مؤلف آن تا حد امكان به ارائه مدارك نهج‌البلاغه پرداخته است.

در این پاپان نامه در پنج فصل با این عنوان ها به بررسی رابطه نهج البلاغه با قرآن پرداخته شده است: فصل اول، شناخت نهج البلاغه و مؤلفان آن (شأن نهج البلاغه، کمیت نهج البلاغه، مؤلفان کلام علی(ع)؛ فصل دوم، مصادر نهج البلاغه: اقسام مصادر نهج البلاغه، تردید در انتساب نهج البلاغه به امام علی(ع)، نقد و بررسی مطلب؛ فصل سوم، موضوعات نهج البلاغه و قرآن، موضوعات نهج البلاغه؛ فصل چهارم، پیوند و ارتباط مستقیم نهج البلاغه با قرآن: تحریض تمسک به قرآن، تبیین محتوای قرآن، تفسیر آیات و سور قرآنی در نهج البلاغه؛ فصل پنجم، پیوند و ارتباط غیرمستقیم نهج البلاغه با قرآن، ذم و مدح در نهج البلاغه و قرآن، بهشت در نهج البلاغه و قرآن، اطاعت خدا در نهج البلاغه و قرآن، نبوت در نهج البلاغه و قرآن؛ فصل ششم، بیان موارد اختلاف ظاهری قرآن با نهج البلاغه و چگونگی حل آنها

ازجمله شبهاتی که دربارۀ نهج‌البلاغه مطرح شده، اعتبار مطالب و استناد آن به امیرالمؤمنین علی (ع) است که اندکی بعد از تدوین نهج‌البلاغه ادعا شده است و افرادی آگاهانه یا ناآگاهانه به آن دامن زده‌اند. در این مقاله، با تکیه بر شواهد درون‌متنی نهج‌البلاغه بر این نکته تأکید شده است که اگر هیچ سند معتبری هم در این باره پیدا نشود، باز هم می‌توان ادعا کرد که این جملات و سخنان از آن امام همام (ع) صادر شده است؛ زیرا شواهدی چون علو محتوا و جامعیت، بداعت کلام، تأثیرگذاری و جاذبۀ عجیب، فصاحت و بلاغت، سخن از رؤیت ملائکه، شنیدن و دیدن نشانه‌های آفاقی و انفسی، اخبار غیب و خبردادن از آینده، تحدی‌طلبی در باب علم و آگاهی و هماهنگی وقایع در نهج‌البلاغه با تاریخ، ثابت می‌کند که حقایق و معارفی که در این مجموعۀ عظیم در قالب‌ گفتارهای بدیع و جذاب مطرح شده، از عهدۀ بشر عادی خارج است و این متن در عین صامت ‌بودن، به استنادش به علی (ع) گواهی می‌دهد.