جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

التشيع المصري الفاطمي، كه نام كامل آن در جلدهاى 4 تا 6، «التشيع المصري الفاطمي: إشعاع حي و حضاري: مائتان و عشر سنوات من الإبداع الإنساني» و در جلد 1 و 2، «حضارة مصر في ظل الإسلام الشيعي: مائتان و عشر سنوات من الإبداع الإنساني» است، تأليف حسن محمد صالح مى‌باشد كه 250 سال حكومت فاطميان مصر را با استفاده از منابع تاريخى مورد بررسى قرار داده است. كتاب در شش جلد به زبان عربى منتشر شده است. نويسنده از منابع متعددى در نگارش اين اثر استفاده كرده كه آثار مقريزى از مهم‌ترين آنهاست. وى گاه تنها نام شخص را در متن ذكر كرده و گاه به كتاب او نيز اشاره كرده است. نويسنده در مقدمه كتاب به تشابه فقهى و اعتقادى فاطميان شيعه مصر، زيديه و اماميه اثناعشريه اشاره كرده و تفاوت آنها را در بحث امامت دانسته است. "جلد سوم" نويسنده در ابتداى اين جلد ادعا كرده است كه تاريخ از گذشته تا حال حكّامى مانند خلفاى فاطمى نديده است كه اعتقاد كامل به آزادى عقيده داشته باشند. وى تأكيد مى‌كند كه اگر تاريخ دولت فاطمى را مطالعه كنيم و با دقت قضات، نويسندگان و وزراى آن را شناسايى كنيم، خواهيم دانست كه از مذاهب و اديان مختلف بوده‌اند و فرقى بين مسلمان و غير مسلمان و قبطى و يهودى نبوده است؛ جز اينكه خدمت درست و رعايت مصالح ملت مصر و دارالخلافه، ملاك گزينش بوده است. نويسنده در ادامه اين جلد، حكومت فاطميه را از جهات مختلف صنعتى، فرهنگى و سياسى مورد بررسى قرار داده است. وى در بخشى از كتاب به عجايب و اهرام مصر پرداخته و خاطرنشان مى‌كند كه در طول بيش از 250 سال حكومت فاطميان بر حفظ آنها و ممانعت از سرقت و نابودى آنها اهتمام داشته‌اند. بررسى صنعت عطر، موسيقى، نقاشى، جواهرات، شيشه، اسلحه و مانند آن از ديگر مباحث ذكرشده در اين جلد از كتاب است.

تاريخ الدولة الفاطميةاز آثار بس ارزنده استاد تاريخ اسلام در دانشكده ادبيات دانشگاه قاهره؛ دكتر محمد جمال‌الدين سرور است كه در آن، سياست داخلى و جلوه‌هاى تمدن دولت فاطميان و همچنين سياست خارجى آنان را به صورت علمى، مستند و تحليلى مورد بررسى قرار داده است. كتاب متشكل از دو جلد و هر جلد مشتمل بر يك مقدمه و متن اثر است. نويسنده با نظر به آنكه فاطميان مصر، شيعه اسماعيلى بودند، در نمودارى پيوند امامان معصوم (علیهم السلام) را به حضرت امام اميرالمؤمنين على (علیه السلام) و چگونگى جدايى امامان اسماعيلى را بيان كرده است. همچنين در فهرستى خلفاى چهارده‌گانه فاطمى و زمان شروع و پايان قدرت هر كدام را در فهرستى جداگانه آورده است. نويسنده در پايان هر يك از دو جلد، افزون بر منابع كتاب، فهرست‌هاى فنى (اعلام، امت‌ها، قبائل، عشائر، طوائف و مكانها) را نيز آورده است. پاورقى‌هاى نويسنده به صورت استنادى و بيان منابع و مصادر مورد بحث و همچنين توضيح برخى از اعلام، وقايع و اصطلاحات است. در "جلد اول" سياست داخلى و مظاهر تمدنى دولت فاطميان در ضمن شش باب بدين‌ترتيب بيان شده است: 1- قيام خلافت فاطمى در بلاد مغرب، 2- اوضاع داخلى مصر قبل از استقرار قدرت فاطميان، 3- سلطه فاطميان بر مصر، 4- حركات سياسى و دينى در دوره اول فاطميان، 5- دوره نفوذ وزيران فاطمى، 6- تشكيلات ادارى و تمدنى در دوره فاطميان در مصر.

التشيع المصري الفاطمي، كه نام كامل آن در جلدهاى 4 تا 6، «التشيع المصري الفاطمي: إشعاع حي و حضاري: مائتان و عشر سنوات من الإبداع الإنساني» و در جلد 1 و 2، «حضارة مصر في ظل الإسلام الشيعي: مائتان و عشر سنوات من الإبداع الإنساني» است، تأليف حسن محمد صالح مى‌باشد كه 250 سال حكومت فاطميان مصر را با استفاده از منابع تاريخى مورد بررسى قرار داده است. كتاب در شش جلد به زبان عربى منتشر شده است. نويسنده از منابع متعددى در نگارش اين اثر استفاده كرده كه آثار مقريزى از مهم‌ترين آنهاست. وى گاه تنها نام شخص را در متن ذكر كرده و گاه به كتاب او نيز اشاره كرده است. نويسنده در مقدمه كتاب به تشابه فقهى و اعتقادى فاطميان شيعه مصر، زيديه و اماميه اثناعشريه اشاره كرده و تفاوت آنها را در بحث امامت دانسته است. "جلد چهارم" اشعار و آثار ادبا درباره تمدن مصر در زمان فاطميان مورد بررسى قرار گرفته است. در باب اول، اشعار خلفا و وزراى فاطمى و در باب دوم اشعار شعراى مصرى فاطمى درباره موضوعات متنوع مانند اهرام، زلزله، زندان، قاضى عادل، مدرسه ذكر شده است.در ادامه، اشعارى كه درباره جنگ و يا در هجو، مدح يا رثاى حكما و وزراى فاطمى سروده شده، ديده مى‌شود. همچنين اشعار حكمى و فلسفى و دينى نيز گردآورى شده است.

التشيع المصري الفاطمي، كه نام كامل آن در جلدهاى 4 تا 6، «التشيع المصري الفاطمي: إشعاع حي و حضاري: مائتان و عشر سنوات من الإبداع الإنساني» و در جلد 1 و 2، «حضارة مصر في ظل الإسلام الشيعي: مائتان و عشر سنوات من الإبداع الإنساني» است، تأليف حسن محمد صالح مى‌باشد كه 250 سال حكومت فاطميان مصر را با استفاده از منابع تاريخى مورد بررسى قرار داده است. كتاب در شش جلد به زبان عربى منتشر شده است. نويسنده از منابع متعددى در نگارش اين اثر استفاده كرده كه آثار مقريزى از مهم‌ترين آنهاست. وى گاه تنها نام شخص را در متن ذكر كرده و گاه به كتاب او نيز اشاره كرده است. نويسنده در مقدمه كتاب به تشابه فقهى و اعتقادى فاطميان شيعه مصر، زيديه و اماميه اثناعشريه اشاره كرده و تفاوت آنها را در بحث امامت دانسته است. "جلد دوم" باب اول اين جلد از كتاب، به ذكر اسامى وزراى دولت فاطمى اختصاص يافته است. در باب دوم ابتدا به تشيع در مصر پيش از فاطميان پرداخته شده است. نويسنده، حكومت فاطمى را اولين نظام حزبى سرّى به معناى امروزى آن دانسته است. اصطلاحات شبكه دعوت و تبليغ را كه در اين حكومت رسميت يافت، مانند داعى مطلق، داعى محدود، حجت، باب و امام در ادامه شرح و توضيح داده شده است. فرقه فاطميه از زمان اسماعيل بن جعفر تا عبيدالله مهدى در خفا و ستر قرار داشتند و لذا نويسنده تصريح كرده است كه در كتب مورخين معاصر اين دوره مانند ابن جرير طبرى و مسعودى گمشده خود را نمى‌يابيم. هر دو كتاب به وقايع لشكرى و مقاتل طالبيين و جنگى كه بين انصار و مبلغين آنها از يك‌سو و بين خلفاى عباسى صورت گرفته، اشاره كرده‌اند. مسعودى به‌صورت مستقيم از اسماعيليه خبر نداده، بلكه از برخى فرقه‌ها كه از آن جدا شده، مانند قرامطه خبر مى‌دهند. در اين باب، همچنين مطالبى درباره عاشورا، اذان شيعى، ازدواج موقت، قبور خاندان اهل‌بيت (علیهم السلام) در مصر ذكر شده است. در باب سوم اين جلد به قضاوت و مؤسسات قانون آن در دولت فاطمى اشاره شده است. انواع زندان‌ها، شبكه اطلاعاتى و ديوان جهاد از عناوين مباحث اين فصل است.

الموسوعة التاريخية للخلفاء الفاطميين اثر عارف تامر، نگاهی است اجمالی به تاریخ دویست و هفتاد ساله خلفای فاطمی در شمال افریقا و مصر تا بغداد و معرفی هریک از خلفای این سلسله که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است. ازآنجایی‌که خلفای فاطمی، بر قسمت وسیعی از جهان اسلام و عرب در فترت تاریخی نسبتاً طولانی- در حدود دو قرن و نیم- حکومت می‌کرده‌اند، بررسی تاریخ آن‌ها دارای ویژگی خاصی بوده و لذا کتاب حاضر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در ده جلد، تنظیم شده است. هر جلد، به معرفی یکی از خلفای فاطمی، اختصاص یافته است. نویسنده در هر جلد، ابتدا به معرفی نام و تاریخ و مکان ولادت، مدت خلافت و زمان وفات اشاره نموده و سپس، ضمن بیان ویژگی‌ها و خصوصیات هر خلیفه، به بیان وقایع و حوادث مهم دوران خلافت وی پرداخته است. در "جلد هشتم" «المستنصر بالله» که هشتمین خلیفه فاطمی است، معرفی گردیده است. وی در جمادی‌الآخر سال 420ق، در «المعزیه» در به دنیا آمد و پس از وفات پدرش، در سال 427ق، به خلافت رسید درحالی‌که بیش از هفت سال و اندی بیش نداشت و در سال 487ق، در سن 67 سالگی، دار فانی را وداع گفت

الموسوعة التاريخية للخلفاء الفاطميين اثر عارف تامر، نگاهی است اجمالی به تاریخ دویست و هفتاد ساله خلفای فاطمی در شمال افریقا و مصر تا بغداد و معرفی هریک از خلفای این سلسله که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است. ازآنجایی‌که خلفای فاطمی، بر قسمت وسیعی از جهان اسلام و عرب در فترت تاریخی نسبتاً طولانی- در حدود دو قرن و نیم- حکومت می‌کرده‌اند، بررسی تاریخ آن‌ها دارای ویژگی خاصی بوده و لذا کتاب حاضر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در ده جلد، تنظیم شده است. هر جلد، به معرفی یکی از خلفای فاطمی، اختصاص یافته است. نویسنده در هر جلد، ابتدا به معرفی نام و تاریخ و مکان ولادت، مدت خلافت و زمان وفات اشاره نموده و سپس، ضمن بیان ویژگی‌ها و خصوصیات هر خلیفه، به بیان وقایع و حوادث مهم دوران خلافت وی پرداخته است. چهارمین خلیفه فاطمی، «المعز لدین‌الله» است که در "جلد چهارم" به معرفی وی پرداخته شده است. وی در سال 319ق، در شهر «المهدیه» به دنیا آمد و در سال 342ق، در 23 سالگی به خلافت رسید و در سال 365ق، در سن 46 سالگی دار فانی را وداع گفت

الموسوعة التاريخية للخلفاء الفاطميين اثر عارف تامر، نگاهی است اجمالی به تاریخ دویست و هفتاد ساله خلفای فاطمی در شمال افریقا و مصر تا بغداد و معرفی هریک از خلفای این سلسله که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است. ازآنجایی‌که خلفای فاطمی، بر قسمت وسیعی از جهان اسلام و عرب در فترت تاریخی نسبتاً طولانی- در حدود دو قرن و نیم- حکومت می‌کرده‌اند، بررسی تاریخ آن‌ها دارای ویژگی خاصی بوده و لذا کتاب حاضر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در ده جلد، تنظیم شده است. هر جلد، به معرفی یکی از خلفای فاطمی، اختصاص یافته است. نویسنده در هر جلد، ابتدا به معرفی نام و تاریخ و مکان ولادت، مدت خلافت و زمان وفات اشاره نموده و سپس، ضمن بیان ویژگی‌ها و خصوصیات هر خلیفه، به بیان وقایع و حوادث مهم دوران خلافت وی پرداخته است. پنجمین خلیفه فاطمی، در "جلد پنجم" معرفی شده است. او که «العزیز بالله» نام داشت، در سال 344ق، در شهر منصوریه به دنیا آمد و همراه با پدرش معزالدین در سال 362ق به مصر رفته و پس از مرگ برادر بزرگ‌ترش به نام «عبدالله»، ولیعهد شده و پس از وفات پدرش در سال 365ق، در سن 21 سالگی، به خلافت رسید و در 386ق، در شهر ببلیس، بدرود حیات گفت. از جمله صفات بارز و ارزنده‌ای که برای این خلیفه ذکر شده، ادیب بودن و علاقه وافر وی به ادبیات است که در این زمینه، به اشعار فراوانی اشاره شده است

الموسوعة التاريخية للخلفاء الفاطميين اثر عارف تامر، نگاهی است اجمالی به تاریخ دویست و هفتاد ساله خلفای فاطمی در شمال افریقا و مصر تا بغداد و معرفی هریک از خلفای این سلسله که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است. ازآنجایی‌که خلفای فاطمی، بر قسمت وسیعی از جهان اسلام و عرب در فترت تاریخی نسبتاً طولانی- در حدود دو قرن و نیم- حکومت می‌کرده‌اند، بررسی تاریخ آن‌ها دارای ویژگی خاصی بوده و لذا کتاب حاضر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در ده جلد، تنظیم شده است. هر جلد، به معرفی یکی از خلفای فاطمی، اختصاص یافته است. نویسنده در هر جلد، ابتدا به معرفی نام و تاریخ و مکان ولادت، مدت خلافت و زمان وفات اشاره نموده و سپس، ضمن بیان ویژگی‌ها و خصوصیات هر خلیفه، به بیان وقایع و حوادث مهم دوران خلافت وی پرداخته است. "جلد سوم" به معرفی سومین خلیفه فاطمی، «المنصور بالله» اختصاص یافته است. لقب وی ابوطاهر بوده و در سال 302ق، در شهر قیروان به دنیا آمد. وی پس از وفات پدرش در سال 334ق، در 32 سالگی، به خلافت رسید و پس از هفت سال خلافت، در سال 341ق، در 39 سالگی، در شهر منصوریه، وفات یافت. وی فردی شجاع و جنگجو بود و خود در جنگ‌ها شرکت کرده و رهبری سپاه را بر عهده می‌گرفت. وضعیت دولت فاطمیه بعد از القائم بأمرالله؛ تدابیر منصوربالله در صقلیه (نام جزیره‌ای است)؛ بازتاب پیروزی‌ها؛ جنگ سوسه؛ جنگ قلعه‌ها و دژها؛ جنگ حاسمه و مقتل ابایزید؛ فضل بن کیداد از جمله موضوعات مطرح شده این جلد است. در پایان این جلد، به معرفی برخی از شخصیت‌های مهمی که در دوران خلیفه سوم، در خدمت دولت فاطمیه بودند، پرداخته شده است که عبارت‌اند از: جبر بن قاسم (از اهالی مغرب)؛ امین‌الدوله حسن بن عمار (از امرای قبیله کتامه مغربیه)؛ ابوالفتوح برجوان؛ حسین بن جوهر؛ عمار بن محمد؛ عباس بن یحیی بادیس؛ امیر الافضل نجم بن مصال؛ سلیم بن محمد ابن یصال و بزرگانی از خاندان بنو نعمان از جمله علی بن نعمان (متوفی 374ق)؛ محمد بن نعمان (متوفی 399ق)؛ حسین بن علی بن نعمان (متوفی 395ق)؛ عبدالعزیز بن محمد بن نعمان؛ قاسم بن عبدالعزیز بن محمد بن نعمان و محمد بن قاسم.

تاريخ الفاطمي الإجتماعي تألیف ابراهیم رزق‌الله ایوب، در رابطه با اوضاع و احوال خلفا و آداب‌ورسوم مردم در حکومت فاطمیان مصر نوشته شده است. کتاب مشتمل بر یک مقدمه و شش فصل است که در هر فصل مطالب و یافته‌های مرتبط با آن موضوع دسته‌بندی و مورد بحث قرار گرفته است. نویسنده در نگارش کتاب از مصادر و منابع مختلف عربی چون «اتعاظ الحنفا» و «المواعظ و الإعتبار» مقریزی، «وفيات الأعيان» ابن خلکان و «سفرنامه ناصرخسرو» بهره گرفته است. نویسنده در مقدمه کتاب چنین نوشته که پس از این‌که کتاب «التاريخ الفاطمي السياسي» را به چاپخانه سپردم، بهتر دیدم که کارم را با نگارش کتاب دیگری با عنوان «التاريخ الفاطمي الإجتماعي» در مطالعه حکومت فاطمیان به لحاظ مذاهب متعدد، احوال معیشت و عادات در جشن‌های دینی و مناسبات و ... کامل کنم در فصل اول کتاب ساختار اجتماعی مصر بررسی شده است. در فصل دوم کتاب، وضعیت معیشت مردم به لحاظ پاداش و حقوق و البسه و خوراک و قیمت هر کدام از آن‌ها بررسی شده است. در فصل سوم مظاهر ثروت و قدرت حکومت فاطمی ذکر شده است. در فصل چهارم خدمات و کارهای عمومی در ایام خلافت فاطمیه مصر معرفی شده است. در فصل پنجم حوادث اجتماعی و به‌ویژه بالا و پایین رفتن رود نیل و تأثیر آن بر زندگی مصریان بررسی شده است. در فصل ششم کتاب زندگی روزمره جامعه فاطمی مصر مطالعه شده است.

الموسوعة التاريخية للخلفاء الفاطميين اثر عارف تامر، نگاهی است اجمالی به تاریخ دویست و هفتاد ساله خلفای فاطمی در شمال افریقا و مصر تا بغداد و معرفی هریک از خلفای این سلسله که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است. ازآنجایی‌که خلفای فاطمی، بر قسمت وسیعی از جهان اسلام و عرب در فترت تاریخی نسبتاً طولانی- در حدود دو قرن و نیم- حکومت می‌کرده‌اند، بررسی تاریخ آن‌ها دارای ویژگی خاصی بوده و لذا کتاب حاضر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در ده جلد، تنظیم شده است. هر جلد، به معرفی یکی از خلفای فاطمی، اختصاص یافته است. نویسنده در هر جلد، ابتدا به معرفی نام و تاریخ و مکان ولادت، مدت خلافت و زمان وفات اشاره نموده و سپس، ضمن بیان ویژگی‌ها و خصوصیات هر خلیفه، به بیان وقایع و حوادث مهم دوران خلافت وی پرداخته است. "جلد هفتم" به معرفی «الظاهر لإعزاز دین الله»، هفتمین خلیفه فاطمی اختصاص یافته است. او نیز در «المعزیه» قاهره، به دنیا آمد. تاریخ ولادت وی را 10 رمضان 395ق ذکر کرده‌اند. او در دهم ذی‌حجه سال 411ق، در روز عید قربان، در 17 سالگی بعد از ترور شدن پدرش به خلافت رسید و در سال 427ق، بدرود حیات گفت