جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از منظر قرآن عبادت و نیل به رحمت، اغراض اصلی خداوند از خلقت انسان است؛ اما مسیر طغیان و عذاب که اکثریت انسان‌ها طی می‌کنند، به‌ویژه مسئله خلود عذاب، موهم نقض غرض الهی است. این تحقیق نشان می‌دهد که رفع ابهام فوق، منوط به تحلیل درست مسئله عذاب و خلود است به این معنا که عذاب را بایستی واجد جنبه تربیتی دانست و خلود را به معنای مدت طویل نه جاودانه؛ چراکه معنای جاودانگی عذاب، مخالف قواعد عقلانی توحید و موجب ابهام در فلسفه خلقت خواهد شد. نوشتار حاضر با رویکردی توصیفی، تحلیلی مهم‌ترین دلایل خلود را بررسی و میزان قوت آن‌ها را در مقابل ادله توحیدی، عقلی و نقلی بررسی می‌کند تا ضمن مبناسازی برای نفی جاودانگی عذاب، تصویری هماهنگ تر و عمیق‌تر از فلسفه خلقت از منظر قرآن ارائه دهد. این تصویر به دلیل اشتمال بر مؤلفه‌های احساسی و انگیزشی، از حیث کاربردی در حل معضلات روانی جامعه نیز موثرتر است.

کتاب حاضر در خصوص آفرینش خاندان نبوّت با توجه به روایات ائمه معصومین (ع) تهیه و تألیف شده است. در این مجموعه نخست احادیث خلقت نوری را از اعتبار سنجی کرده و روش اعتبار سنجی در این روایات را جمع قرائن برمی‌شمارد. در ادامه احادیث آفرینش نوری اهل‌بیت (ع) را از لحاظ محتوای بررسی کرده و رشد جریان راویان احادیث خلقت نوری اهل‌بیت (ع) را در مدارس کوفه و قم توصیف می‌نماید. در پایان نوشتار مذکور با توجه به عوالم پیشین در مدرسه کلامی بغداد و ری، سیر تطور آموزه خلقت نوری را در تاریخ عقاید امامیه موردبررسی قرار می‌دهد. احادیث عالم ذرّ ازجمله مطالب قابل دقّت در این پژوهش می‌باشد.

برخی از تحصیل‌کردگان مسلمان علم‌گرا در موضوع خلقت انسان، آیات قرآن را بر فرضیه «تحول انواع» تطبیق کرده‌اند. این مقاله با روش تحلیلی ـ انتقادی برداشت‌های تفسیری سه تن از علم‌گرایان مسلمان (یدالله سحابی، عمرو شریف و مهدی بازرگان) را ‌ارزیابی و نقد کرده و خطاهای روشی و معرفتی آنان را در فهم آیات خلقت انسان، نشان داده ‌است. هدف این پژوهش کمک به‌ فهم صحیح متون دینی و پرهیز دادن از مواجهه غیرروشمند با آنهاست. یافته‌های این پژوهش حاکی است که این دسته از تحصیل‌کردگان مسلمان در آثار دین‌پژوهی خود در پی تطبیق مدلول آیات قرآن بر فرضیه «تکامل تدریجی انواع» برآمده‌اند. این نوع مواجهه با آیات قرآن ریشه در دو مشکل پایه‌ای در وضع معرفتی آنان دارد: یکی عدم تخصص در علوم دینی، به‌ویژه تفسیر قرآن؛ و دیگری علم‌گرایی مفرط، به‌ویژه اعتباربخشی به‌ فرضیه «تکامل انواع». این دو عاملْ خطا‌های فاحشی را از سوی آنان در برداشت از آیات آفرینش نخستین انسان موجب شده‌ است. این خطاها برخی به‌ روش تفسیر آیات و بعضی دیگر به ‌فهم مضمونی استدلال مفسران مربوط می‌شود. در این مقاله این دو قسم خطا به‌ تفصیل‌‌ در عملکرد تفسیری سه دانشور یاد شده، مصداق‌یابی و تحلیل ‌گردیده است.

روح پس از آنکه به وسیله فرشته مرگ قبض روح شد در جهان دیگری به نام برزخ قرار می‌گیرد و ارتباط او با دنیا قطع می‌شود؛ البته رابطه روح با افرادی که در دنیا هستند امری محال و غیرممکن نیست، اما چنین نیست که روح هر فردی بتواند با هر کسی که بخواهد رابطه برقرار کند، چنانکه انسان‌های زنده هم نمی‌توانند با ارواح مردگان تماس بگیرند‌. در این کتاب، نویسنده با تأملی در آیات قرآن و روایات ائمه معصومین (ع) و داستان‌های مذهبی، تلاش دارد تا ضمن شرح فلسفه خلقت انسان، اسرار خلقت روح را در عالم مادی و نیز اسرار عالم ارواح را پس از مرگ مورد بررسی قرار دهد.

نگارنده در کتاب حاضر، هدف خدا از خلقت را از جوانب مختلف به صورت تحلیلی مورد بررسی قرارداده است. بحث درستی یا نادرستی هدف خدا در خلقت در چهار بخش مطالعه شده است. بخش نخست، به طور مختصر در تاریخچه و ریشه‌یابی هدف از خلقت در بین فیلسوفان است. بخش دوم، در غرض ذات خدا به عنوان فاعل و خالق است. در این بخش، نظراتی که در مورد هدف خدا از خلقت مطرح شده و یا قابل طرح است، نقل و تحقیق شده است. در بخش سوم ثابت می‌شود که خدا در فعل خود هدف‌دار است؛ وگرنه لغو و عبث در افعال الهی پیش می‌آید. بخش پایانی نیز در غایت خلقت انسان است. نگارنده در این بخش به غایتی که برای انسان در خلقت فرض می‌شود، به اجمال اشاره کرده است.