جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکى از مباحث مهمى که دانشمندان علوم دینى را متوجه خود ساخته، «رابطه مخلوقات با خداوند» است. فیلسوفان و عرفا نیز در این مسئله اظهارنظر کرده و مطابق مبانى خویش به تبیین رابطه مخلوقات با خداوند پرداخته اند. تداخل وجودى یکى از نظرات بدیعى است که دیدگاهى تازه را در این مسئله مطرح ساخته است. مطابق این نظریه، وجود نامتناهى خداوند در عین آنکه در همه ساحت ها و مواطن وجودى حاضر است و هیچ موطنى خالى از وجود وى نیست، منافاتى با وجود حقیقى مخلوقات نخواهد داشت؛ به گونه اى که وجود خداوند متداخل در مواطن وجودى مخلوقات خواهد بود. مطابق این نظریه، مخلوقات نیز مانند خداوند وجود حقیقى دارند؛ اما موطن وجودى آنها جدا از موطن وجودى خداوند نخواهد بود؛ زیرا در غیر این صورت مستلزم تناهى وجودى خداوند است، بلکه مخلوقات در همان موطن وجودى خداوند داخل اند؛ به نحوى که هر معلولى به اندازه و مرتبه وجودى خود متداخل با وجود خداوند است. این مقاله با بیان دقیق معناى تداخل و تفاوت آن با الفاظ قریب المعنى به تبیین نظریه تداخل وجودى پرداخته و در پایان شواهدى از آیات و روایات نیز براى آن بیان کرده است.

تعامل ميان خدا و انسان، همواره يكی از مسايل مهم در حوزه دين و معرفت خداوند بوده است. انسان در سايه سار فرهنگ ويژه ای كه در آن باليده، ارتباطی ويژه با خدا برقرار می كند و تلقی های منحصر به فردی از خدا بر جان خويش نقش می زند. مصيبت نامه عطار نيشابوری با هدف اتصال به ذات حق و شناخت خداوند، عرصه پرتلاطمی از طرز تفكر و تلقی طبقات بشری از خداوند است. مهم ترين شخصيت های اين اثر عرفانی، يعنی عارفان و ديوانگان در كنار شخصيت هايی چون پيران و مخلوقات غيرانسانی، حامل تازه ترين و متفاوت ترين انواع ارتباط با خداوند هستند. در اين مقاله كوشيده شد تعامل خداوند و مخلوقات انسانی و غيرانسانی، با توجه به دو صفت ويژه قهر و لطف الهی در ارتباط با انسان و جهان، انواع ارتباط عاشقانه و گستاخانه با خداوند در تلقی قشرهای مختلف اجتماعی تبيين شود و با توجه به حركت كل هستی تحت اراده و عنايت الهی به سوی خداوند، تلقی عطار از ارتباط بی واسطه هر انسان با خداوند و تكثر راه های ارتباط با او نموده گردد.