جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از میان تفاسیر متنوع قانون طبیعی، پرطرفدارترین آنها عبارتست از اينكه «قانون طبیعی، فرمانهای عقل عملی دربارة رفتارهای اختیاری بشر در همة زمینها و زمانهاست که بشر با اطاعت از آنها به خوشبختی همیشگی دست می¬یابد». آموزة قانون طبیعی در دورة جدید دستخوش دو خوانش متضاد تجربه¬گرا و عقلگرا قرار گرفت. مراد از «عقل» در اندیشة عقلگرایی دورة جدید، عقل حسابگر بود که عقلگرایان آن را ابزاری برای رسیدن به آرزوهای مادی و غیرمادی (اخلاقی) خویش میدانستند. سه فیلسوف عقلگرای عصر روشنگری که در آن زمان بیش از دیگران دربارة آموزة قانون طبیعی بحث و نظر داشته‌اند، عبارتند از: منتسکیو، روسو و کانت. در این مقاله پس از بیان گزارشی مختصر از مباحث و نظريات آنها در مورد قانون طبیعی، به ارزیابی اين ديدگاهها بترتيب ذيل پرداخته شده است. در گفتار نخست، منتسکیو با طرح يك افسانة¬ خودساخته معتقد است كه پیروی از میل طبیعی، بشر را به خوشبختی میرساند. این پیروی در نگاه او، مفاد قانون طبیعی است. مهمترین نقد بر نظریة قانون طبیعی منتسکیو آنست که او قانون طبیعی را با «قانون طبیعت» خلط کرده است. در گفتار دوم، روسو برخلاف منتسکیو، اعتقاد دارد كه قانون طبیعی مبتنی بر عقل نیست، بلکه در غرایز و احساسات بشر ریشه دارد. اشكال اساسي اين ديدگاه، نگرش مادی روسو به طبیعت بشر است و همين باعث شده که انسان در نظر او، در سطح یک حیوان فروكاسته شود. سرانجام، در گفتار سوم به بررسي انتقادی قانون طبیعی در اندیشة کانت پرداخته شده است. بنظر وي، قانون طبیعی با قانون طبیعت تفاوت دارد. كانت بر این باور است که ماهیت قانون طبیعی دو ویژگی دارد: جهانشمولی (کلیت) و درونی (باطنی) بودن. با اینهمه، او هیچیک از مصادیق قانون طبیعی را بیان نکرده و در ارائة تبييني كامل براي این آموزه موفق نبوده است. این ناکامی ريشه در نظام معرفتیِ فلسفة کانت دارد که بر مبناي آن، عقل عملی و فرامين آن (يا همان قانون طبيعي) را بايد غیرمستدل و غیرقابل اعتماد دانست. كانت معتقد است مباحث مربوط به امور غیرمادی و حتی جواهر مادی، مباحثی جدلی هستند، و نه برهانی. روش تحقیق در این نوشتار، همانند هر مطالعة انتقادی دیگر، روش ترکیبی نقلی ـ عقلی است. در این روش، ابتدا ديدگاههاي اين سه فیلسوف عقلگرای دورة جدید دربارة قانون طبیعی نقل شده و سپس بکمک برهان و استدلال عقلی، بررسي و ارزيابي شده است.

این کتـاب دربـردارنده‏‌ی هشت گفتار از پنج اسطوره‌‏شناس نامی زمان اسـت که از میـان آثـار آنـان بـرگـزیده شـده‏‌اند و دیدگاه‏‌ها و تفسیرهای متفاوت این نظریه‏‌پردازان درباره‏‌ی اسطوره را معرفی می‏‌کننـد. نوشته‏‌هـای کـراپ از دیـدگاه جـان‌‏گـرایی (انیمیسـم)، نوشته‌‏ی آبراهام از دیدگاه فرویدی، اثر مالینوفسکی از نقطه‌‏نظر مردم‌‏شناسی، و مقاله‌‏ی لوی استروس با دید ساختارگرا در اسطوره می‌‏نگرند و نوشته‏‌ی کازنوو مجملی است از همه‌‏ی نظریات درباره‌‏ی تبیین اسطوره با تأکید بر توتم‏‌پرستی.

در این اثر کلاسیک فلسفه ی روشنفکری ، ارنست کاسیرر هم ترکیبی منسجم و هم تحلیلی نافذ از یکی از بزرگترین دوره های فکری تاریخ را ارائه می دهد: یعنی عصر روشنگری. وی با استدلال بر اینکه زیربنای مختلف تفکر این دوره یک بنیان مشترک وجود دارد ، نشان می دهد که چگونه فیلسوفان عصر روشنگری از ایده های قرن های گذشته استفاده می کردند حتی در زمانیکه آنها را کاملا متناسب با دنیای مدرن متحول می کردند. از دیدگاه ارنست کاسیرر، روشنگری فلسفه را از قلمرو ی اندیشه ناب آزاد کرد و آن را به عنوان یک نیروی فعال و خلاق در بدنه اجتماع و زیست افراد قرار داد. همگان از عصر روشنگری که به طور رسمی از قرن هجدهم آغاز شد، به عنوان دوره گذار از فلسفه قرون وسطا به اندیشه ای مدرن یاد می کنند. حال نویسنده در این کتاب سعی دارد تا شرح دقیقی از تحولات فکری در این دوره تاریخی را برای خوانندگان ارائه دهد. این کتاب برای علاقه مندان فلسفه و پژوهشگران رشته های علوم انسانی بسیار مفید است. برگردان فارسی این کتاب برعهده "یدالله موقن" بوده است. ارنست کسیرر (1845-1945) فیلسوف یهودی-آلمانی بود که در چندین دانشگاه در آلمان و ایالات متحده تدریس می کرد. وی نویسنده کتابهای بسیاری از جمله افسانه دولت ، مقاله ای درباره انسان و زبان و افسانه بود.

در آیۀ 48 سورۀ قصص، از سحْر خواندن تورات و قرآن توسط مشرکان مکه خبر داده شده و در آیۀ بعد، خداوند در تقابل با این دیدگاه، به هدایتگری این دو کتاب آسمانی تحدّی کرده و بر اعتبار و اصالت وحیانی آن­‌ها صحّه گذاشته است. بررسی روند تاریخی نشان­‌دهندۀ آن است که انگارۀ نفی اعجاز کتاب‌های وحیانی پیشاقرآنی، در چهار قرن نخست هجری از برایند مناظرات مسلمانان با اهل کتاب شکل گرفته است. این انگاره به‌مثابۀ یک اصل بر اندیشۀ بسیاری از مفسران قرآن در ادوار میانی تا دورۀ معاصر اثر گذاشته و بدین‌سان به پارادایمی تفسیری ارتقا یافته؛ چنان­که در تفسیر دو آیۀ یادشده بر تحریف، نفی تحدّی و اعجاز از تورات نخستین تأکید شده است. مسئلۀ اصلی پژوهش حاضر، تحلیل انتقادی این پارادایم تفسیری است و اینکه نشان ‌داده شود چگونه تفسیر رایج از دو آیۀ یادشده به تفسیر نظریۀ رقیب، مجال ظهور نداده است. براساس نظریۀ رقیب، توراتِ نخستین از دیدگاه قرآن دارای ویژگی تحدّی بوده و باورمندی به اعجاز آن آموزۀ اصیل قرآنی است که در پرتو پارادایم مشهور مفسران به فراموشی سپرده شده است. دستاورد پژوهش تأکید بر بازخوانی رَوایی پارادایم مشهور و توجه جدی به تفسیر نظریۀ رقیب در تفسیر آیات 48-49 سورۀ قصص است. یافته‌های پژوهش اثبات می‌­کند که با ظهور رویکردهای نوین در مطالعات تاریخ تفسیر، نظریۀ مشهور مفسران در تفسیر آیات یادشده با چالش اثرپذیری از پارادایم متکلمان مواجه شده؛ ازاین­‌رو اصالت آن مخدوش است و گریزی از روی‌آورد به نظریۀ رقیب به­‌مثابۀ نظریۀ معیار و جانشین تفسیر مشهور وجود ندارد.

این کتاب که یکی از تأثیرگذارترین آثار عصر روشنگری است گفتاری در مورد منشأ و اساس نابرابری است و تحت عنوان گفتاری درباره ی نابرابری در این به چاپ رسیده است. این کتاب اثری از فیلسوف ژان ژاک روسو است و در سال 1755 نوشته شده است. .این گفتمان که تحقیقی بسیار بدیع در مورد سیاست و طبیعت انسانی است، دیدگاهی نظری از مردم در شرایط پیش از اجتماعی و تأثیرات متعاقب آن تمدن ارائه می‌کند. نویسنده نظریه تکاملی را توسعه می‌دهد که داروینیسم را پیش‌بینی می‌کند و جنبه‌هایی از اخلاق، جامعه‌شناسی و معرفت‌شناسی را در بر می‌گیرد. روسو برای اولین بار در این اثر تصور خود را از وضعیت طبیعت انسانی آشکار می‌کند. او سپس روشی را توضیح می دهد که از نظر او، مردم ممکن است جامعه مدنی را ایجاد کرده باشند، و این او را به این نتیجه می رساند که مالکیت خصوصی منبع اصلی و اساس همه نابرابری ها است. متن در سال 1754 در پاسخ به یک مسابقه ی جایزه دار نوشته شده است. آکادمی دیژون در پاسخ به این درخواست: "منشأ نابرابری در بین مردم چیست و آیا قانون طبیعی مجاز است؟" روسو با رساله خود برنده نشد (همانطور که برای گفتار در مورد هنر و علوم هم نتوانست برنده شود). ژان-ژاک روسو فیلسوف، نویسنده، آهنگ‌ساز اهل جمهوری ژنو، در سدهٔ هجدهم و اوج دورهٔ روشنگری اروپا می‌زیست. اندیشه‌های او در زمینه‌های سیاسی، ادبی و تربیتی، تأثیر بزرگی بر معاصران گذاشت. نقش فکری او که سال‌های زیادی از عمرش را در پاریس سپری کرد، به عنوان یکی از راه‌گشایان آرمان‌های انقلاب کبیر فرانسه قابل انکار نیست.

این کتاب که یکی از تأثیرگذارترین آثار عصر روشنگری است گفتاری در مورد منشأ و اساس نابرابری است و تحت عنوان گفتاری درباره ی نابرابری در این به چاپ رسیده است. این کتاب اثری از فیلسوف ژان ژاک روسو است و در سال 1755 نوشته شده است. .این گفتمان که تحقیقی بسیار بدیع در مورد سیاست و طبیعت انسانی است، دیدگاهی نظری از مردم در شرایط پیش از اجتماعی و تأثیرات متعاقب آن تمدن ارائه می‌کند. نویسنده نظریه تکاملی را توسعه می‌دهد که داروینیسم را پیش‌بینی می‌کند و جنبه‌هایی از اخلاق، جامعه‌شناسی و معرفت‌شناسی را در بر می‌گیرد. روسو برای اولین بار در این اثر تصور خود را از وضعیت طبیعت انسانی آشکار می‌کند. او سپس روشی را توضیح می دهد که از نظر او، مردم ممکن است جامعه مدنی را ایجاد کرده باشند، و این او را به این نتیجه می رساند که مالکیت خصوصی منبع اصلی و اساس همه نابرابری ها است. متن در سال 1754 در پاسخ به یک مسابقه ی جایزه دار نوشته شده است. آکادمی دیژون در پاسخ به این درخواست: "منشأ نابرابری در بین مردم چیست و آیا قانون طبیعی مجاز است؟" روسو با رساله خود برنده نشد (همانطور که برای گفتار در مورد هنر و علوم هم نتوانست برنده شود). ژان-ژاک روسو فیلسوف، نویسنده، آهنگ‌ساز اهل جمهوری ژنو، در سدهٔ هجدهم و اوج دورهٔ روشنگری اروپا می‌زیست. اندیشه‌های او در زمینه‌های سیاسی، ادبی و تربیتی، تأثیر بزرگی بر معاصران گذاشت. نقش فکری او که سال‌های زیادی از عمرش را در پاریس سپری کرد، به عنوان یکی از راه‌گشایان آرمان‌های انقلاب کبیر فرانسه قابل انکار نیست.

در این اثر کلاسیک فلسفه ی روشنفکری ، ارنست کاسیرر هم ترکیبی منسجم و هم تحلیلی نافذ از یکی از بزرگترین دوره های فکری تاریخ را ارائه می دهد: یعنی عصر روشنگری. وی با استدلال بر اینکه زیربنای مختلف تفکر این دوره یک بنیان مشترک وجود دارد ، نشان می دهد که چگونه فیلسوفان عصر روشنگری از ایده های قرن های گذشته استفاده می کردند حتی در زمانیکه آنها را کاملا متناسب با دنیای مدرن متحول می کردند. از دیدگاه ارنست کاسیرر، روشنگری فلسفه را از قلمرو ی اندیشه ناب آزاد کرد و آن را به عنوان یک نیروی فعال و خلاق در بدنه اجتماع و زیست افراد قرار داد. همگان از عصر روشنگری که به طور رسمی از قرن هجدهم آغاز شد، به عنوان دوره گذار از فلسفه قرون وسطا به اندیشه ای مدرن یاد می کنند. حال نویسنده در این کتاب سعی دارد تا شرح دقیقی از تحولات فکری در این دوره تاریخی را برای خوانندگان ارائه دهد. این کتاب برای علاقه مندان فلسفه و پژوهشگران رشته های علوم انسانی بسیار مفید است. برگردان فارسی این کتاب برعهده "یدالله موقن" بوده است. ارنست کسیرر (1845-1945) فیلسوف یهودی-آلمانی بود که در چندین دانشگاه در آلمان و ایالات متحده تدریس می کرد. وی نویسنده کتابهای بسیاری از جمله افسانه دولت ، مقاله ای درباره انسان و زبان و افسانه بود.

ژان ژاک روسو یکی از مهمترین و تاثیرگذار ترین اندیشمندان عصر روشنگری و در واقع کل تاریخ فلسفه است. فلسفه ی سیاسی او تاثیر عمیقی بر انقلاب فرانسه، نظریه ی سوسیالیستی و ظهور ناسیونالیسم گذاشت. این کتاب با وضوحی مثال زدنی و برحسب موضوع به آثار اصلی روسو می پردازد و شرحی کامل از اندیشه ی او در اختیار شما می گذارد. علاوه بر این جیمز دلینی با نهادن اندیشه ی روسو در زمینه ی عصر روشنگری نظرات روسو را بررسی می کند