جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله اصلی تحقیق حاضر که بدان پرداخته نشده است، پی‌جویی و تفسیر ترک اولی در اندیشه کلامی شیخ صدوق و شیخ کلینی است. این‌که با توجّه به نبودِ تصریح به اندیشه ترک‌اولی در کلام این دو محقّق چگونه و با چه مؤلّفه‌هایی می‌توان فکر مذکور را پی‌جویی و ریشه‌یابی کرد تا به دنبال آن، تفسیر ترک اولی در اندیشه آن‌ها تبیین شود. این امر با توصیف و تحلیل کلمات و روایت مدّنظر این دو اندیشمند حاصل خواهد شد. از جمله دستاوردهای مهم این تحقیق، ملاحظه پذیرش عصمت مطلق انبیا از سوی این دو اندیشمند به همراه «پذیرش کلی آیات و روایات موهم عدم عصمت، تنافی ایجاد می‌کند»، است. این دو اندیشمند در حل این تنافی، ادلّه عصمت مطلق را مقدّم داشته و به تأویل آیات و روایات موهم عدم عصمت دست می‌زنند که از این سه مؤلّفه، فکر ترک‌اولی قابل شکل‌گیری است. اینان برخی از آیات موهم عدم عصمت را از اساس به‌گونه‌ای تأویل کرده‌اند که هیچ ارتباطی به فعل خود نبی ندارد و آن را از باب قاعده «ایاک اعنی و اسمعی یا جاره» دانسته‌اند؛ ولی تأویل مذکور، فراگیر نبوده و شامل همه ادلّه موهم نیست. پس مجال برای رخ دادن تنافی میان آن‌ها و ادلّه عصمت مطلق انبیا باقی است. تفسیر ترک‌اولی از منظر شیخ صدوق، اجمال کم‌تری از دیدگاه شیخ کلینی دارد؛ زیرا از میان تفاسیر ذکر شده برای ترک‌اولی، سه تفسیر در اندیشه کلامی شیخ صدوق امکان‌پذیر است: تفسیر ترک‌اولی به ارتکاب عمل خلاف شئونات نبی، تفسیر آن به توجّه کامل نداشتن به خدا و تفسیر به ترک بهترین فعل ممکن. در اندیشه شیخ کلینی نیز هر 5 تفسیر امکان‌پذیر است و چون قرینه‌ای بر تعیین یا اولویت برخی از آن‌ها بر سایر معانی وجود ندارد، تفسیر ترک‌اولی در اندیشه ایشان با اجمال بیشتری همراه است.

در گنجینۀ گهربار ـ امّا ناشناختۀ ـ ادب فارسی، حماسه  های دینی که به دلاوری  های مولای متقیان علی علیه السلام پرداخته  اند، فراوان ند که بسیاری از آن ها با نام عام «حملۀ حیدری» سروده و تدوین شده  اند. در این مقال به معرفی منظومه «غزوات» اثر میرزا ابوطالب فندرسکی پرداخته  ایم.

دین حقیقتی واحد و غیر متکثر می باشد و برخلاف آنچه که پلورالیست های متکثرگرا ادعا کرده اند، در تمام دوران پر فراز و نشیب دعوت انبیاء، یکی بیش نبوده است. این دین هر چند نام های متفاوتی به خودگرفته، اما خاستگاه تعالیم همه ی انبیاء قرار داشته است که در شکل عام آن همان اسلام است. البته حقیقت دین ثابت و اما شرایع متغیر و نامانا بوده اند. این دین و این حقیقت واحد در واپسین سال های عمر پیامبر، به نیابت از همه ی انبیاء و البته به زبان رسول خدا و با معرفی امیرمؤمنان به کمال رسید و نام اسلام را به خود گرفت و ثمره ی آن رضایت و خشنودی خداوند بود. و همین دین است که در آخرالزمان مرزهای زمان و مکان را در خواهد نوردید و به دست توانا و با کفایت مصلح و منجی همه ی دوران به مردم معرفی شده و دین اسلام جهانی خواهد شد.