جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آن‌چه که به طور معمول تحت عنوان نظریات خوارج به رشته تحریر درآمده است، تماماً آرا مشترک میان آنها نیست. اصولاً به دشواری می‌توان افکار مشترک بسیاری میان خوارج یافت، و آن‌چه به راستی آنان را به هم می‌پیوندد منشأ تاریخی مشترک آنهاست و اندیشه‌ای که در شعار «لا حکم الا لله» متجلی می‌شود و گرنه دو طیف افراطی و معتدل از خوارج آن‌چنان از یکدیگر جدا شدند، که صحبت از نظریات خوارج بدون ذکر استثناها و موارد و اختلاف دور از احتیاط است. در مذهب اباضیه نمی‌توان اصطلاح مؤمنان را درباره مرتکبین کبائر به کار برد، زیرا هرچه که خداوند بر بندگانش فرض کرده، جزء ایمان است، از این روی اینان تنها موحّد هستند. در دیدگاه اباضیه، امامت و حکومت یکی از مسائل اساسی و کلیدی به شمار می‌آید، اگرچه آنها به آن رویکردی فقهی تاریخی دارند. مراحل امامت یا مسالک مذهب اباضی، یعنی ظهور، دفاع، شراء و کتمان، و برخورد پیروان آن با مخالفان خود سبب شده تا این فرقه اسلامی همچنان حیات داشته و حتی دارای حکومت و حکمرانی باشد. در عین حال دیگر اندیشه‌های کلامی آنان در باب تعریف امامت، گزینش امام، شروط و اوصاف امام، مقاصد و اهداف امامت نیز می‌تواند حائز اهمیت و درخور تأمل باشد.