جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این تحقیق سعی بر این است که شان و منزلت، قلمرو و جایگاه واقعی عقل در تفسیر قرآن طبق دیدگاه بانو امین اصفهانی و آیت الله جوادی آملی در تفسیرشان که در حقیقت تفسیری فلسفی عقلی از قرآن را بیان کرده اند مشخص گردد. در زمینه عقل و جایگاه آن در تفسیر باید روشن شود که این دو مفسر آیا چون عده ای راه تفریط رفته و هیچ جایگاهی برای عقل، قائل نیستند و طبق دیدگاه اخباریان و ظاهریان به تعطیل عقل روی آورده اند؛ یا به افراط گرویده و در عمق تفسیر به رای سقوط کرده اند؟ در این میان دیدگاه معتدلی نیز وجود دارد که به تفسیر اجتهادی قرآن روی آورده اند و به کاربرد عقل به عنوان یکی از منابع تفسیری خود توجه می کنند از جمله ایندو مفسر بزرگوار. ولی مساله دیگر این است که کسانی که به نوشتن تفسیر جامع و اجتهادی روی آورده اند خود در استفاده کمی و کیفی از عقل و اعتبار آن در فهم قرآن دچار اختلاف عقیده هایی هستند. از آن سو نیز می توان به مکتب تفکیک اشاره کرد که اصرار بر تفکیک و جداسازی منابع نقل، عقل و کشف در تفسیر قرآن را دارند و بر این عقیده اند که برای تفسیر فقط باید از نقل کمک گرفت.

از دیرباز خودشناسی، مورد توصیه پیامبران الهی، اندیشمندان و متفکران مکاتب مختلف بوده است؛ زیرا بدون شناختِ خود، برنامه‌ریزی برای رشد، تکامل و خودسازی، امکان‌پذیر نیست. پژوهه پیش رو، با روش توصیفی تحلیلی، را برای یافتن مولفه‌های قرآنی خودشناسی و کاربست آن در تدوین مسیر رشد و تکامل، تفسیر عرفانی مخزن العرفان بانو امین را مورد کنکاش و بازخوانی قرار داده است. یافته‌های این پژوهش، نشانگر آن است که بر اساس نگرش بانو امین، هفت مولفه خودشناسی قرآنی، ادراک و توجه به؛1.جامعیت انسان نسبت به همه عوالم 2.فقرِ وجودی به مبدأ 3. دَمشِ روح الهی 4.تعلیم‌یافتگی همه اسماء 5.احساس کرامت 6. قدرت انتخاب و توانِ اختیار 7. استعدادی بودن کمالات انسان، راه معرفت‌شناسی خداوند را برای انسان، می‌گشاید و در نتیجه کاربست آنها در هفت آموزه؛ 1.سکونت در مقام ذکر و شکر حق، 2. مرآتی نگریستن کمالات خود 3. اتصال به حضرت حق و مقام قرب 4. حفظ مقام خلافت 5. احساس کرامت و فعال‌سازی خِرد 6. انتخاب احسن 7.اطاعت و پیروی کامل از دین الهی، خودسازی، رشد و تکامل انسان را میسر می‌سازد.