جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در اين پژوهش، فرایند اشتقاق در زبان ترکی آذربایجانی بر بنياد انگارۀ نظری كيپارسكي (1982) تحت عنوان « صرف و واج شناسي واژگاني»يا به اختصار «صرف واژگاني» مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. اين نظريه از جمله رهيافتهاي علم صرف است كه در چارچوب دستور زايشي، به توصيف و تبيين نظام واژگاني و ارتباط آن با ديگر حوزه‌هاي زبان به ویژهواج شناسی مي پردازد. در فصل اول، ضمن تبیین اهداف رساله و طرح موضوع، به نحوة گردآوري داده‌ها، و ‌شيوة انجام پژوهش اشاره شده و نمایه ایكلي از نظریة صرف و واج شناسی واژگانی که این رساله بر بنیاد آن نگارش می شود،ارایه شده است. همچنین ، زبان تركي که به نظر می رسد شاخص‌ترين عضو خانواده زبان‌هاي آلتايي باشد، از حيث پيشينة تاريخي، مراحل تحول و ويژگي‌هاي رده شناختي بررسي شده است. در فصل دوم، پیشینة تحقیقاتی که در مورد صرف و اشتقاق به طور عام و مطالعاتی که در مورد زبان ترکی آذربایجانی به طور خاص انجام گرفته است، معرفی شده است. در فصل سوم، نظریة صرف و واج شناسی واژگانی کیپارسکی به عنوان چهار چوب نظری این رساله به صورت مبسوط مطرح و ارزیابی شده است. در فصل چهارم، داده های زبان ترکی آذربایجانی مشتمل بر وند های اشتقاقی بر بنیاد نظریة صرف و واج شناسی واژگانی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در این فصل، ضمن تشریح اشتقاق پسوندی به عنوان یکی از مهمترین و رایج ترین فرایند هایواژه سازی در زبان ترکی آذربایجانی ، انواع پسوند های اشتقاقی اسم ساز ، صفت ساز ،قید ساز و فعل ساز به همراه شواهد متعددی معرفی گردید. همچنین، در این گروه ها نیز با توجه به این که پسوند به کدام یک از اجزای کلام افزوده شود، زیر گروه های مختلفی شناسایی ومعرفی گردید. برای هریک از پسوند ها یک صورت زیر ساختی در نظر گرفته شد که با توجه به مشخصه های آوایی واکه های موجود در پسوند ، دو یا چهار صورت رو ساختی / تکواژ گونه ارائه شده است. با توجه به ماهیت و موضوع این پژوهش ، بدیهی است چنانچه تحلیل های نظری بر بنیاد تحقیقات آزمایشگاهی اقامه شود، نتایج به دست آمده ( در این پژوهش ، تعیین جایگاه تکیه، شناسایی و تحلیل رفتار آوایی پسوندها و...)قابل اعتمادتر خواهد بود. بر این اساس، در این پژوهش ، انواع تکیه در زبان ترکی و محل وقوع آن با استفاده از نرم‌افزار پرات مدل 4.4.18 به صورت ديجيتالي ضبط و تجزيه و تحليل شده است . برپایة این تحلیل، پسوندهای زبان ترکی برحسب رفتارواجي شان به دوگروه گسترده تقسيم شده است. گروه اول شامل پسوندهاي "غیرخنثي" و گروه دوم مشتمل بر پسوندهاي "خنثي"مي‌باشد. وندهاي خنثي برپايه اي كه به آن مي چسبند، هيچ گونه تأثير واجي ندارند. ليكن وندهاي غيرخنثي از بعضي جهات براجزاي همخواني يا واكه اي، همچنين بر محل تكيه درپايه اي كه به آن مي پیوندند، تأثير مي‌گذارند. تکية غير پاياني مربوط به مقوله‌هاي صرفي سطح اول مي باشد، در حالي که تکية مقوله هاي صرفي سطح دوم از نوع پاياني است.در این رساله، تعداد 148 پسوند متشکل از 127 پسوند اشتقاقی متعلق به سطح دو و 21 پسوند اعم از اشتقاقی و تصریفی متعلق به سطح یک شناسایی و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. در فصل پنجم، ضمن نتیجه گیری از مباحث مطروحه، الگوی متفاوتی از نظریة صرف و واج شناسی واژگانی کیپارسکی بر اساس زبان ترکی آذربایجانی پیشنهاد شده است.