جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

الف . موضوع وطرح مسئله ( اهمیت موضوع و هدف ) :طی این پژوهش به بررسی رابطه بین ریتم‌های زیستی دانش‌آموزان دختر مقطع اول راهنمایی با هیجانات تحصیلی و عملکرد تحصیلی آنان پرداخته شد. منظور از ریتم‌های زیستی (چرخه‌های بدن)، چرخه‌های فراشبانه‌روزی و شبانه‌روزی‌ای است که با بازه‌های زمانی مشخص احساس، رفتار و عملکرد ذهن را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این پژوهش متشکل از یک متغیر پیش‌بین شامل ریتم‌های زیستی در دو سطح فراشبانه‌روزی و شبانه‌روزی و دو متغیر ملاک شامل هیجانات تحصیلی و عملکرد تحصیلی بود.چرخه‌های بدن، تأثیر قابل توجهی در سازمان عملکرد ذهنی دارد. توجه به این تغییرات قابل ملاحظه اولین گام برای لذت بردن از توانایی‌های فردی است. نگرش بر تحقیقات گسترده و توجه به ریتم‌های بیولوژیکی و روانی یکی از اقدامات مهم برای استفاده بهینه از قابلیت‌های افراد و ارتقاء کیفیت آموزشی است و در نظر گرفتن زمان مناسب برای هر یک از عملکردهای تحصیلی بازدهی را افزایش خواهد داد. اگر معلم بداند نوسان‌های ریتمیک روی احساسات و عملکرد فرد تأثیر می‌گذارد و این ریتم‌ها می‌توانند از قبل قابل محاسبه باشند، بسیاری از برنامه‌ریزی‌ها‌،اسنادها و برخوردهایش با دانش‌آموزان را با لحاظ کردن شرایط زمانی دانش آموزان اعمال می‌کند.بنابراین در این پژوهش بررسی گردید که آیا در زمان‌های مختلف عملکرد تحصیلی این دانش‌آموزان، میزان دقتشان و کارآیی حافظه کوتاه مدتشان تغییری می‌کند؟ و اینکه آیا دانش‌آموزان که تمایل دارند دیر بخوابند با آن‌ها که زود بیدار شدن را ترجیح می‌دهند در موارد فوق فرقی با هم دارند؟ و در یک کلام آنکه آیا می‌توان فعالیت‌های تحصیلی و هیجانات تحصیلی دانش‌آموزان را مرتبط با تغییرات زیستی‌شان دانست یا خیر؟ب. مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع ، چارچوب نظری وپرسشها و فرضیه ها :بر اساس جستجوهای انجام گرفته توسط محقق رابطه چرخه‌های بدن با دو فاکتور هیجانات تحصیلی و عملکرد تحصیلی ، نه تنها در ایران بلکه در جهان نیز بررسی نشده است و تنها تحقیقات پراکنده و مختصری به این مجموعه متغیرها در کنار هم پرداخته‌‌اند. ینابراین از آنجا که جای این عنوان در علم خالی بود، محقق را بر آن داشت تا با روندی آکادمیک و علمی به دنبال پاسخ پرسش‌هایی بگردد که تاکنون جواب واحد و منسجمی برایشان یافت نشده است و از اساسی‌ترین آن‌ها بررسی وجود یا عدم وجود رابطه ریتم‌های بدن با عملکرد تحصیلی و هیجانات تحصیلی است.معلمان در کلاس‌های درس از عملکرد متفاوت کلاس در روزهای مختلف و در ساعات متفاوت روز سردرگم می‌شوند. در برخی روزها و در برخی ساعات دانش‌آموزان برتر کلاس ساده‌ترین تکالیف یادگیری را نمی‌توانند انجام دهند، امید و اشتیاق یادگیری ندارند و حالاتی مشابه افسردگی را بروز می‌دهند. در ساعات مختلف روز نیز دیده شده است که گاهی میزان هشیاری، دقت، عملکرد حافظه و دیگر توانایی‌های تحصیلی دانش‌آموزان تغییر می‌کند. بعضی زمان‌ها میزان شور و توانایی بعضی از دانش‌آموزان در انجام فعالیت‌ها بیشتر است و با رغبت و شادمانی بیشتری به استقبال انجام فعالیت‌ها می‌روند و نکات آموزشی را سریع‌تر دریافت می‌کنند. زمان‌هایی از دوره آموزشی دانش‌آموز آرامش بیشتری دارد در حالی که گاهی اوقات ناآرام‌تر، نگران و مضطرب است، زودتر خسته می‌شوند و کمتر برای شنیدن حرف‌های معلم یا انجام فعالیت‌های درخواستی آن‌ها حوصله دارد. به نظر غمگین می‌رسد و نشاط مورد انتظار را بروز نمی‌دهد. در حالی که همین افراد در زمان‌هایی دیگر پرجنب و جوش، امیدوار و شاداب به نظر می‌رسند. همان اتفاقی که همه انسان‌ها تجربه‌اش کرده‌اند. روزهایی علیرغم خواب کامل و مفید تمایل دارند باز هم استراحت کنند، یا بی دلیل نگران و مضطرب و ناراحتند. در طول روز ساعاتی را با بازدهی بالا کار می‌کنند و ساعاتی دیگر دائماً در تلاشند تمرکز پیدا کنند و فعالیت‌هایشان را به خوبی انجام دهند اما گاهی فایده ای ندارد؛ و این‌ها ماجراهایی هستند که بارها تکرار می‌شوند. مطالعه و آگاهی یافتن از علل این وقایع، و اینکه چرا هر فصل در موعدی مقرر یا هر روز تقریباً در زمانی مشخص این اتفاق‌ها می‌افتد؛ در بهره‌وری بیشتر ما از زمان مفید خواهد بود و بر نوع تعاملاتمان اثر گذار است.تاکنون در حیطه فراشبانه روزی، سیکل‌های جسمی و ذهنی موضوع مورد مطالعه بسیاری از پژوهش‌ها بوده است. بررسی‌ها نشان داده که بیشتر سوانح کارخانه‌ها، تصادفات رانندگی، ناکامی‌های ورزشی و ... مربوط به روزهای بحرانی سیکل جسمی بوده است. در خصوص ریتم ذهنی نیز پژوهش‌هایی صورت گرفته است که در آن به بررسی تأثیر ریتم‌های فصلی بر عملکرد دانش‌آموزان در آزمون‌های هوش پرداخته‌اند. با وجود این که تحقیقات بی‌شماری در دو زمینه ریتم‌های ذهنی و جسمی انجام گرفته است، لیکن ریتم‌های هیجانی کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. این در حالی است که پژوهشگران معاصر هیجان‌ها را پایه و بنیاد رشد انسان و روابط او در نظر می‌گیرند. به همین دلیل بررسی عملکرد هیجانی دانش‌آموزان در ریتم‌های فصلی بخشی از موضوعات مورد بحث این پژوهش می‌باشد. علاوه بر این یکی از مشاجرات رایجی که شاید والدین و دانش‌آموزان به آن عادت کرده‌اند؛ بحث بر سر زمانبندی تحصیلی دانش‌آموزان است. ساعت خواب بچه‌ها، زمان درس خواندن و تفریح کردنشان و ... موضوع بسیاری از عدم تفاهم‌های والد و فرزندی است که به نظر می‌رسد سیکل شبانه‌روزی (سیرکادین) پاسخ مناسبی برای این گونه مشکلات داشته باشد. اما دانش موجود به آن نپرداخته و یا کمتر پرداخته است. دانشمندان علم کرونوبیولوژی بر این باورند که چنانچه بر رفتارهای خود و فرزندانتان دقیق شوید، به راحتی ساعت مناسبی را که بدن تمایل به خواندن (درس خواندن، کتاب خواندن، روزنامه خواندن و ...) دارد، پیدا خواهید کرد. برخی از دانش‌آموزان، معمولاً ساعات آخر شب و صبح زود را به درس خواندن اختصاص می‌دهند. اما تحقیقات حاکی از آن است که ساعات آخر شب و صبح زود در حرکت روزانه بدن خیلی از افراد، زمانی است که حافظه بلند مدت، قوه ادراک و یادگیری در بدترین حالت خود قرار دارد. بنابراین، این قاعده را نباید تعمیم داد و به بچه‌ها باید اجازه داد بر اساس ساعت بدن خود تصمیم بگیرند.آگاهی به مواردی از قبیل آنچه ذکر شد این ابهام‌ها را برطرف خواهد کرد که بالاخره دانش‌آموز چه ساعتی باید بخوابد، چه ساعتی درس بخواند و ... تا بازدهی بالاتری داشته باشد. بنابراین هدف از انجام این پروژه پاسخگویی به یک پرسش اصلی بود: آیا بین چرخه‌های بدن دختران مقطع اول راهنمایی با هیجانات تحصیلی و عملکرد تحصیلی آنان رابطه وجود دارد؟ به منظور بررسی این سوال ابتدا باید یک دسته بندی صحیح از متغیرها و سطوح آن انجام می‌گرفت. لذا ریتم‌های بدن بر اساس آنچه در منابع ذکر شده به دو گروه فراشبانه‌روزی و شبانه‌روزی دسته‌بندی شدند. در خصوص انواع جسمی و ذهنی ریتم‌های شبانه‌روزی تحقیقاتی صورت گرفته و آنچه مغفول واقع شده، چرخ? هیجانی است. این چرخه از ابتدای تولد فرد شروع به فعالیت کرده و با باز? 28 روزه دائماّ نوسان می‌کند. اینکه برخی روزها بی‌دلیل احساس اندوه می‌کنیم و برخی روزها بدون علت خاصی سرشار از نشاط و شادی هستیم را می‌توان به عملکرد دوره‌ای این چرخه نسبت داد. از طرفی عوامل هیجانی و عاطفی از فاکتورهای مهم موفقیت، پیشرفت و عملکرد تحصیلی محسوب می‌شوند که ممکن است گاهی تحت‌تأثیر چرخ? عاطفی قرار ‌بگیرند. به منظور بررسی این رابطه لازم بود سوال فرعی‌ای تدوین گردد مبنی بر این که:آیا بین ریتم هیجانی فراشبانه‌روزی با هیجانات تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع اول راهنمایی رابطه وجود دارد؟ پاسخ به این پرسش بخش اول عنوان پایان‌نامه یعنی بررسی رابط? بین ریتم‌های زیستی و هیجانات تحصیلی را مطرح کرد.اما دومین متغیر وابسته که عملکرد تحصیلی است، به مولفه‌هایی از قبیل دقت، حافظ? دیداری، حافظ? کلامی و عملکرد ریاضی تقسیم‌بندی شد.بر اساس نوع ریتم‌های شبانه‌روزی انتظار می‌رفت هر یک از این مولفه‌ها تغییر کنند. نوع ریتم شبانه‌روزی در دو نوع صبح‌گاهی و عصرگاهی خلاصه شد.براین اساس رابط? نوع ریتم‌ها و هریک از مولفه‌های عملکرد تحصیلی مورد بررسی قرار گرفت.تا پاسخ پرسش شبانه‌روزی مبنی براینکه آیا بین ریتم‌های شبانه‌روزی دانش‌آموزان دختر مقطع اول راهنمایی با عملکرد تحصیلی آنان رابطه وجود دارد؟ نیز بدست آید