نیروی شر در این رساله، در دینهای ایرانی پیش از اسلام مورد بررسی قرار خواهد گرفت.واژهی اهریمن نیز از نظر زبانشناسی در دورههای مختلف تحلیل میشود. ابتدا در دین
... ن نخستین ایرانی، که منظور از آن دین آریاییان مهاجر به نجد ایران است که با دین مردمان بومی آمیخته شده است.از کهنترین کتاب مقدس هندوان یعنی ریگ ودا، برخی قسمتهای اوستا و کتیبههای فارسی باستان استفاده و به این نتیجه رسیده ام که در این دوره ثنویت مذهبی وجود دارد، اما انگرهمئینیو نیست. این واژه از ابداعات خود زردشت است.در گاهان که سرودههای خود زردشت است و یسنای هفتها؛ انگرهمئینیو در برابر همزاد متناقض خودسپنته مئینیو قرار میگیرد و هر دو تحت قدرت اهورهمزدا قرار دارند. در قسمتهای متاخر که یشتها و وندیداد مورد نظر است، انگرهمئینیو در یک نظام مطلق ثنوی در برابر اهورهمزدا قرار میگیرد و اهورهمزدا دیگر قادر مطلق نیست. اهورا و سپنتهمئینیو یکی میشوند، انگره مئینیو مقابل خود اهورهمزدا قرار میگیرد و ثنویتی مطلق شکل میگیرد که در وندیداد به اوج خود میرسد.نامها، صفات، ویژگیها، صفت خلقت و مکان و جایگاه این نیروی شر در متنهای مختلف، در گاهان، یشتها، وندیداد و متنهای پهلوی متفاوت هست. و همینطور مسئلهی گناه و عاقبت بدی. در متنهای پهلوی اهریمن که گناک مینو نیز نامیده میشود، قدرت بیشتری پیدا کرده و دارای آفرینش میشود. وارد نبرد با اهورهمزدا شده و زمان به دورههای سه هزار ساله تقسیم میشود. آفرینش اهریمن که دیوان و پریان و موجودات اهریمنی هستند به کمک او خواهند آمد و در مقابل اهورهمزدا و ایزدان و یاری دهندگاناش قرار خواهند گرفت. زمان کارزار معین میشود و سرانجام نیز بدی شکست خورده و اهورهمزدا پیروز شده و قادر مطلق خواهد شد. در این میان در برخی باورها نوعی احترام به نیروی شر پدید میآید،به منظور رهایی از ویرانگریهای آن. با توجه به تحول اهریمن طی دورانهای زمانی و قدرتی که پیدا میکند،کارکردهای متفاوت که گاهی به صورت تلویحی در متنها به آن اشاره شده است؛ این احترام و حتی گاهی پرستش نیروی شر معنا پیدا خواهد کرد.
بیشتر