جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برگرداندن «وادی» به واژه های متفاوتی چون دره، بیابان، منطقه، سرزمین و اخیرا مسیل و در بسیاری موارد ترجمه نکردن آن از سوی مترجمان بیانگر آن است که به رغم طی شدن سده ها از ارتباط میان زبان فارسی و عربی، دلالت روشن و مشخصی برای وادی در زبان فارسی در اختیار نیست و مترجمان صرفا با تکیه بر شواهد و قراین متن یا تجارب پیشین خود، معنای وادی را استنباط می کنند یا آن را به استنباط دیگران می سپارند. این مقاله در صدد بررسی این مساله است که این واژه مشخصا بیانگر چه پدیده جغرافیایی در خاستگاه خود بوده است و چرا در زبان فارسی نتوانسته معادل مناسب خود را طی دوره های گذشته به دست آورد. چنین می نماید که پیوند خوردن اقلیم بیابانی با زیست بشری در قالب کوچ نشینی، به تولید این واژه منتهی شده است و مفاهیمی چون منبع آب، پوشش گیاهی، پوشش جانوری، اقامت گاه بشری و جاده شبکه معنایی آن را شکل داده اند؛ ولی در ایران که کوچ نشینی در مناطق بیابانی کمتر روی داده این پدیده جغرافیایی اهمیت حیاتی نداشته و از این رو برای آن واژه ای وضع نشده است و درنتیجه «وادی» نه تنها مفهوم خود بلکه شبکه مفاهیم پیرامونی خود را نیز در زبان فارسی از دست داده و شبکه ای از معانی دیگر را پیرامون خود ایجاد کرده است.

از جمله اصطلاحاتی که جغرافیدانان دوره اسلامی از تقسیمات ایرانیان وام گرفتند، «روستاک» است که آن را به صورت های رستاق و روستا به کاربرده اند. به سبب شباهت های ظاهری و ریشه لغوی مشترک این دو تصور شده که روستا و رستاق در متون دوره اسلامی معنایی یکسان داشته اند. گرچه به ندرت این دو واژه معنا و دلالتی یکسان داشته، اما عموما، روستا و رستاق دو واحد جغرافیایی مستقل از یکدیگر بوده اند، روستا مترادف ده و قریه و رستاق واحدی بزرگ تر از شهر و در حکم بخش یا دهستان امروزی بوده است.