جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع عالم ذر از جمله مباحث اختلافی و دارای سابقه‌ی طولانی در فرهنگ اسلامی است. به گونه‌ای که صاحب‌نظران علوم اسلامی را در طول تاریخ وادار به اظهارنظر کرده است. اما از آن‌جا که این مسأله نخستین‌بار در قرآن و روایات اسلامی بیان شده صحت و سقم آن نیازمند بررسی بیشتر است. لذا در این پایان‌نامه سعی شده تا با مراجعه به منابع موجود راه حلی معقول انتخاب شود. قرآن کریم هم در آیات زیادی به طور مستقیم و هم غیر مستقیم جریان عالم ذر را مطرح نموده است.

خداشناسی فطری است و ایمان به حقیقت و مبدأ هستی در نهاد انسانها ریشه دارد ولی شکل بروز و ظهور آن مختلف است و «نیایش» یکی از زیباترین و معمول‎ترین نوع اذعان به خداوند و پرستش است. منظور از نیایش، رابطه خاضعانه و خاشعانه بنده در پیشگاه معبود است که اغلب با حالت تضرع و اظهار ذلت همراه است و این حالت ناشی از شناخت عمیق بنده از فقر وجودی خود نسبت به قدرت و علم و کمال و غنای وجودی خالق است. این تحقیق با تبیین مبانی فلسفی حکمت متعالیه با تأکید بر آراء علامه طباطبایی(ره) از اصالت وجود، امکان فقری، تشکیک وجود و حرکت جوهری کوشیده است تا یک تحلیل فلسفی از مسئله نیایش ارائه دهد. زیرا در هستی‏شناسی و انسان شناسی صدرایی موجود فقیر بطور ذاتی نسبت به موجود غنی وابسته و وجود و بقای خود را مدیون اوست. و به عبارتی، رابطه وجود بنده نسبت به خداوند همان نسبت وجود رابط به مستقل و فقیر به غنی است و هرگونه اظهار انسان به این حقیقت وجودی، پرستش و در حالت کمال یافته آن «نیایش» نامیده می‎شود. چنین حالتی که همراه با اظهار عجز و ذلت و تضرع است موجب خودساختگی و کمال انسان می‎گردد و آثار تربیتی و اخلاقی مانند صفت عزت نفس، استغنا از خلق، آرامش، شکر و تسلیم در شخص می‏شود.