جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در بحث امکان و حدود شناخت خدا، باید قائل به تفکیک بین شناخت خدا با علم حصولی و علم حضوری شد. شناخت خدا با برخی از علوم حصولی مانند شناخت حسّی، وهمی و خیالی، محال است و خروجی آن‌ها در مورد خدا، جز به یک صورت شرک‌آلود، موهوم و خیالیِ ساخته و پرداخته‌ی ذهن انسان نخواهد بود؛ اما با شناخت حصولی عقلی، می‌توان با انتزاع از اوصاف کمالی انسان و تجرید آن‌ها از نواقص ممکنات، به یک معنای کلّی از اوصاف خدا رسید که هم مورد تأیید قرآن و روایات است و هم برای عموم مردم میسّر است. نوع دیگری از خداشناسی، در سرشت تمام انسان‌ها به صورت خداشناسی حضوری فطری، از ابتدای خلقت‌شان نهادینه شده است؛ که با اندک توجهی می‌توان آن را درک کرد. سنخ دیگر خداشناسی حضوری، معرفت شهودی قلبی است که مراتبی از آن با تزکیه‌ی نفس و سیر و سلوک باطنی، قابل وصول است.