جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پژوهش به بررسی تقابل ایمان و ایمان پنداری در قرآن کریم و حدیث پرداخته شده است. در فصل اول کلیات پژوهش مطرح شد. در فصل دوم به بررسی معناشناسی و ماهیت ایمان در قرآن و حدیث پرداخته شد. در فصل سوم، ویژگی های ایمان حقیقی در قرآن و حدیث بیان شد. در فصل چهارم به بررسی تقابل ایمان و ایمان پنداری پرداخته شد. ایمان از نظر لغوی به معنای ایجاد اطمینان و آرامش قلبی، و نیز گرویدن، ایمن گردانیدن و باور داشتن آمده است. از نظر اصطلاحی نیز ایمان را به اعتقاد قلبیِ همراه با اقرار زبانی و عمل جوارحی معنا می‌کنند. جمع بندی آیات قرآن، ویژگی های معنایی ایمان را در این موارد خلاصه می کند: ایمان مبتنی بر معرفت، اکتسابی و اختیاری، دارای مولفه عاطفی، فراتر از اسلام، قابل زیادت و نقصان است. همچنین متعلقات ایمان نیز عبارتند از: غیب، خداوند، آخرت، وحی، کتب الهی، پیامبران، فرشتگان و آیات الهی. در برابر ایمان واقعی، مسأله ایمان پنداری در حوزه دین مطرح گردیده است که در تمام ادوار و اعصار به عنوان یک آفت معرفتی شناخته شده و باعث ایجاد بسیاری از مفاسد و رذایل اخلاقی و اجتماعی در میان اقوام و ملل گوناگون گردیده است. افراد مبتلا به ایمان‌پنداری، ضمن پذیرش ظاهری دعوت انبیای الهی، در باطن، مومن به آن نبوده‌اند، و به همین دلیل ضمن اطاعت نکردن از اوامر و نواهی پیامبران، در دین الهی ایشان نیز انحرافات غیر قابل جبرانی را موجب شده‌اند. به دلیل پیوند و ارتباط بین اعتقادات یک انسان و رفتارهایش، تقابل بین ایمان حقیقی و ایمان‌پنداری، و تاثیر آنها بر هم نمایان می شود. بررسی آیات و احادیث نشان داد که انسانی که دارای ایمان حقیقی و اعتقادات درست باشد، غالباً رفتارها و اعمال او نیز بر اساس درستى و پاکى خواهد بود، امّا اگر دچار ایمان پنداری باشد و بر خلاف تصور وهمی خودش، افکار و اعتقادات او بر اساس صحیحى نباشد، معلوم است که چنین مسأله‏اى به صورت اعمال و رفتار منفى در او نمود می‌یابد و طبیعتاً از چنین انسانى رفتارى زشت و ناشایست سر مى‏زند. به طور کلی می توان نتیجه گیری کرد که با وجود آنکه ایمان حقیقی و ایمان پنداری از امور درونی و قلبی هستند، اما تقابل ایمان و ایمان پنداری در رفتار و اعمال انسان نمود می یابد. به عبارت دیگر چه بسا انسان‌هایی که در عین اینکه به ظاهر عمل خالص خدایی انجام می دهند، امّا در رفتار و عمل خود چه بسا دچار ریا و تکبر و حسد و ... و یا یک نوع بندگی غیر خدایی می‌گردند و که خود نشان دهنده نفوذ شرک در درون انسان است.