جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) صحابه نزد سایر مسلمانان دارای جایگاهی ارزشمند و منزلتی والا گردند؛ لذا انتظار می‌رفت پس از رحلت آن بزرگوار این صحابه که اکنون به عنوان خواص و الگو در جامعه مطرح بودند ادامه دهنده سیره نبوی باشند؛ اما آنان با نافرمانی از سنت‌های پیامبر(ص) و از طرفی غلبه سنتهای جاهلی که تا قبل از ظهور اسلام بدان دچار بودند مسئولیت خود را در این زمینه فراموش نمودند. در این راستا پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی روند این تغییرعملکرد صحابه از سنت پیامبر(ص) را در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و قضایی در زمان سه خلیفه نخست مورد بررسی قرار داده است و پس از نشان دادن انحرافات جامعه اسلامی در این دوران به چگونگی عملکرد و واکنش صحابه در دوران حکومت امیرالمومنین(ع) و مقابله آنان در برابر اقدامات اصلاح گرایانه آن بزرگوار پرداخته شده است. صحابه در این دوران در قالب جریانهایی همچون «انصار»، «مهاجر»، «بنی‌هاشم»، «بنی امیه» و «قاعدین» نقشهای مثبت و منفی در مواضع سیاسی، نظامی و فرهنگی ایفا نمودند. در پایان می‌توان گفت پیامد این نقشها در این دوران نشان داد همان گونه که صحابه همسو با امام در تثبیت حکومت آن بزرگوار نقش سازنده‌ای را داشتند، در مقابل یکی از مهمترین عوامل ضعف و شکست حکومت آن حضرت صحابه‌ای بودند که با سوء استفاده از پایگاه معنوی و اجتماعی خود نزد مسلمانان فضای شک و تردید در انتخاب حق را در جامعه ایجاد کردند و با عملکرد اشتباه خود در صحنه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بدعت‌های فراوانی به وجود آوردند که تا قرنها دامن گیر جامعه اسلامی گردید.