جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مزدک در دوران فرمانروایی قباد یکم ظهور کرد و به تبلیغ کیش خود ‌پرداخت. تعاملات و ملاحظات قباد در دربار و جامع? آن زمان وی را واداشت تا در ابتدا به مزدک گرایش پیدا کند، اما واکنش مخالف عناصر قدرتمند دربار متشکل از روحانیون و اشراف و بزرگان موجب برکناری موقت او از قدرت شد. بازگشت مجدد قباد به قدرت با طرد مزدک و پیروانش از دربار همراه شد. این تغییر رویکرد حتی در دوره سلطنت خسرو انوشیروان ادامه یافت و سبب شد بسیاری از مزدکیان به مورد تعقیب و مجازات قرار گیرند.مزدک بامدادان بنیان‌گذار جنبش‌های سده‌های پنجم و ششم میلادی است که حتی پس از آن در دوران اسلامی نیز ادامه یافت. شعار نهضت وی عدالت و مساوات در توزیع ثروت و امکان برخورداری برابر تود? مردم از موهبات دنیویبود، بنابراین به‌شدّت در میان طبقات فرودست و بی‌بهره از نعمات و امکانات نفوذ پیدا کرد و در زمان اندکی ساختار طبقاتی مبتنی بر آموزه‌های دینی جامع? ساسانی را با آسیب‌های جدّی روبرو ساخت.تعالیم مزدک شباهت‌هایی به برخی از آموزه‌های مانی و نیز دین زرتشتی (حتی زروانی) دارد، از این همواره به یکی از این دو منتسب گردیده‌است. مزدک اصول کیش خود را بر پایه ثنویت و دو اصلِ نور و ظلمت بنا نهاد. او معتقد بود نور دارای آگاهی است و حرکاتش براساس اختیار و تدبیر صورت نمی‌گیرد ولی تاریکی و هر آنچه ظلمانی است، فاقد آگاهی بوده و اقداماتش تصادفی است. هرچند که نظیر اعتقادات زرتشتی و مغایر با باورهای مانوی، در نهایت فتح و ظفر با نور و راستی خواهد بود.این پژوهش تلاش خواهد کرد پاسخی مستدل و مستند با تاکید بریافته‌ها و مطالعات تاریخی، به این پرسش ارائه کند که آیا بنیادهای نظری کیش مزدکی با آیین مانی اشتراک بیشتری دارد یا با دین زرتشت؟