جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده: استدلال شرطی (شرط‌بندی پاسکال)، یکی از مهم‌ترین و مناقشه‌انگیزترین استدلالهای عمل‌گرایانه و احتیاط‌اندیشانه درباره وجود خدا و معقولیت باورهای دینی است. این استدلال بیان می‌دارد در مقام عمل و تصمیم‌سازی، تصدیق باورهای دینی و زندگی بر اساس آنها معقول‌ترین و محتاطانه‌ترین گزینه پیش رو و بهترین شرط‌بندی می‌باشد. در استدلال شرطی ـ که صورت‌بندی مشهور آن در کتاب اندیشه‌های پاسکالارائه شده ـ با این فرض که استدلالهای نظری در مورد وجود خدا و معقولیت باورهای دینی، قطعی و یقین‌بخش نیستند، به استدلالهای عمل‌گروانه و ملاحظات احتیاط‌اندیشانه همچون لزوم دفع ضرر احتمالی، رجوع می‌شود و بر این اساس، گفته می‌‌شود اگر خدا وجود داشته باشد، ایمان و خداباوری بهتر از بی‌دینی است، چرا که بدنبال خود، سود و صرفه نامتناهی و سعادت ابدی را برای مومنان و خداباوران و شقاوت ابدی و خُسران نامتناهی برای بی‌دینان خواهد داشت؛ و اگر خدا وجود نداشته باشد، و ما بر اساس باورهای دینی زندگی کرده باشیم، جز برخی لذتهای مسموم و محدود زندگی این‌جهانی، چیزی از دست نداده‌ایم.پاسکال، اصل و اساس استدلال خود را از اندیشه اسلامی و بویژه آثار ابوحامد محمد غزالی اخذ کرده است و مستند غزالی نیز برخی احادیث اسلامی می‌باشد؛ پاسکال این استدلال را با استفاده از مبانی عقلی و دینی خویش و قرار دادن آن در «حساب احتمالات» و محاسبه ریسک، پرورش و پیرایش داده است؛ پس از پاسکال، این استدلال، توسط فیلسوفان، الاهی‌دانان، ریاضی‌دانان و نیز شارحان و مفسران کتاب اندیشه‌های پاسکال، مورد رهگیری، بسط و تفصیل قرار گرفت و به‌عنوان حلقه اتصال مباحث مختلفی عمل نمود که از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: وجود خدا، توجیه یا معقولیت باور دینی، مباحث مرتبط با استفاده از مفهوم نامتناهی، نظریه احتمال، نظریه تصمیم‌سازی، عمل‌گروی (پراگماتیسم)، سودگروی، اراده‌گروی و....واژگان کلیدی:استدلال شرطی؛ عقل و ایمان؛ باور دینی؛ خواستنِ باور؛ اخلاق باور؛ عمل‌گروی؛ پاسکال؛ غزالی.