جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مکتب رواقی یکی از مکاتب فلسفی است که در دوره‌ی یونانی‌مآبی به وجود آمد و طرفداران ‏زیادی پیدا کرد. این مکتب را زنون در یونان پایه‌گذاری کرد اما بعدها دامنه‌ی آن تا روم نیز کشیده شد. ‏به لحاظ تاریخی در این مکتب سه دوره‌ی متقدم، میانی و متأخر وجود دارد و در هر دوره برخی از ‏بزرگان رواقی این مکتب را سرپرستی کردند. فلاسفه‌ی رواقی فلسفه را به سه بخش منطق، طبیعیات و ‏اخلاق تقسیم کردند اما به اخلاق و حکمت عملی توجه بیشتری داشتند. اساس اخلاق رواقی بر اصل ‏تغییر ناپذیری قانون حاکم بر طبیعت استوار است. بر این اساس تغییر دادن این قانون در توان انسان ‏نیست و او تنها باید تمایلات خود را با این قوانین هماهنگ کند. ‏دانشمندان جهان اسلام با رواقیان آشنا بوده‌اند و در آثار خود به این مکتب و بزرگان آن اشاره ‏کرده‌اند. حتی برخی به تأثیر رواقیان در حوزه‌های مختلفی چون کلام، تصوف، منطق و فلسفه پرداخته-‏اند. در این میان برخی نیز چون ملاصدرا پا را از این فراتر نهاده و صاحب مکتب اشراق (سهروردی) ‏را به صراحت پیرو رواقیان معرفی کرده. ‏در این رساله نخست تاریخچه مختصری از رواقیان و آراء فلسفی ایشان ذکر شد. سپس در فصل ‏سوم، کلیه مواردی که گزارشی از آراء رواقیان در جهان اسلام مطرح شده است ذکر گردید و در فصل ‏چهارم به عنوان نمونه تأثیر این آراء بر فلسفه سهروردی مورد اشاره قرار گرفت. براساس آرائی که در ‏جهان اسلام به رواقیان نسبت داده شده است، به نظر می‌رسد رواقیان در آراء زیر با برخی از فلاسفه‌ی ‏اسلامی اتفاق نظر دارند: مقدار تعلیمی بودن جسم، عرض دانستن صورت نوعیه، موجود شدن اشیاء به ‏جعل بسیط ماهیت، ذهنی بودن وجود، معلول بودن ماهیت، نور غنی دانستن واجب، بالرضا دانستن ‏فاعلیت خدا، اضافه‌ی اشراقی بودن علم خدا به جواهر نورانی عقلی، نفی کردن سکون بین حرکات، ‏قائل شدن به بعد مجرّد بودن مکان و منطبق شدن آن بر تمام جسم، تقسیم عقول به قواهر اعلون و ‏ارباب اصنام و . . . همچنین در این رساله نشان داده شد که شیخ اشراق تحت تأثیر آراء رواقیان بوده ‏است، چنانکه ملاصدرا نیز وی را شیخ اتباع رواقی نامیده است.‏واژگان کلیدی: رواقیان، شیخ اتباع رواقیان، سهروردی، اهل مظال، اصحاب اسطوان، روحانیون