جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تاريخ سنى ملوك الارض و النبياء اثر حمزه بن حسن اصفهانى است كه به زبان عربى و متعلق به قرن 280ق مى‌باشد. اين كتاب كه به ذكر مطالب تاريخى به صورت مختصر پرداخته، داراى موضوعات مختلف و ذكر رويدادهاى گوناگون است. يكى از جالب‌ترين مطالب اين كتاب، بررسى تطبيقى عيد نوروز با ماه‌هاى هجرى قمرى تا زمان وفات مؤلف است كه به صورت مقارنه‌اى و تطبيقى هر سال را جداگانه ذكر نموده است. مؤلف بزرگ، حمزه اصفهانى در اين كتاب به موضوع تاريخ و كار تاريخ تطبيقى مى‌پردازد كه در نوع خود ابتكارى است. نام مشهور اين كتاب «تاريخ سنى ملوك الارض و الانبياء» مى‌باشد؛ ولى صاحب الذريعه نام اين كتاب را «تاريخ ملوك الارض» ذكر كرده است. در باب اول به تاريخ حكومت ملوك فارس و ضمن نقد، صحت و سقم اين تاريخ‌ها مدت حكومت هر يك را بيان مى‌كند. اين باب در پنج فصل مى‌باشد. در باب دوم تا نهم نيز به همين شيوه عمل كرده و درباره ملوك روم، يونان، قبطى‌ها، لخمى‌ها، غسّانى‌ها، حميرى‌ها و ملوك كنده و مدت حكومت آن‌ها سخن گفته است. در باب دهم به تفصيل به ذكر تاريخ قريش و ملوك عرب پرداخته و با سال‌هاى ايرانى يا زمان حكومت شاهان ايرانى تطبيق داده و در ده فصل نكاتى در زمينه و حوادث مختلف بيان كرده است. جالب توجه اين كه وى در چندين جاى به وضعيت آب و هوايى، زلزله‌ها، بيمارى‌هاى شايع و گسترده هم اشاره مى‌كند. در فصل نهم و دهم از باب دهم به ذكر واليان طبرستان و خراسان مى‌پردازد و سال به قدرت رسيدن آن‌ها را يك به يك بيان مى‌كند. در ميان آثار حمزه اصفهانى كتابى موسوم به سنى ملوك الارض و الانبياء نيامده است. در اين باره دو احتمال وجود دارد، يكى آن كه اين اثر منسوب به حمزه اصفهانى است، ديگر آن كه اين اثر در اصل داراى نام ديگرى بوده است. ليكن از قرارين برمى‌آيد كه كتاب سنى ملوك الارض و الانبياء بر كتاب تواريخ الامم منطبق است. بدين گونه در اصل نام كتاب، تواريخ كبار الامم و يا حتى بقول صاحب مجمله التواريخ، تاريخ بوده است.

«مع الركب الحسيني من المدينة إلی المدينة» اثر جمعی از نویسندگان و پژوهشگران معاصر به نام‌‌ های علی شاوی، شیخ نجم‌ الدین طبسی، شیخ محمدجواد طبسی، شیخ عزت‏ اللَّه مولایی، شیخ محمدجعفر طبسی و شیخ محمدامین ‏پور‌ امینی است و علی شاوی پژوهش همه همکاران را نقد و بررسی کرده و با یک قلم به نگارش درآورده است. ششمین و آخرین جلد مجموعه با کاروان حسینی از مدینه تا مدینه، با عنوان کاروان امام حسین (ع) در شام و حرکت به‌ سوی مدینه منوره، به قلم شیخ محمدامین پور امینی می‏ باشد. دست‌ مایه اصلی این جلد، تشریح و تبیین رسالت جاودانه پیروزمند کاروان حسینی در میان مردم شام و نیز توده امت بزرگ اسلامی پس از شهادت آن حضرت است و بیان می‏ دارد که چگونه معادله دگرگون شد و چرا یزید به‌ ظاهر گریست و از پسر مرجانه بیزاری جست و کاروان را به مدینه بازگرداند. در واقع نویسنده در خلال حوادث و رخدادهای کاروان در شام و مدینه به مهم‌ ترین و زیر بنایی‌ ترین مأموریت کاروان حسینی به رهبری امام سجاد (ع) و زینب کبری می‏ پردازد. وی در سرآغاز کتاب، شام، بنی ‏امیه، نقش معاویه و یزید را معرفی می‏ کند و در فصل نخست در خلال بیان حوادث در شام، نقش اهل‌بیت (ع) در شام را برای خواننده به تصویر می‏ کشد. فصل دوم کتاب به حرکت پیروز مندانه کاروان از شام و بازگشت به کربلا اختصاص دارد. در فصل سوم مسائل مربوط به رسیدن کاروان به مدینه را تشریح می ‏کند که کاروان بدون امام حسین (ع) و یارانش به مدینه باز می‏ گردد. در همین فصل وضعیت این شهر پس از شهادت امام و نیز نقش امام سجاد (ع) و زینب کبری در استمرار رسالت و پیام عاشورا بررسی و تبیین شده است.