جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

همانندسازی یا استنساخ، یکی از موضوعات اصلی زیست فناوری معاصر است که از دهه ۱۹۷۰ پا به عرصه دانش امروزی گذاشت. این بحث توجهات عمده‌ای را به سوی خود جلب نمود و به عنوان یک راه اساسی در درمان بیماری‌ها مطرح گردید. بحث پیرامون همانندسازی انسانی از سال ۱۹۹۸ که محققین برای اولین بار موفق به جداسازی سلول‌های بنیادی جنین انسان شدند شدت گرفت. این پروژه به عنوان مبحثی چالش برانگیز مورد توجه اندیشمندان و عالمان ادیان و مذاهب گوناگون از جمله کاتولیک‌ها، اهل سنت و علمای امامیه قرار گرفت و اظهار نظرهای گوناگونی در جهت موافقت و مخالفت با آن انجام شد. برخی شبیه‌سازی انسانی را ناقض نظام توحیدی دانسته و با آن به مخالفت پرداختند و برخی بنا به ادله‌ی اخلاقی، فقهی یا حقوقی آن را تحریم نمودند. در این رساله با رویکردی کلامی، شبهات کلامی وارد شده از سوی این ادیان و مذاهب را مطرح نموده و بیان می‌داریم که ممکن است بنا به ادله‌ی فقهی، حقوقی و یا اخلاقی، شبیه‌سازی انسانی را نادرست دانست، اما این طرح در حیطه کلام امامیه، ناقض مباحث توحیدی نبوده و ایرادی به آن وارد نیست.کلیدواژه: کلون، کلونینگ، سلول‌های بنیادین، کلام مسیحیت، کلام اشعری، کلام امامیه.

شبیه سازی یا شیوه تولید مثل غیرجنسی، که پس از طی مراحل آزمایشی بر روی حیوانات، آماده ورود به عرصه زندگی انسان شده است؛ سبب بروز آرای متناقضی، خصوصاً در حوزه های اخلاق، دین، فلسفه و حقوق، گشته است. بعضی آن را «باوری فاقد اصول اخلاقی و انسانی، مخدوش کننده اندیشه خدامحور در زمینه آفرینش و مسبب تزلزل جایگاه حقوقی فرد کلون شده دانسته و خواستار توقف این تحقیقات شده اند. برخی دیگر، به ویژه فقهای شیعه با محوریت نظریات امام خمینی در زمینه فناوریهای محتمل تولید انسان آن را راهگشای افقهای نوینی نسبت به آینده دانسته اند. در این مقاله، ابتدا، دو شیوه متفاوت شبیه سازی انسانی و درمانی معرفی می شود و پس از ذکر تاریخچه، فواید و مضرات هر یک را برشمرده شده و دیدگاه ادیان آسمانی در مورد آنها مطرح می شود. در نهایت نیز در تایید انجام هر دو نوع شبیه سازی استدلال می شود.

علیرغم معرفی شبیه سازی بعنوان پدیده ای نو باید گفت شبیه سازی از آغاز حیات در سیاره زمین همواره رخ داده و نقش حیاتی در تکثیر موجودات بویژه در کشاورزی ایفا نموده است. اما با این حال کشف پدیده شبیه سازی انسان از جمله علوم تجربی جوان و یکی از چالشهای قرن حاضر است که ذهن بسیاری از اندیشمندان دینی و اخلاقی و متفکران عرصه های مختلف را به خود مشغول ساخته است.کلونینگ انسانی در دین مبین اسلام بر اساس دیدگاه شیعه که مبتنی بر آیات و روایات، حکم عقل و اصل است فی نفسه به حکم اولی مانعی ندارد. زیرا بر اساس آیه «افرایتم ما تحرثون اانتم تزرعونه ام نحن الزارعون» (واقعه / 64- 63) کلون سازی با مفهوم آفرینش منافاتی ندارد و انسان علت معده و فراهم کننده مقتضیات است و علت تامه در خلقت خداوند است. اما به حکم ثانوی عدم جواز و حرمت این عمل است زیرا این پدیده طبیعت انسان و روابط انسانی را متاثر می کند و در سطح وسیع اگر انجام شود نظام جامعه را مختل می کند و اسلام هرگونه دخالت در طبیعت انسان از هر طریق بجز روش های بهبود مشروع را منع می نماید و تحقیقات پیرامون شبیه سازی تا زمانی که منافع آن بیش از مضرات آن است مشکلی ایجاد نمی کند. اما استفاده از سلولهای بنیادی جنینی در جهت درمان حرام است چون این کار مستلزم جدا کردن قطعه ای سالم از بدن او و پیوند به دیگری است و نسخه بدل نفس محترمه است.پژوهش این مقاله از نوع توصیفی، تحلیلی با بررسی اسناد (آیات روایات و نظرات فقها) کتابخانه ای اینترنتی می باشد.