جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فضای مجازی، کتاب «مالکیت در فضای مجازی از نظر فقهی» اثر حجت الاسلام ابوالحسن حسنی توسط دفتر مطالعات اسلامی و ارتباطات حوزوی پژوهشگاه فضای مجازی در 60 صفحه منتشر شد. مهم ترین تحول زندگی انسان­‌ها در عصر حاضر، پیدایش فضای مجازی بود که شاهد گسترش و فراگیری آن در تمام ساحات بشری هستیم. این پیشرفت در کنار خود مسائل و پرسش‌های جدیدی را به وجود آورد که حتی می­‌توان آن را در قالب نظام مسائل فضای مجازی گردآوری کرد؛ یکی از این پرسش‌­ها مالکیت در فضای مجازی است. این مسأله به عنوان یکی از مسائل بنیادین حقوقی باید از منظر شرعی و اسلامی مورد بررسی قرار بگیرد چرا که بسیاری از فعالیت‌­های بشری از طریق آن اتفاق می­‌افتد و بسیاری از امور فضای زندگی واقعی در آن شبیه سازی شده است. یکی از این مسائل، بحث مالکیت اشیاء در فضای مجازی است که این پژوهش در پی تبیین و تعریف آن است. پژوهشگر در بخش اول کتاب به بیان مفاهیم بنیادی فقهی نظیر مالیت، مالکیت و حق پرداخته و مبانی کلی آن را از دیدگاه فقها بررسی کرده و سپس به تحلیل و تفصیل آن به صورت تخصصی در فضای مجازی پرداخته است. وی در بخش دوم به واکاوی مفهوم شی مجازی پرداخته و سپس نحوه مالکیت اشیاء را از جهات مختلف مورد بررسی قرار داده است؛ مالکیت اشیاء، هویت و محیط، نحوه مالکیت معنوی، مالکیت بر اپلیکیشن‌­ها و پلتفرم‌­ها و مالکیت بر پول در فضای مجازی از مهم­‌ترین قسمت های این بخش می‌­باشد. مؤلف در بخش پایانی کتاب، مبتنی بر دو مقدمه قبلی به جمع‌­بندی و نتیجه گیری می‌­پردازد و مفهوم جدیدی را با نام «مالکیت تو در تو» ابداع می‌­کند که شامل بخشی از مالکیت‌­ها در فضای مجازی می­‌باشد.

سرقفلی یکی از اصطلاحاتی است که در جامعه ما منشأ دعاوی متعددی بوده است و در خصوص میزان حدود وثغور این مفهوم، اختلاف زیادی وجود داشته است، در خصوص مشروعیت حق کسب و پیشه یا به طور مصطلح «سرقفلی» به طور عام وکلی بدین معنی که مستأجر محل کسب و پیشه ولو مبلغی پرداخت نکرده و اثر مادی در محل کسب ایجاد نکرده باشد، حق داشته باشد، پس از پایان مدت اجاره برای تخلیه محل مبلغی را از مالک مطالبه و دریافت کند بحث فراوانی وجود داشت و عموماً فتوای بر عدم مشروعیت مطالبه چنین وجهی بود. امام خمینی در آخر کتاب تحریرالوسیله تحت عنوان «المسائل المستحدثه» مبحث سر قفلی را مطرح و آن را در هشت مسئله تبین کرده اند.در مورد منشأ ایجاد سرقفلی بسیاری عرف وعادت تجاری را مبنای این حق می دانند، لیکن منشأ آن را هر چه بدانیم نکات قابل توجه آن است که: آیا سرقفلی قابل خرید و فروش است؟ و وقتی سرقفلی خریداری شد در هنگام تخلیه باید نرخ روز محاسبه شود؟ در این مقاله این موارد بحث و بررسی شده و دیدگاه امام خمینی در این مورد بیان گردیده است.