جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مساله کتابت قرآن کریم در زمان پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان از جمله مباحث اصلی و مهم تاریخ قرآن است که همواره مورد توجه مسلمانان و همچنین مستشرقان قرار گرفته. در این میان و به خصوص در رابطه با مساله کتابت قرآن و سایر حوادث مهم صدر اسلام، شخصیت زید بن ثابت به عنوان یکی از مهمترین چهره های معرفی شده به عنوان کاتب وحی در صدر اسلام از اهمیت خاصی برخوردار است، به نحوی که شناسایی شخصیت این فرد و معرفی کامل هویت وی در رفع برخی ابهامات تاریخ صدر اسلام و خصوصا موضوع کتابت و کاتبان وحی، نقش تعیین کننده ای دارد.برخی از مستشرقان تلاش دارند تا با اثبات آموزش دیدن زید بن ثابت توسط یهودیان مدینه، به نوعی تحولات ایجاد شده در صدر اسلام از جمله فراگیر شدن آموزش خواندن و نوشتن، کتابت وحی و جمع و تدوین مصاحف را اقدامی برخواسته از فرهنگ یهودیت معرفی کرده و در حقیقت فرهنگ والای توسعه علمی ایجاد شده در زمان پیامبر اکرم (ص) را به اسم خود مصادره به مطلوب کنند. از جمله این مستشرقان، «میخائیل لکر» است که به موضوع کتابت در صدر اسلام و شخصیت زید بن ثابت توجه نشان داده و کتب و مقالات متعددی در این زمینه نگاشته است.در این مقاله تلاش شده است پس از معرفی شخصیت زید بن ثابت و اقدامات وی در صدر اسلام، استدلال های مطرح شده از سوی میخائیل لکر نقد و ارزیابی می شود و در نهایت به برخی ابهامات مطرح در خصوص شخصیت زید بن ثابت مورد بحث قرار می گیرد.

چگونگی جمع قرآن در شمار مسائلی است که میان پژوهشگران علوم قرآن همواره مطرحبوده است. برخی بر این باورند که قرآن، نخستین بار در زمان ابوبکر، توسط زیدبن ثابتتدوین شد. اما حتی از نوشته های محققان اهل سنت و تصریحات آنان نیز به دستمیآید که قرآن در عصر پیامبر اکرم صلیالله علیه و آله به طور کامل نوشته شد. آن حضرت و عده ای ازصحابه، از جمله کاتبان وحی، دارای قرآن کاملی بودند که در آن، آیات هر سوره به طورمنظم مرتب شده بود. پس، تلاشی که زید به دستور ابوبکر پس از رحلت رسول الله صلیالله علیه و آلهبرای جمع قرآن انجام داد، تنها بازنگاری آیات بود؛ بدین صورت که آیات را از روینوشت افزارهای مختلف جمع کرد و روی اوراق و برگه ها نوشت.