جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحلیل توجیهی گفتمان در پی تعبیه ساز و کار مناسبی است برای کشف، بررسی و تبیین و توجیه ارتباطی که از انتخاب و یا عدم انتخاب مولفه‌ها و ساختارهای گفتمان مدار نشئت می‌گیرد. به کارگیری یا عدم به کارگیری این مولفه‌ها در متن باعث می‌شود که برداشتهای متفاوتی از گفته بشود، مطلبی پوشیده شود و یا صراحت بیشتری پیدا کند. بیشتر تحلیل گران توجیهی گفتمان، مبنای تجزیه و تحلیل متون را برپایه تظاهرات زبانشناختی (شیوه‌های عرض داشت زبانی) بنا نهاده اند در حالی که تئیون ون لیوون (1996) معتقد است که مولفه‌های جامعه‌شناختی ـ معنایی گفتمان، شناختی عمیق‌تر و جامع‌تر از متن ارائه می‌دهند. به عبارت دیگر، در تحلیل متن ابتدا باید مولفه‌های جامعه‌شناختی ـ معنایی را مشخص ساخت، سپس به تحلیل مولفه‌های زبانشناختی در گفته یا متن پرداخت. بنابراین مقاله حاضر کوششی برای تعریف و تبیین شیوه‌های تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در گفتمان فارسی تلقی می‌شود. بدین منظور با عنایت به مولفه‌های جامعه‌شناختی ـ معنایی و براساس چارچوب پیشنهادی تئیون لیوون، متنی به زبان فارسی (برگرفته از روزنامه ایران، روزنامه پرتیراژ میانه‌رو) تجزیه و تحلیل شده است. نتایج به دست آمده نشــان می‌ دهد که در متون فارسی، مولفه‌های جامعه‌شناختی ـ معنایی مانند حذف، کتمان، پس زمینه‌سازی، ذکر، فعال‌ نمایی و منفعل‌نمایی، عینی‌ سازی و ذهنی ‌سازی و غیره قابل تبیین و کشف است و این مولفه‌ها در مقایسه با تظاهرات زبانشناختی تصـویر واضح‌ تری از متن در مقایسه با تظاهرات زبانشناختی ارائــه می‌ دهند.