جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحلیل رفتار متقابل نظریه ‌ای برای شناخت رفتار، احساس و ذهنیت افراد در بستر روابط شخصیت ‌هاست که در آن تصویری از ساختار روانی انسان ‌ها ارائه می ‌گردد و از الگوی سه گانه حالات نفسانی؛ یعنی والد، بالغ و کودک در تجزیه و تحلیل رفتارهای آدمی استفاده می ‌شود. در این مقاله با روش تحلیل محتوا و رویکرد میان ‌رشته ‌ای مولفه ‌هایی، چون ابعاد سه گانه ساختار شخصیت، زنجیره روابط بین شخصیت ‌ها و سازکارهای دفاعی که شخص برای دوری از تنش ‌های روحی و رفتاری به کار می ‌گیرد، با تعمیم به جامعه داستانی، در داستان شیر و گاو از داستا‌ن ‌های کلیله و دمنه، توصیف و تحلیل می ‌شود. در این بررسی معلوم می ‌شود که افراد این داستان در موقعیت ‌های مختلف چگونه عمل می ‌کنند و به چه روشی خود را در قالب رفتارهایشان آشکار می ‌نمایند و رفتارهای آنان ریشه در چه تنش‌ های روحی و روانی دارد. هدف از این پژوهش گونه‌ شناسی رفتارهای شخصیت ‌های داستان شیر و گاو و تحلیل آنها بر اساس الگوی اریک برن برای دستیابی به خصوصیات روحی و روانی شخصیت ‌هاست. نتایج بررسی مولفه ‌های تحلیل رفتار متقابل در داستان شیر و گاو نشان می ‌دهد که روابط میان شخصیت ‌های آن از پیوستگی برخوردار است و از میان جنبه‌ های سه ‌گانه ساختار شخصیت، رفتارهای کلیله، دمنه و شیر بترتیب در قالب شخصیت ‌های بالغ، والد و کودک قابل ارزیابی است. روابط متقابل میان این شخصیت ‌ها در آغاز از نوع مکمل و سازنده است؛ اما در ادامه داستان به تعامل از نوع متقاطع می ‌انجامد و موجب بروز اختلال در رفتار می ‌شود.