جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از بن مایه های برجسته در سوره های عرفانی، به ویژه عرفان رندانه، که نشانگر یکی از آموزه ها و آزموده های عارفان نیز هست، «نظر بازی» است. نیز کلیدواژه های وابسته بدان یا بر آمده از آن مانند نظرباز، صاحب نظر، اهل نظر، علم نظر و ... . در این گفتار نخست به کوتاهی، باز نموده ایم که چگونه واژگانی چون نظربازی که در زبان و فرهنگ مردمی نشانگر خوهایی ناپسندیده اند، چونان کلید واژه ها به زبان و فرهنگ عرفانی راه یافته اند، سپس نشان داده ایم که نظربازی که نزد مردم به معنی چشم چرانی است، نزد عارفان نشانگر چند گونه تجربه عرفانی است: 1- این تجربه که عارف در عشق و عرفان به جایی می رسد که بر هر چه می نگرد، خدا و جلوه های خدا را می بیند و با آن ها نظربازی می کند؛ 2. آن دست تجربه ها که ز ملک تا ملکوت حجاب از پیش عارف برداشته می شود و چشم او به زیبایی های غیبی گشوده می گردد و چه بسا یار آسمانی خویش را در زیباترین چهره و پیکره انسانی می بیند و با او و آن ها نظر می بازد؛ 3. در آن گونه تجربه ها که عارف به درون خویش راه می یابد و با زیبایی ها و دیدنی های شگرفی که در خویش می بیند، نظربازی می کند. در گزارش این تجربه ها به نکته هایی چون: تجلی، تمثل، نظام احسن، شاهد بازی و ... نیز اشاره هایی داشته ایم)، سپس یاد کرده ایم که نظرباز، صاحب نظر، اهل نظر و ... کسی است که به چنین تجربه هایی توانایی یابد، چنان که علم نظر، آگاهی از رسم و راه نظربازی است و دانستن معانی و شیوه های آن، چگونگی رسیدن به آن، آفت و آسیب های آن و ... در پایان نیز آسیب شناسانه به لیز و لغزان بودن این شیوه ها و سو استفاده هایی که به ویژه صوفی نمایان از آن ها کرده و می کنند، اشاره کرده ایم.