جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف از مطالعه حاضر، بررسی راه های خداشناسی موجود در شعر کودک و نوجوان بود. به این منظور با جست وجو در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، هفده کتاب شعر که اشعار آن ها در رابطه با خدا سروده شده و در فواصل سال های 1387-1376، در انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، به چاپ رسیده است، بررسی شد. روش پژوهش مطالعه حاضر تحلیل محتوای کیفی قیاسی بود که واحد تحلیل، شعر، در نظر گرفته شد. تحلیل اشعار با توجه به چهار مقوله مربوط به راه های خداشناسی (تجلی خدا در همه پدیده ها و بحث زیباشناسی، هدایت تکوینی، بازگشت همه موجودات به سوی خدا و تسبیح همه موجودات) انجام گرفت. همچنین تلاش شده است تناسب بین اشعار سروده شده و گروه سنی کودک و نوجوان بر اساس مراحل رشد شناختی پیاژه نیز کاویده شود. نتایج نشان داد راه های خداشناسی بیان شده در اشعار کودک و نوجوان وجود دارد. بیشتر مفاهیم ذکرشده، مربوط به گروه سنی «ب» تا «د» است؛ اما برخی از مفاهیم متعلق به این سه گروه، با بیانی ساده تر در گروه سنی الف نیز دیده می شود. در بعضی از اشعار، مفاهیم ذکرشده، بالاتر و در برخی موارد پایین تر از درک کودک است. همچنین هر چه گروه سنی بالاتر می رود، شعر، جنبه انتزاعی تری می گیرد و کودک را به تفکر و چالش می کشد.

تمایز ایجاد بین تفکر کودکان و بزرگسالان با طرح نظریات پیاژه جلوه ای دیگر یافت و جاندار پنداری یکی از نشانه های تفکّر کودکانه به شمار آمد که ضرورت تغییر آن در لزوم رشد و تکامل نهفته بود. در عین حال، نشانه های جاندار پنداری را می توان به وضوح از تحلیل شعر شاعران برجسته و صاحب نام به دست آورد. سوال این است که آیا شاعری نوعی بازگشت به تفکّر کودکی است یا درک کودکان دارای گوهری است که حفظ آن برای هر کسی میسر نمی شود؟ به علاوه، این پرسش نیز مطرح است که تلاش آموزش و پرورش برای تبدیل تفکر کودکانه به بزرگسالانه آیا خدمتی است به درک هنری آدمی از زندگی و راهی است برای سعادت مند ساختن او؟ به نظر می رسد که این موضوع نیازمند بازنگری در تحلیل ها و بازآفرینی تدابیر است.