جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مهر خاتم در اواخر سال ششم يا اوايل سال هفتم هجری براي ممهور كردن نامه های پيامبر به حكام سرزمين های همجوار، ساخته و پرداخته شد. اين مهر ظاهراً از نوع انگشتری و شكل صفحه نگين آن مدور بوده است و بر آن در سه سطر عبارت «محمد رسول الله» را نقش كرده بودند؛ جنس و نگين آن نيز از سنگ حبشی تا انواعی از فلزات چون مس و آهن و نقره روايت شده است. پس از وفات پيامبرص اين مهر ابتدا به ابوبكر و سپس عمر و عثمان رسيد و آن ها نيز نامه ها و مكاتبات خود را بدان اعتبار می بخشيدند. مهر خاتم در حدود سال سی ام هجري در چاه اَريس(نزديكي مدينه) افتاد و ديگر به دست نيامد، اما عثمان نظيرش را ساخت و مهر معمول خلافت داشت. با اين حساب جز نامه های شخص پيامبر (ص)، بخشی از نامه های خلفای راشدين نيز ممهور به مهر حقيقی پيامبر(ص) بوده است؛ مكاتباتی كه اگر نمونه ای اصيل از آن ها به دست آمده بود، لااقل اثر مهر خاتم را به ما نشان می داد. اوصاف اين مهر در متون متقدم اسلامی نشان از نخستين اقدامات و ضروريات تشكيل نظام ديوانی در صدر اسلام است؛ همچنين استفاده از نوشتار جای تصوير، شكل مدور، تركيب سه سطری، و شعارهای مذهبی از اين جا در مهرهای اسلامی تجربه شده و در سراسر دوران تاريخی اسلام تداوم يافته است. ويژگی های مهر خاتم در مقاله پيش رو با روش تحقيق تاريخی- توصيفی، بررسی و تحليل شده است.