جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پیش از این، تحول های دینی عصر صفویه و اهمیت مهاجرت فقیهان عاملی از جنبه هایی بررسی شده است، هرچند اختلاف نظرهای جدی درباره اهمیت و تاثیر مهاجرت فقیهان عاملی به ایران در عصر صفویه وجود دارد. در این نوشتار اهمیت و تاثیر مهاجرت فقیهان عاملی از زاویه نقش آنها در تحول در گفتمان های دینی عصر صفویه، با تکیه بر آرای محقق کرکی و شهید ثانی بار دیگر ارزیابی شده است. همچنین ادعا شده که عالمان عاملی نقش مهمی در تحول گفتمان حاکم بر مراکز علمی ایران از نگاه فلسفی به فقهی داشته اند.

نماز جمعه که یکی از وجوه معانی «ذکر» و «صلوه» در قرآن است، در واقع تجلی عبادت جمعی خداوند است. گزارش هایی که از محتوای خطب جمعه پیامبر و امامان و خلفای راشدین به دست رسیده نشان می دهد که این خطبه ها گاه حاوی مضامین اجتماعی و سیاسی نیز می شده است، اما در دوره های بعدتر تحولاتی در محتوای خطبه ها و دلالت های آنها رخ داد که موجب شد نماز جمعه یک سره رنگ حکومتی و سیاسی به خود بگیرد. مهم ترین این تحولات، ضرورت دعا برای خلیفه وقت بود و از همین رو تعبیر خطبه خواندن به نام کسی، به معنی رسمیت یافتن حکومت آن کس، کاملا رواج یافت. به هر رو، تحمیل کارکردهای غلیظ سیاسی خواه ناخواه موجب فرسایش قداست این عبادت در تاریخ اسلام شد.

اگر چه بسیاری از احکام نماز جمعه، مورد اتفاق مذاهب اسلامی است. ولی در مواردی از جمله شرایط امامت جمعه اختلافاتی مشاهده می‌شود. در شرایط پنج‌گانه: بلوغ، عقل، صحت قرائت، معذور نبودن و مرد بودن، اتفاق‌نظر وجود دارد و در مؤمن بودن، حلال‌زاده بودن، عدالت و منصوب بودن تفاوت فتوا دیده می‌شود. در این مقاله به بررسی دو شرط از شرایط مورد اختلاف می‌پردازد: منصب بودن و عدالت.شافعی‌ها، حنبلی‌ها و ظاهری‌ها منصب بودن امامت جمعه را منکرند ولی حنفی‌ها و اوزاعی و زیدیه آن را تأیید می‌کنند. در فقه اهل بیت(ع) نیز این شرط از اجماعیات بلکه ضروریات فقهی است اما در مورد عدالت؛ مذاهب اربعة مشهور اهل سنت، آن را برای امامت جمعه لازم نمی‌شمرند ولی خوارج و زیدیه بر آن تأکید دارند. در فقه اهل بیت(ع) نیز این شرط از اجماعیات است. در این مذهب، امامت جمعه در اصل از اختیارات معصوم(ع) است که در صورت دسترسی نداشتن به او، عدالت و فقاهت جایگزین آن می‌شود.

مقدمه: در فرهنگ اسلامی نماز جمعه دارای جایگاه و اهمیت ویژه ای است. لذا بررسی و آسیب شناسی این فریضه، امری مهم و اساسی است. بر این اساس تحقیق حاضر با این هدف انجام شد که عوامل مرتبط با میزان شرکت کارکنان یک واحد نظامی در نماز جمعه را شناسایی نماید.روش: روش تحقیق زمینه یابی (پیمایشی) است. ابـزار مـورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات و سنجش متغیرها، پرسش نامه محقق ساخته با ابعاد مشخصات دموگرافیک، وضعیت شرکت در نماز جمعه و عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتبط با شرکت در نماز جمعه بود. جامعه آماری پژوهش کارکنان یک واحد نظامی در کشور بودند که تعداد 1205 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای بود. یافته ها: دو عامل «نگرش و اعتقاد به نماز جمعه» و «میزان تقیدات مذهبی افراد» بیشترین تاثیر را در شرکت یا عدم شرکت در نماز جمعه داشت. همچنین میزان شرکت در نماز جمعه با جنسیت، سابقه جبهه، سابقه جانبازی و نوع عضویت کارکنان ارتباط داشت. نتیجه گیری: افزایش تقیدات مذهبی، تلاش برای بهبود نگرش و افزایش اعتقاد نسبت به نماز جمعه، انجام اقداماتی در جهت فراهم سازی تسهیلاتی برای شرکت افراد به صورت خانوادگی و در قالب گروه های همکاران، هم محلی، هم مسجدی و سایر گروه ها در نماز جمعه و فراهم سازی تسهیلات تردد رایگان و راحت به نماز جمعه، می تواند موجب افزایش میزان مشارکت افراد در نماز جمعه شود.

این تحقیق با هدف بررسی وضعیت اقامه نماز فرادی،‌ جماعت و جمعه و عوامل مرتبط با آنها در بین دانش آموزان دبیرستان ها و دانشجویان دانشگاههای شهر کرمان در سال 1380 انجام شده است. روش تحقیق، توصیفی و همبستگی می باشد. جامعه آماری تحقیق، کلیه دانش آموزان 94 دبیرستان شهر کرمان بوده که 27 دبیرستان با روش نمونه گیری سیستماتیک و تعداد 291 دانش آموز با روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه از بین آنها انتخاب گردیده است؛ همچنین جامعه آماری دانشجویان نیز شامل کلیه دانشکده های مختلف دانشگاه شهید باهنر بوده که 400 نفر از آنان با روش نمونه گیری طبقه ای از بین آنها انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه بوده و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آماری آزمون های دوجمله ای، مان- ویتنی، کروسکال والیس و اسپیرمن صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که جنس، پایه تحصیلی و نوع مدرسه بر نمازخواندن (فرادی) دانش آموزان تاثیر ندارد. در مورد دانشجویان، جنسیت دانشجویان فقط بر شرکت آنان در نماز جماعت تاثیر دارد. فقط بین سن دانشجویان و شرکت در نماز جماعت آنان رابطه وجود دارد. نوع دانشکده دانشجویان فقط بر شرکت در نماز جمعه آنان تاثیر دارد. معدل دیپلم دانشجویان فقط بر شرکت در نمازجمعه آنان تاثیر دارد. بین معدل دانشجویان و نماز خواندن آنان رابطه معنی دار مثبت ضعیفی وجود دارد. بین تعداد واحد اخذشده و وضعیت نماز دانشجویان رابطه معنی دار وجود ندارد. وضعیت بومی بودن دانشجویان بر نماز خواندن آنان تاثیر دارد. وضعیت سکونت دانشجویان بر شرکت آنان در نماز جماعت و نمازجمعه تاثیر دارد. وضعیت تاهل دانشجویان بر نماز خواندن، شرکت در نماز جماعت و شرکت در نماز جمعه آنان تاثیر ندارد.

آیه 238 سوره بقره، یکی از بحث برانگیزترین آیات کریم برای مفسران بوده و یافتن مصداق "صلاة وسطی" که بخشی از آیه یاد شده را ویژه خود کرده است، استدلال ها و کشاکش های بسیاری را برانگیخته است. ما در این مقاله- جدا از آنچه تاکنون، مفسران ارایه کرده و تنها به رغم انگیزه نیکوی خود، به اختلافات دامن زده اند- برای آن که راه حل نوینی جست و جو و عرضه کنیم، نخست هشت قرینه منفصله و متنوع را که فقهی، ادبی، حدیثی، تاریخی، جغرافیایی و تفسیری اند، یادآور شده، با تحلیل و جمع بندی آنها، تلاش کرده ایم نشان دهیم، مصداق "صلاة وسطی"، نماز ظهر در شش روز هفته و نماز آدینه در ظهر هر جمعه است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.