جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع پایان نامه، بررسی تطبیقی جامعه آرمانی از دیدگاه جامعه شناسان واندیشمندان و آیات و روایات می باشد. در این باره تحقیقات زیادی انجام گرفته است؛ که برخی از آنها به بعدی از ابعاد مختلف این تطبیق پرداخته اند. هدف اساسی در این پژوهش، ارائه تعریف جامع و دقیقی از فرهنگ و جامعه و آن گاه مقایسه جامعه آرمانی براساس دو نگاه یاد شده است.زندگی در جامعه ای ایده آل از آرمان های همیشگی بشر بوده و در طول تاریخ، فکر و ذهن متفکران، فیلسوفان اجتماعی و حتی مردم عادی را به خاطر داشتن خاصیت کمال طلبی که یکی از ویژگی های انسانی می باشد، به خود مشغول کرده است. نگارنده به ویژگی ها، مولفه ها، شرایط و زمان تحقق آن پرداخته است.این پایان نامهبه صورت کتابخانه ای و روشتحلیلی_تطبیقی تنظیم شده است. و در نتیجه با پرداختن به ماهیت انسان، جایگاه و نقش او در جامعه و ویژگی های جامعه آرمانی از دیدگاه متفکران جامعه شناسی، مکاتب فکری و اندیشمندان به این نکته پی بردیم که هرکدام برای جامعه آرمانی مولفه هایی آورده اند.همچنین درباره جایگاه انسان، هدف از آفرینش انسان، جامعه آرمانی قرآنی و روایی و مولفه های آن به بحث پرداخته شده است و به این نکته رسیدیم که جامعه آرمانی ترسیم شده توسط جامعه شناسان و اندیشمندان با جامعه آرمانی که در آیات و روایات ذکر گردیده، متفاوت است، از این لحاظ که جامعه شناسان و اندیشمندان بیشتر به جنبه مادی توجه نموده اند؛ ولی آیات و روایات عامل اصلی در رسیدن به جامعه آرمانی را قرار دادن معنویات به عنوان محور اصلی و نهایت کمال انسان را در تقرب به خداوند می داند.

«انسان» از دیرباز مورد توجه اندیشمندان بوده و موجب به وجود آمدن علوم مختلفی شده است. این علوم در طول تاریخ دچار تطوّرات و دگرگونیهایی شده اند. علم النفس سنتی و مردم شناسی مدرن، دو دانش با دو رویکرد کاملاً متفاوت ناظر به همین مسئله هستند. اما شکاف محتوایی بین این دو دانش، به صورت ناگهانی به وجود نیامده، بلکه در دوران روشنگری هم جهت با انقلاب کپرنیکی در ساحت فلسفه تغییراتی نیز در روش شناخت انسان نیز به وجود آمد که میتوان نمونه بارز آن را در کتاب «انسان شناسی از منظری پراگماتیک»1 دید. این مقاله با رویکرد تحلیلی و نظری در پی مقایسه انسان شناسی کانت و ارسطو است. حاصل آنکه کانت در انسان شناسی سعی در تبیین طبیعت انسان از نگاهی پراگماتیک دارد و طبیعت انسان را به وجوه اجتماعی آن، مانند تمدن، جامعه پذیری، تربیت و... گره زده و میکوشد تبیین جامعی از وجوه فردی و جمعی انسان ارائه دهد. رویه کانت بر خلاف سنت علم النفسی، به هیچ وجه ذات گرایانه نبوده و دقیقا مرحله واسطی بین این سنت و علوم انسانی مدرن به حساب میآید.

هدف این پژوهش بررسی انسان از دیدگاه ملا‌هادی سبز واری و دلالت‌های تربیتی آن می‌باشد که دیدگاه فلسفی عرفانی سبز واری در مورد انسان و دلالت‌های تربیتی آن در خصوص عناصر تعلیم و تربیت مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش که از جمله طرح‌های تحقیق کیفی به شمار میرود، بر اساس نگرش اسمیت مبنی بر استنتاج دلالت‌های تربیتی از فلسفه خاص شکل گرفت و با این دید گاه که بین فلسفه و تعلیم و تربیت رابطه وجود دارد به تبیین و استخراج دلالت‌های تربیتی از دیدگاه سبز واری درباره انسان پرداخته شد. در این مطالعه ضمن تبیین دید گاه سبزواری درباره انسان که شامل بررسی رابطه جسم و روح، قدمت یا حدوث نفس ناطقه، مراتب نفس، وحدت نفس و تشکیک وجود، تکامل نفس با حرکت جوهری و انسان کامل است، با تشریح مقوله‌های مطرح در این حوزه، ارائه تعلیم و تربیت مرتبط با این مباحث به صورت یک چهار چوب پیشنهادی در قالب مراحل، اهداف، اصول و روش‌ها و معلم و متعلم مورد بحث قرار گرفته است. نتایج حاصل از انجام پژوهش حاضر در بحث مراحل تعلیم و تربیت با توجه به مراتب نفس به تقسیم بندی مختلف انجامید. در بخش اهداف، مهمترین هدف غایی تعلیم و تربیت قرب الهی و فنافی الله است و اهداف واسطه ای در راستای این هدف غایی مورد بررسی قرار گرفته است. اصول تعلیم و تربیت بنا بر مبناهای فلسفی دید گاه سبز واری در باره انسان عبارتنداز‌: پرورش قوای حسی، پیوستگی و استمرار تعلیم و تربیت، تغییر و باز آفرینی، جامعیت، تناسب، توجه به تفاوت‌های فردی، تدریجی بودن تعلیم و تربیت و. . . روش‌های تعلیم و تربیت نیز مبتنی براین مبناها است که شامل روش‌های پرورش قوای حسی، تخیل و عقل بوده، به علاوه روش‌های تکمیلی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. در بحث معلم و متعلم علاوه بر رابطه آنها ویژگی‌های این دو رکن اصلی تعلیم و تربیت تبیین شده است.

انسان شناسی وجه جامع اندیشه کانت است و می توان آن را حاصل اندیشه انتقادی و جزء وجوه عملی اندیشه وی به حساب آورد. کانت در انسان شناسی سعی در تبیین طبیعت انسان از نگاهی پراگماتیک – نه ذات گرایانه-دارد. کانت طبیعت انسان را به وجوه اجتماعی آن مانند تمدن، جامعه پذیری، تربیت و جز آن گره می زند. وی سعی می کند تبیین جامعی از وجوه فردی و جمعی انسان ارائه دهد. به این ترتیب در تعریف انسان شناسی از منظر کانت می توان گفت:«انسان شناسی دانشی تجربی، جهانی و فلسفه ای عملی است که با رویکردی پراگماتیستی و غایت شناسانه به وسیله خرد حزم اندیش وروش مشاهده درصدد شناخت طبیعت انسان و تعلیم و تربیت انسان هایی است که تنها دارای علوم نظری صرف نباشند بلکه با داشتن مهارت های لازم به مثابه شهروندی از جهان به حساب آیند.»

براساس نظر کارل راجرز ـ یکی از بنیان گذاران روان شناسی انسان گرا ـ زندگی اصیل، زندگی ای است که براساس خواست طبیعی انسان شکل بگیرد. وی نتیجه می گیرد که چون انسان دین دار به منظور جلب رضایت خداوند همواره از خواست طبیعی خود چشم پوشی می کند، درست لحظه ای که کاملاً دین دار است، کاملاً با خودش بیگانه است. این دیدگاه، ضمن غفلت از تفاوت اساسی زیست طبیعی و زیست فطری، تصوری محدود یا مبهم از برخی مفاهیم اساسی و ضروری در تبیین افعال انسانی، ازجمله خواست طبیعی، محدودیت های کمال زا، غایت، عشق، قانون و ... دارد. نوشتار حاضر درصدد تقریر اجمالی این نظریه و سپس نقد تفصیلی آن است.