جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

النقد الأدبی علم حی ومتطور بتطور المجتمع والأفکار و هو ذو صلة بالعلوم الإنسانیة الأخری و لهذا له إفرازات عدة منها نظریة التناص التی لها مفاهیم قریبة فی النقد الأدبی العربی القدیم من اقتباس و سرقة أدبیة و تضمین إلا أن التناص ممهد له و مقصود و لا یأتی عفو الخاطر، ففی هذا البحث نحاول دراسة أثر القرآن فی روایة «حکایات حارتنا» للأدیب نجیب محفوظ، و کما سنری فی البحث أنه استخدم القرآن الکریم فی روایته هذه التی یحکی فیها سیرته و خاصة أیام طفولته ویبین لنا امتزاجه بالقرآن الکریم حیث لم یفارق فکره ولسانه ونحاول کشف ماوراء هذا التناص القرآنی من تلمیحات و إشارات و رموز حتی نصل إلی المفاهیم الماورائیة للتناص القرآنی فی هذه الروایة.

متون کهن، به ویژه متون دینی، همواره سرچشمه اقتباس برای متون ادبی بوده است. این موضوع، در شعر معاصر، گسترش بیشتری یافته و در این میان، قرآن کریم نقشی بی بدیل ایفا نموده است به طوری که هر کدام از شاعران و ادیبان، به فراخور حال خویش، آثار خود را به آن آراسته اند. محمد عفیفی مطر، شاعر معاصر مصری، از جمله شاعرانی است که در شعر وی، نمونه های فراوانی از بینامتنی دینی، قرآنی به چشم می خورد. شیوه هایی مانند: نقل اشاری، اخذ مفهوم بدون تغییر، دگرگون ساختن معنا و ساختار آیه در شعر او به کار رفته است، این پژوهش با رویکردی انتقادی، تناص دینی، قرآنی در شعر او را بررسی نموده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش گویای آن است که در شعر وی، در کنار تناص های هنری ارزشمند، مواردی نیز وجود دارد که در آنها شاعر، گاهی شان انبیای الهی و امور قدسی را آن گونه که شایسته است، مراعات ننموده است.