جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

درباره وجود شخصیت سلیم بن قیس و نیز انتساب کتابی حدیثی به وی، اختلاف نظر و مناقشات متعددی وجود دارد؛ برخی، کتاب منسوب به سلیم را ساختگی دانسته‌اند و برخی دیگر معتقد هستند که وی کتاب حدیثی داشته است. بنابراین اکنون لازم است پژوهش مستقلی پیرامون ابعاد مختلف این کتاب، از جمله اسناد اصلی نسخه‌های خطی سلیم، که منقول از معمر بن راشد هستند، انجام شود. نتایج بررسی روایات هفتادگانه معمر در منابع شیعی، روشن نمود که: حدود نیمی از روایات معمر، که البته به فضائل اهل‌بیت(ع) مرتبط هستند، در منابعی وجود دارند که این منابع، از نظر اصالت یا انتساب به مؤلف و یا زمان تألیف، مخدوش هستند. همچنین (جدای از احادیث جعلی سلیم در کتاب الغیبه نعمانی)، هیچ حدیثی از معمر بن راشد به نقل از سلیم در منابع شیعه و سنی وجود ندارد. همچنین، هیچ حدیثی نیز از معمر به نقل از ابان بن ابی‌عیاش (تنها راوی کتاب سلیم) در منابع شیعی، وجود ندارد. از سوی آخر، با توجه به اینکه ابان بن ابی عیاش و معمر بن راشد و عبدالرزاق بن همام (راویان اسناد کتاب سلیم)، همگی از راویان عامه هستند؛ به نظر می‌رسد که اسناد معمر برای احادیث کتاب کنونی منسوب به سلیم، ساختگی باشند

مقاله حاضر، که از آن در برخی از سایت ها به عنوان کتاب یاد شده، از موضع اهل سنت به نقد و بررسی و تضعیف کتاب سلیم بن قیس هلالی پرداخته که نیاز به پاسخگویی تفصیلی و نقدِ نقد دارد.

نگارنده 49 نسخه خطی کتاب سلیم بن قیس) از متون حدیثی قرن اول هجری ( را بر اساس تعداد احادیث و سند آنها به هشت گروه تقسیم کرده و آنگاه نسخه شناسی آنها را ارائه می‌کند. ویژگی‌های نسخه‌ها، گاهی بر اساس فهارس کتابخانه های مربوط، گاه بر اساس مشاهده عکس نسخه و گاهی مشاهده اصل نسخه است. نسخه‌ها به ترتیب زمان قطعی یا تخمینی کتابت یاد شده و از سال 918 تا 1385 قمری را در بر دارد.

کتاب کنونی سُلَیْم بْن قِیْس، کتابی است حدیثی با موضوعات تاریخی _ اعتقادی، که گفته‌اند اولین کتاب شیعه است، و روایات متعددی در زمینه امام زمان؟ع؟ و پیشگویى پیامبر؟صل؟ از عدالت ایشان و همچنین، پیشگویى درباره سفیانى، نفس زکیه و یاران حضرت مهدى؟عج؟، مقام امام زمان؟عج؟ در بهشت، و زندگى در دولت امام زمان؟عج؟، در آن وجود دارد. از سوی دیگر، همواره دیدگاه‌های مخالفی درباره اصالت متن کتاب سلیم، ابراز شده است، تاجایی که برخی آن‌ را ساختگی دانسته‌اند. یکی از راه‌های شناخت اصالت و اعتبار کتاب سلیم، بررسی نسبت این کتاب با منابع نخستین است؛ که از جمله مهم‌ترین دسته‌ منابع نخستین شیعی را آثار شیخ مفید(م۴۱۳ق) می‌توان نام برد. در پژوهش حاضر، با روش کتابخانه‌ای به بررسی آثار شیخ مفید و نسبت آن آثار با کتاب کنونی سلیم پرداخته است. نتیجه این که شیخ مفید، یا کتاب‌های کنونی منسوب به سلیم را ندیده است (و این کتاب‌ها، ساخته و پرداخته پس از دوران شیخ مفید هستند)؛ یا این‌که، اساساً وی این کتاب‌ها را معتبر نمی‌دانسته است.

از دیرباز، مناقشاتی درباره شخصیت سلیم و نیز صحت و اعتبار کتاب سلیم بن قیس در منابع شیعی وجود داشته است. موافقان اعتبار کتاب سلیم، بدون توجه به مشکلات محتوایی این کتاب، و نیز وضعیت نسخه‏ هایِ خطی مشوش کتاب سلیم، اصرار دارند تا با بیان نظرات تأییدی دانشمندان و علمای پیشین و اسناد قابل قبول برای کتاب سلیم، نسبت به اعتبار این کتاب اقدام، یا وضعیت اعتبار آن را تصحیح یا پررنگ نمایند. در این میان، اسناد شیخ طوسی بر ابتدای یک مدل از نسخه ‏های خطی کتاب سلیم، بسیار حایز اهمیت است؛ اما با توجه به ابهامات جدی موجود در سند منسوب به شیخ طوسی، و نیز با توجه به دلایل و قراینی که از آثار شیخ طوسی و منابع پیشینیان او وجود دارد، به نظر می‏رسد که اسناد نونویس موجود در یک نسخۀ خطی کتاب سلیم، سند و طریق شیخ طوسی نیستند و برخی افراد، دانسته یا نادانسته آن را به صورت جعلی در نسخه‏ برداری‏ های خود از کتاب منسوب به سلیم، آن را بر نسخۀ خطی متأخر کتاب سلیم افزوده ‏اند.