جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

المجروحين من المحدثين و الضعفاء و المتروكين، اثر محمد بن حبان بن معاذ (متوفی 354ق)، معروف به ابن حبان، کتابی است روایی در شرح‌حال راویان ضعیف اهل سنت که با تحقیق حمدي عبد المجيد السلفى، به چاپ رسیده است. ابن‌حبان کتابی در رجال با عنوان «التاریخ الکبیر» نگاشت که در‌بر‌دارنده ثقات و مجروحین بود، ولی به دلیل اینکه دست‌یابی به مطالب کتاب را مشکل می‌دید، آن را به دو کتاب الثقات و المجروحین تلخیص کرد. نام راویان در کتاب بر اساس حروف الفبا، تنها در حرف اول، تنظیم شده است. ابن‌حبان نزد عالمان اهل سنت، محدثی فقیه و حافظ به‌شمار می‌رود و او را هم‌شأن ابو‌‌حاتم، نسایی، ابن‌معین و ابن‌قطان دانسته‌اند. کتاب او در میان اهل سنت، از مهم‌ترین تألیفات در زمینه ضعفا است که به دست ما رسیده و مورد استفاده قرار گرفته است. ابن‌حبان از سختگیران در جرح راویان به‌شمار ‌می‌رود، چنان‌که گاه، برخی از ثقات را هم تضعیف کرده است. او دشمن سرسخت ابوحنیفه و مکتب رأی و قیاس بود و تألیفاتی در رد او نگاشت. در کتاب «المجروحین» هم طولانی‌‌ترین شرح‌حال را به ابو‌حنیفه اختصاص داده و از ذکر هیچ مذمتی فروگذار نکرده است.

کتاب "فقد الاعتدال فی نقد الرجال" اثر "محمد الكروی القیسی" است این کتاب به اشکال بر چگونگی تطبیق نظریه عدالت راویان بر برخی مصادیق آن از سوی اهل سنت پرداخته است. سند حدیث همان مجموعه راویان آن است. راویان باید شرایطی از جمله اسلام، بلوغ و ضبط را دارا باشند. اهل سنت عدالت را در راوی شرط می دانند و به وثوق به خبر یا ثقه بودن راوی بسنده نمی کنند اما مشهور در شیعه امامیه این است که راوی ثقه و راستگو بوده و در حدیث، کاذب نباشد. اما این کتاب به این موضوع می پردازد که اهل سنت با این که در تئوری و نظر در علم الحدیث، عدالت را در راوی شرط می دانند در تطبیق عدالت بر افراد، راه دیگری را پیموده اند. در خلال این کتاب مشخص می شود که اهل سنت در تطبیق عدالت بر برخی روات، کسانی را توثیق کرده اند که بر مبنای خودشان امکان توثیق چنین شخصی وجود ندارد و برخی دیگر را تضعیف کرده اند که باز بر مبنای خودشان، این افراد مستحق تضعیف نیستند.