جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر با هدف ترسیم ساختار حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی ایران در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، طی سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۴ انجام ‌شده است. پژوهش از نوع کاربردی بوده و با استفاده از شاخص‌های علم‌سنجی انجام‌ شده است. در این پژوهش مقالات تخصصی این حوزه با استفاده از روش تحلیل هم‌رخدادی واژگان مورد بررسی قرار گرفته‌اند. تعیین زیرحوزه‌های موضوعی، زمینه‌های موضوعی نوظهور، نقشه مقیاس چندبعدی، نمودار راهبردی، خوشه‌بندی سلسله مراتبی و در نهایت نقشه علمی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی مهم‌ترین اهداف مورد توجه در این پژوهش می‌باشند. جامعه پژوهش، مقالاتی هستند که در مجله‌های علمی پژوهشی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی ایران که در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام نمایه می‌شوند و در بازه زمانی ۱۳۸۵-۱۳۹۴ منتشر شده‌اند. برای تجزیه و تحلیل و آماده‌سازی داده‌ها و همچنین ترسیم نقشه‌ها، از نرم‌افزارهای اس.پی.اس.اس، یو سی آی نت و نت دراو و همچنین تحلیل خوشه‎ای سلسله مراتبی، نمودار دوبعدی و نقشه چندبعدی استفاده گردیده است. برای تهیه ماتریس متقارن از نرم‌افزار بایب اکسل استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که در بازه زمانی اول ۷ خوشه و در بازه زمانی دوم ۱۳ خوشه موضوعی تشکیل شده است که در هر دو دوره زمانی خوشه علم‌سنجی مهم‌ترین خوشه می‌باشد. با وجود همپوشانی نسبی بین موضوعات دو دوره، موضوعات در دوره دوم از تعداد و وسعت بالاتری برخوردار بودند. در هر دو دوره زمانی مورد بررسی، کلیدواژه دانشگاه به ترتیب با فراوانی ۸۲ و ۱۴۹ پرتکرارترین کلیدواژه به شمار می‌آید. کلیدواژه‌های پرتکرار بعدی در دوره اول نشریات و در دوره دوم کتابخانه‌های دانشگاهی به ترتیب با فراوانی ۵۴ و ۱۰۸ در جایگاه بعدی قرار دارند. نتایج نشان داد، بعضی از موضوعاتی که در دوره اول جزء موضوعات نوظهور بودند، مانند کلیدواژه رابط کاربر، در دوره دوم به موضوعات بلوغ ‌یافته تبدیل شدند. برخی از موضوعات دوره اول، نظیر نشریات، درگذر زمان ناپدید و یا کمرنگ‌تر شده و از اهمیت کمتری برخوردار شده‌اند. درنهایت با ترسیم نقشه‌های مرکزیت رتبه، نزدیکی و بینابینی، کلیدواژه‌های اصلی دو دوره مشخص شد. موضوعات نوظهور مشترک در هر دو دوره شامل کلیدواژه‌های موتورهای جستجو، ابرداده و معماری اطلاعات بوده، همچنین موضوعاتی که نیاز به پژوهش‌های بیشتری دارند نیز مشخص شدند.