جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 15
معناشناسی شناختی قلب در قرآن
نویسنده:
شعبان نصرتی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
معناشناسیِ شناختیِ قلب تحلیل مفهوم سازی‌های قرآن در مورد قلب است که بر اساس نمابرداری واژگانی و ساختاری آغاز می‌شود. نمابرداری واژگانی در ابعاد «استعاره مفهومی، ریخت شناختی، بسامدی و ارتباطی» سامان می‌یابد که به کشف مفهوم سازی قرآن در هستی شناسی قلب کمک می‌کند. قلب به عنوان اساسی‌ترین مفهوم در بعد فرا بدنی انسان است که اگر بعد فرابدنی انسان را به عنوان یک مقوله مستقل در نظر بگیریم، قلب به عنوان پیش نمونه این مقوله خواهد بود؛ زیرا تمام ویژگی‌های پیش نمونه در آن وجود دارد. بسامد بالای قلب، کارکردهای فراوان قلب، وجود تصویر نسبتا روشن از آن و از همه مهمتر ارتباطات قلب، آن را هم به عنوان نمونه اولیه و هم نمونه اعلا قرار می‌دهد. قلب یک امر انتزاعی در وجود انسان نیست، بلکه یک هستی در بعد فرابدنی انسان است که دارای دو جنبه است از یک سو قلب به عنوان یک عامل فعال و مختار است که حیات و ممات این بعد فرا بدنی به آن بستگی دارد. عاطفه، ایمان و معرفت که نمود یک انسان به آنهاست در این بخش صورت می‌گیرد. تمام این موارد در تناظر با خدا شکل می‌گیرند و گویی قلب کارکردی جز ارتباط با خدا ندارد. از سوی دیگر قلب تنها به صورت یک شئ بی جان است که در اثر عوامل دیگر متحول می‌گردد و خود نقشی در آن ندارد.اساسی‌ترین کارکرد قلب آن است که به عنوان قطب ارتباطی دو سویه انسان با خدا قرار گرفته است و سایر کارکردهای آن نیز در همین راستاست. این ارتباط علمی_عینی همواره در اثر عوامل بیرونی تحت تاثیر است و دچار دگرگونی می‌شود. در این دگرگونی نقش اصلی را خدا ایفا می‌کند و این نشان دهنده ارتباط عینی خدا در ساحت فرابدنی انسان است. دگرگونی و تغییر در قلب همواره در یک زنجیره پیچیده است که نقطه آغازین آن به رفتار یا حالات انسان باز می‌گردد. ایمان و کفر گرچه فعل قلب انسان است اما در مقدمات آنها خدا دخالت مستقیم دارد. مخصوصا در فرایند کفر نقش خدا بسیار پیچیده است و عمل خدا متناظر با رفتار انسان شکل می‌گیرد. یعنی متناسب با رفتار انسان، خدا قلب را دچار «ختم، طبع، اکنه» می‌کند و بالاخره به این نکته می‌انجامد که قلب یا دچار نقیصه در دریافت و تولید معرفت می‌شود و یا از معارف انذار نمی‌پذیرد و هدایت نمی‌شود و در نهایت به هلاکت و عذاب دچار میگردد.
تحلیل مفاهیم شناختی و عاطفی انسان در آموزه های اسلام
نویسنده:
حسین زارع، ابراهیم نیک صفت
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
این تحقیق به منظور تبیین اهداف خلقت انسان و تبیین تکالیف مهم ارسال پیامبران، به توضیح و ارتباط این دو بُعد و مفاهیم مرتبط با آن از منظر آیات قرآن و روایات معصومین(ع) در راستای نگرش علم روان شناسی پرداخته است. روش: تحقیق به کار گرفته شده در این مقاله، پژوهش در حیطه تحقیقات توصیفی و از گونه تحلیل اسنادی به روش کتابخانه ای است که اطلاعات جمع آوری شده به واسطه تحلیل محتوا، به بررسی تحلیلی متون انتخابی از کتاب و سنت و پژوهش های روان شناختی پرداخته است. یافته ها: عقل مرکز ساختاری شناخت و قوای ادراکی است که توانایی ادراک و تشخیص نیکی ها و حقایق، تدبیر امور مربوط به مسائل دنیوی، اُخروی و... را دارد. علم، به عنوان مجموعه ای از معلومات و دانش هایی که به صورت اکتسابی یا به صورت حضوری وارد ذهن و عقل انسان شده و به عنوان محتوای آن سازمان در فرایند تعلیم، استعدادهای ساختاری و قوای شناختی عقل را از قوه به فعل تبدیل می کند. قلب نیز به عنوان یک جزء ساختاری از خلقت فطری و معنوی انسان، قوای عاطفی و تمایلات را به صورت محتوایی در فرایند تزکیه و تهذیب شکوفا می کند. تزکیه، به فرایند شکوفایی و تکاملی نگرشها و کشش های مثبت قلب با محتواهای عاطفی، همچون: رحمت، رافت، انس، الفت، ذکر، انابه و... اشاره دارد که انسان را به کمال و تعالی سوق می دهد. تهذیب، به پاک کردن و زدودن دل از تمایلات شهوانی و خواهش های نفسانی، با محتواهای منفی همچون: حرص، حسد، بخل، غیض، قساوت و... اشاره دارد که انسان را از حضیض ذلت و سقوط به سوی اسفل سافلین باز می دارد. نتیجه گیری: تزکیه و تهذیب، در دو بُعد نیاز قلب و نفس، به پاک کردن قلب از تمایلات شهوانی و زدودن نفس از گناهان و دل نبستن به مظاهر دنیوی و از بین بردن صفاتی همچون: کبر، غلظت، قساوت، ترس، اضطراب، حسرت و... از یک طرف و شکوفا و بارور کردن استعدادهای مثبت، آرزوها و امیدها در مسیر تقرب و کمال و دستیابی به خصوصیات مثبت و رشد دادن فضایل و کرامات اخلاقی در قلب، مانند صمیمیت، انس، الفت، انابه، آرامش، خشوع و... می پردازد.
صفحات :
از صفحه 66 تا 82
حقیقة القلوب فی القرآن الكریم
نویسنده:
السید عادل العلوی
نوع منبع :
کتاب , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
بیروت: موسسه ام القری للتحقیق والنشرـ الموسسه الاسلامیه للتبلیغ والارشاد,
چکیده :
کتاب حاضر به بررسی قلب و انواع آن در قرآن می پردازد. قلوب ممدوحه یعنی قلوبی که در قرآن تعریف شده اند و قلوب مذمومه یعنی قلوبی که مورد مذمت الهی قرار گرفته اند در این کتاب جمع آوری شده است.
عقل و دل از دیدگاه نهج البلاغه
نویسنده:
فاطمه مسکی بورنگ
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
پایگاه اطلاع رسانی حوزه: ,
چکیده :
این مجموعه با عنوان « عقل و دل در نهج البلاغه» به تبیین دو عنصر عقل و دل و رابطه آن ها با یکدیگر در نهج البلاغه پرداخته است. این تحقیق بنیادی با هدف شناخت صحیح عقل و دل و تبیین جایگاه مهم آن در زندگی تدوین شده و در آن سعی شده است تمامی سخنان حضرت علی7در نهج البلاغه گردآوری شودکه برای توضیح آن ها به شرح ها و کتب دیگر نیز رجوع کردیم. عقل نیروی بازدارنده ای است که با شناخت صحیح از عالم هستی می تواند آدمی را به مقام انسانیتی که درخور اوست نائل کند و انبیاء نیز از طریق بیدار کردن عقول، انسان ها را هدایت می کردند. کارکرد عقل را می توان در دو حوزه نظری و عملی بررسی کرد. به عبارتی دیگر در حوزه نظری انسان را در شناخت حقایق و آن چه باید بدان عمل کند یاری می کند و در حوزه عملی به عنوان نیروی بازدارنده از بدی ها ( مقابله با هوای نفس) و منشأ فضایل اخلاقی چون نظم، تدبیر، سنجیده گویی و ... نقش خود را ایفا می کند. البته عقل در شناخت ( حوزه نظری) دارای محدودیت است و توانایی درک همه امور را ندارد مثلاً از شناخت ذات خداوند و درک نعم الهی عاجز است و تا آفتاب وحی نتابد عقل فقط محیط محدودی را روشن می سازد. عواملی چون تفکّر، علم آموزی، تجربه اندوزی، تزکیه نفس موجب تقویت آن می گردد و عواملی نیز موجب تضعیف آن می شود عوامل درونی چون دنیاپرستی، طمع و آرزو، خودپسندی و ... ، عوامل بیرونی مانند فقر، شراب، شیطان و ... که قابل توجه است. دل، لطیفه ای است ربّانی و روحانی که مرکز ادراکات و عواطف است و دارای سه بُعد معرفتی، احساسی و افعالی است و به عنوان شگفت ترین جزء آدمی از آن یاد شده است. دل، چون پرنده ای تیز پرواز و پُر جست و خیز دائماً در حال انقلاب و دگرگونی است که قابلیت گسترش دارد. و موجب رسیدن به شناخت بهتر می شود و این دل است که توانایی هدایت انسان را دارد. چنان که بینایی و شنوایی حسّی داریم که عامل آن چشم و گوش است، بینایی و شنوایی باطنی داریم که عامل آن دل است. البته عوامل تضعیف کننده ای چون دنیاپرستی، شهوات، آرزوها و ... مانع ادراکش می شود و همچنین عواملی مانند یادخدا، حکمت، تصفیه آن، باعث حیات دل می گردد که قابل ملاحظه است. و نکته مهم دیگر در باب دل، پرورش آن است که بسیار بر آن تأکید شده است که باید محبّت خدا، عظمت الهی، یقین و .... درآن پرورش یابد. هرگاه سخن از عقل و دل می شود آن چه به ذهن می رسد تقابل این دو است. امّا حضرت راه رسیدن به شناخت حقیقت را در گرو استفاده صحیح از عقل و دل می دانند. دل می تواند به شناخت هایی برسد که عقل توانایی درک آن را ندارد و شناخت های قلبی بسیار عمیق تر از شناخت های عقلی هستند. عقل و دل اگر سالم بوده و در اسارت نباشند، همیشه می توانند بهترین راه ها را به انسان نشان دهند و آدمی حقیقت را آن چنان که هست ببیند. تهذیب نفس و تربیت برای هماهنگ ساختن این دو کانون است که مستلزم ضبط و کنترل خواهش های بی مورد دل ( هوای نفس) است. و مسئله تقابل یاد شده بین عقل و هوای نفس است که به خواهش های بی مورد دل معروف است. نتیجه این که: در کلام مولی الموحدین علی ( ع) عقل و دل به عنوان دو موهبت بزرگ الهی نقش بسزایی در رسیدن به سعادت انسان دارند و از همین رو دارای ارزش والایی هستند در نتیجه شناسایی این دو عنصر امری ضروری است. و این که باید برای رسیدن به شناخت صحیح با هم هماهنگ باشند. امّا متأسفانه در عصر حاصر در عقل گرایی افراط شده و دل را تحقیر کرده اند. تا جایی که حتی در بین عموم مردم از آن به عنوان هوا و هوس یاد می شود و به این صورت دل و جایگاه عظیم آن به فراموشی سپرده شده است.
کلمه‌ی قلب در قرآن چند بار و در چه سوره‌هایی آمده، و معانی آن چیست؟
نوع منبع :
پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی
پاسخ تفصیلی:
در موارد متعددی که کلمه قلب در قرآن به کار رفته، مفاهیمی؛ نظیر تفکر، ایمان، درک عواطف و احساسات به آن نسبت داده شده است. در این موارد شاید بتوان ادعا نمود که این مفاهیم هیچ سنخیتی با قلب جسمانی یعنی «قلب صنوبری که در گوشه چپ سینه قرار گرفته است»، ندا بیشتر ...
معناى آیه شریفه: «إن الله یَحولُ بَیْنَ المَرءِ وَ قَلبِه» چیست؟
نوع منبع :
پرسش و پاسخ
پاسخ تفصیلی:
واژگان کلیدى و اصلى آیه شریفه، عبارت‌اند از: «یحول» و «قلب» الف. «یحول»؛ یعنى: حایل می‌شود، مانع می‌شود. این کلمه، از ریشه حول، و در معانى: تغییر و دگرگونى و واسطه شدن میان دو چیز استعمال می‌شود.[1] بنابر معناى دوم؛ مثلاً اگر خورشید بین ماه و زمین قر بیشتر ...
کلیدواژه‌های اصلی :
روش تزکیه از نگاه قرآن
نویسنده:
موسی صدر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
خراسان رضوی: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم شعبه خراسان رضوی مرکز پژوهشهای علوم اسلامی و انسانی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
این نوشتار روش تزکیه از نگاه قرآن را مورد بحث قرار داده است. نویسنده نخست به مفهوم شناسی لغوی و کاربردی تزکیه پرداخته است، سپس مکانیسم تأثیرگزاری هواهای نفس بر قلب را توضیح داده است، آن‌گاه با توجه به مکانیسم تأثیرگذاری فوق، از روش تزکیه که قرآن مطرح کرده است سخن گفته است. نویسنده بر این باور است که روش پیشنهادی قرآن بر دو محور متمرکز است: یکی صیانت و بیدار نگهداشتن قلب نسبت به حقایق و دیگری جلوگیری از تسلط کشش‌های نفس بر قلب از طریق از بین بردن زمینه تسلط یا اقدام متضاد با کشش‌ها.
صفحات :
از صفحه 22 تا 41
رابطه عقل و قلب در قرآن
نویسنده:
محسن اسلامی بیدگلی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
پایگاه اطلاع رسانی حوزه: ,
چکیده :
خدای متعالی به انسان که در بدو تولّد هیچ نمی دانست، وسیله های شناخت و معرفت را عطا فرمود تا با به کارگیری آن ها، به مقام شاکران دست یابد. مقام شکر که حاصل علم و عمل است، این معنا را بیان می کند که در باطن انسان، دو کنش وجود دارد: یکی ذهنی و دیگری عاطفی، و عقل و دل که هردو باطن انسان را تشکیل می دهند، منشأ این دو کنش هستند.حال پرسش این است که اگر روان انسان واحد است، وجود دو عنصر عقل و دل چگونه تصوّر می شود. ارتباط این دو در وجود آدمی، چگونه توجیه می شود؟ آیا می توان گفت هر دو از نظر مصداق یک چیز و از لحاظ مفهوم دو چیزند؟ اگر چنین است، چرا دو کارکرد دارند؟ به نظر می رسد که انسان، یک حقیقت بیشتر نیست و طبع و ذهن و دل، جلوه های آن است. او حرکت درونی و تکاملی دارد. این حرکت، با تولّد آغاز می شود و به عقل مستفاد پایان می پذیرد. هدف این است که آدمی به صورت طبیعی، به مطلوب حقیقی اش که درک جمال الهی است، دست یابد. از آن جا که هر حرکت ارادی، دارای سه مؤلّفه آگاهی، شوق و عمل است، حرکت تکاملی و ارادی انسان نیز خالی از این سه نیست و این سه مؤلّفه، به منشأ و پایگاه نیاز دارند.پایگاه آگاهی، عقل، و منشأ شوق، دل است و عمل، برآیند این دو به شمار می رود. در حقیقت، معرفت، شأن عقل، و شوق، کار دل، و عمل، نمای بیرونی هر دو است. از تحقیق حاضر چنین نتیجه گرفته می شود که علم و اندیشه، کار عقل، و ایمان و باور، کار دل است; گرچه در برخی نصوص دینی، کار هر کدام به دیگری نسبت داده شده است. نتیجه نهایی این که عقل و قلب، دو وجهه یا دو جنبه از روح انسان هستند. به بیان دیگر، یک روح است که دو نمود دارد.
عقل و دیگر قوای ادراکی در قرآن
نویسنده:
محمد عبدالله الشرقاوی
نوع منبع :
مقاله , ترجمه اثر
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تبریز: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز,
چکیده :
برای تحقیق در موضوع "عقل در قرآن" به روشی اعتماد کرده ام که استقراء و جمع آوری آیات، تطبیق و تامل مهمترین عناصر آن هستند. ابتدا آیات قرآن را استقراء کرده ام، از خلال این استقراء مرحلۀ جمع آوری آیات مرتبط با موضوع نیز انجام پذیرفت، سپس به تامل در آیات منتخب پرداختم.
صفحات :
از صفحه 140 تا 159
منظور از قلب سلیم و قلب منیب در قرآن چیست؟
نوع منبع :
پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی
پاسخ تفصیلی:
قرآن کريم مي فرمايد: «وَ لا تُخْزِنِي يَوْمَ يُبْعَثُونَ يَوْمَ لا يَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ إِلاَّ مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ» و روزي كه (مردم) برانگيخته مي‌شوند رسوايم مكن. روزي كه هيچ مال و فرزندي سود نمي‌دهد. مگر كسي كه دلي پاك به سوي بیشتر ...
  • تعداد رکورد ها : 15