جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحول علوم انسانی و دست‌یابی به علوم انسانی اسلامی، یکی از دغدغه‌های اصلی نظام جمهوی اسلامی بوده و هست. در چهل سال ابتدایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، برای دست‌یابی به این هدف، مراکز آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، برنامه‌ریزی و سیاستگذاری متعددی شکل گرفت، مراکزی که در ادبیات فلسفه فناوری از آنها با عنوان فناوری‌های نرم و انسانی یاد می‌شود. در این مقاله تلاش گردیده با توجه به بیانیه آیت الله خامنه‌ای در ارتباط با گام دوم انقلاب اسلامی ایران، و با بهره‌گیری از رویکرد عقلانیت نقاد در ارتباط با رشد و توسعه فناوری‌ها، پس از بررسی آسیب‌شناسانه یکی از اقدامات انجام شده در گام اول (تأسیس مراکز فرهنگی، آموزشی، پژوهشی، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری) راهکارهایی برای کارآمدی هر چه بیشتر این فناوری‌های نرم و انسانی مرتبط با تحول علوم انسانی و علوم انسانی اسلامی ارائه گردد تا دست‌یابی به فهم بهتر واقعیت‌های جامعه ایران اسلامی و رفع مشکلات آن تسریع و تسهیل گردد.

ترجمه ماشینی: در چرخش تاریخی در علوم انسانی یازده محقق که به‌خاطر کار میان‌رشته‌ای خود شناخته شده‌اند، یکی از برجسته‌ترین تحولات دنیای روشنفکری امروز را بررسی می‌کنند: بازگشت به تاریخ توسط طیف وسیعی از رشته‌های دانشگاهی. از «تاریخ‌گرایی جدید» در نظریه ادبی، تا «تاریخ قومی» تا «جامعه‌شناسی تاریخی»، این رویکردهای جدید هم منجر به آثار بیشتر تحلیل تاریخی و هم به تلاشی خودآگاهانه‌تر برای تعیین موقعیت انسان شده است. علوم در تاریخ خود مقالات در چرخش تاریخی در علوم انسانی - هشت مورد از آنها برای اولین بار در اینجا منتشر شده است - این تغییرات را از دیدگاه برخی از رشته‌هایی که عمیقاً درگیر هستند بررسی می‌کنند: انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، حقوق، ادبیات. مطالعات و خود تاریخ بسیاری از نویسندگان نقش تعیین کننده ای در ایجاد چرخش تاریخی در رشته های خود داشته اند. بنابراین، حجم به طور کلی فراتر از فهرستی از این تغییرات است تا بپرسد تاریخ چگونه و چقدر می‌تواند تفاوت ایجاد کند. چگونه عمل تاریخ تحت تأثیر نظریه های پسا ساختاری و سایر نظریه ها قرار می گیرد. و آنچه از تاریخ بدون مشکل و علوم اجتماعی پس از چرخش تاریخی باقی مانده است. در مجموع این مقالات، این مفهوم را به دست می دهند که این چرخش های مختلف به تاریخ چه وجه مشترکی دارند و چه چیزی آنها را متمایز می کند. این بُعد تطبیقی، مجلد را از آنهایی که تأثیر تاریخ را بر یک حوزه واحد تحلیل کرده اند یا تأثیرات آن را بدون در نظر گرفتن خود مورخان ارزیابی کرده اند، متمایز می کند. پس از چرخش تاریخی، نه بازیگر تاریخی و نه تحلیلگر تاریخی دیگر هرگز به عنوان غول پیکری که بر صفحات تاریخ قدم می زند دیده نخواهند شد. این جلد به شیوه ای شگفت انگیز و چالش برانگیز توضیح می دهد که چرا باید چنین باشد. ترنس جی مک دونالد، استاد تاریخ، دانشگاه میشیگان است.

ترجمه ماشینی: در این کتاب گیرا و در عین حال دردسرساز، یان شاپیرو اتهامات شدیدی را درباره بسیاری از شیوه های تأثیرگذار در علوم اجتماعی و علوم انسانی امروز ارائه می کند. شاپیرو که شاید بیشتر به دلیل نقد نظریه انتخاب عقلانی شناخته می شود، حوزه اختیارات خود را در اینجا گسترش می دهد. او استدلال می‌کند که در رشته‌ای پس از انضباط، دانشمندان طعمه نزدیک‌بینی درون‌نگر شده‌اند که از فرار از واقعیت ناشی می‌شود و آن را تداوم می‌بخشد. شاپیرو استدلال می‌کند که در فرهنگ آکادمیک مبتنی بر روش‌محور که ما در آن زندگی می‌کنیم، محققان اغلب نمایش و اصلاح تکنیک‌های خود را به عنوان فعالیت اصلی علمی می‌دانند. نتیجه این است که آنها از دید موضوعات مورد مطالعه خود غافل می شوند. تئوری های حیوانات خانگی و کورهای روش شناختی باعث می شود که حقایق نامطلوب نادیده گرفته شوند، حتی گاهی اوقات درک نمی شوند. اهداف نقد شاپیرو شامل جنبش قانون و اقتصاد، مدل‌سازی رسمی و آماری بیش از حد، نظریه‌های تقلیل‌دهنده مختلف رفتار انسانی، تحلیل مفهومی نادرست در نظریه سیاسی و مکتب تاریخ فکری کمبریج است. به عنوان جایگزینی برای همه اینها، شاپیرو مورد قانع‌کننده‌ای برای تحقیقات اجتماعی مشکل‌محور است که ریشه در فلسفه علم واقع‌گرایانه و دیدگاه ضد تقلیل‌گرای تبیین اجتماعی دارد. در نثر شفاف - اگر گزنده - که شاپیرو به آن شهرت دارد، توضیح می‌دهد که چرا این امر مستلزم توجه انتقادی بیشتری نسبت به نحوه مشخص کردن مشکلات نسبت به آنچه معمولاً انجام می‌شود، دارد. او آنچه را که برای مطالعه قدرت، دموکراسی، قانون و ایدئولوژی و همچنین در بحث‌های هنجاری در مورد حقوق، عدالت، آزادی، فضیلت و اجتماع در خطر است، نشان می‌دهد. شاپیرو در طول مسیر به بسیاری از منتقدان نظرات خود پاسخ می دهد و موقعیت خود را به عنوان یکی از نظریه پردازان متمایز اجتماعی و سیاسی عصر ما تضمین می کند.

ترجمه ماشینی: از زمان انتشار اولیه خود در سال 1979، امکان طبیعت گرایی یکی از تأثیرگذارترین آثار در فلسفه علم و علوم اجتماعی معاصر بوده است. این یکی از سنگ بناهای موضع رئالیستی انتقادی است، که اکنون به طور گسترده به عنوان تنها جایگزین مناسب برای پوزیتیویسم و پسا پوزیتیویسم تلقی می شود. این نسخه دارای پیشگفتار جدیدی است.

ترجمه ماشینی: گرگور مک‌لنان در تحلیلی نظام‌مند و جامع از رابطه‌ی جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی، به‌طور شفاف ما را از پرسش‌های فلسفی محوری در علوم اجتماعی به سوی تفاسیر جدیدی از پرسش‌های فوری معاصر مانند اروپامحوری، چندفرهنگ‌گرایی، و بازتابی راهنمایی می‌کند. نویسنده طیف وسیعی از استدلال‌های مرتبط با هم در مورد قابلیت «ایده جامعه‌شناسی»، توسعه مطالعات فرهنگی، و تعادل بین مثبت‌اندیشی و انعکاس در تنظیم نوع درست «موسیقی خلقی» برای کار فکری مترقی ارائه می‌کند.

علوم انسانی اسلامی کارآمد، برای حل مسائل و معضلات عینی که عموما چندتباری‌اند، نمی‌تواند در تک‌رشته‌ها متوقف شود و نیازمند بهره‌گیری از رویکرد میان‌رشته‌ای است. درحالی که میان‌رشتگی خود رویکرد نوینی در مغرب‌زمین است و از ابهامات پارادایمی و فقر مبانی رنج می‌برد، استفاده از این روش در پارادایم‌علم‌اسلامی، بدون توجه به لوازم و مبانی آن امکان‌پذیر نیست. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتاب‌خانه‌ای در سه‌گام نسبت میان میان‌رشتگی و پارادایم‌علم‌اسلامی را روشن می‌سازد که آیا این پارادایم، ظرفیت مطالعات میان‌رشتگی را دارد یا خیر؟ در گام اول ضمن بررسی نسبت میان سیستم و میان‌رشتگی، می‌کوشد اصلی‌ترین مبانی معرفت‌شناختی، روش‌شناختی و هستی‌شناختی میان‌رشتگی را استخراج و معرفی نماید. در گام بعدی، با عرضه‌ی این مبانی به پارادایم‌علم‌اسلامی، استقبال این پارادایم از مبانی میان‌رشتگی روشن می‌شود. در گام سوم، نشان داده می‌شود که این پارادایم، به‌گونه‌ای این مبانی را ارتقا می‌دهد که میان‌رشتگی تعالی‌یافته‌ای را هدف قرار می‌دهد و در حد میان‌رشتگی مرسوم متوقف نمی‌شود.

سیدحسین شهرستانی اولین طرح پژوهشی دکتر کچویان را نقد بنیادین علوم انسانی مدرن می‌داند. این نقد بنیادین با توجه به ریشه‌های علم مدرن صورت می‌گیرد. نقد کچویان به علوم انسانی مدرن، در «روایتِ» او از علوم انسانی مدرن نهفته است. روایت علوم انسانی همان روایت مدرنیته هست و در این میان جامعه‌شناسی زبان انسان مدرن است و تاریخ جامعه‌شناسی، تاریخ و شرح انسان مدرن است. کچویان جامعه‌شناسی را الهیات جهان جدید می‌داند. بدین معنا که امروز جامعه‌شناسی همان موقعیتی را در جهان غرب دارد که الهیات در جهان گذشته داشته و کارکردش نه اثبات که معنابخشی به جهان است.