جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

وحدت جهان اسلام یکی از مهم ترین مباحثی است که آموزه های دینی و در رأس آن، قرآن کریم به آن پرداخته است. در کنار وحدت، تفرقه، مانع بزرگ کمال انسان هاست. جامعه اسلامی هنگامی با شتاب لازم به سوی کمال حرکت خواهد کرد که موانع وحدت از مسیر آن برداشته شود. بدون شک، قرآن کریم، بهترین، کامل ترین و مطمئن ترین منبع برای دستیابی به چگونگی ایجاد جامعه برتر است. این مقاله با مروری بر منابع در دسترس، با هدف تعیین راه کارهای ایجاد وحدت از دیدگاه قرآن انجام شده است و درصدد است تا براساس آیات قرآن کریم، با روش توصیفی تحلیلی به بررسی این مسئله بپردازد. چنگ زدن به ریسمان الهی، توجه به نقاط مشترک، بازگشت به سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام، امر به معروف و نهی از منکر، حفظ حقوق یکدیگر، اصلاح روابط فی مابین، تحقق نظام اقتصادی مبتنی بر قرآن کریم و مکتب نورانی اهل بیت علیهم السلام و اطاعت محض از اولی الامر و رهبری دینی، پرهیز از تفرقه و... ازجمله یافته های این مقاله می باشد.

فساد با ابعاد گوناگون آن امروزه به عنوان یک آسیب و مشکل اساسی در مسیر توسعه، تکامل و پیشرفت جوامع مورد توجه قرار گرفته به طوری که شمار گزارش ها، تحقیقات و موسسات بین المللی که پیرامون این موضوع فعالیت می کنند در حال افزایش است. میزان بالای فساد اقتصادی می تواند موجب ناکارآمدی سیاست های دولت، کاهش سرمایه گذاری، نابرابری، کاهش سرمایه های اجتماعی و در نتیجه کاهش رشد اقتصادی شود؛ به گونه ای که فعالیت های تولیدی را از شکل مولد آن به سوی رانت ها و فعالیت های غیر مولد سوق خواهد داد. فساد به عنوان یکی از نتایج حکمرانی بد به اصل عدم تبعیض در بهره مندی آحاد جامعه از امکانات خدشه وارد کرده و از طریق آسیب به عملکرد نهادهایی همچون فضای کسب و کار به عنوان عامل مهم تولید، باعث اختلال در فرآیند رشد و توسعه می شود. همچنین مبانی نظام اقتصادی اسلام اشارات مکرری را در نفی و مبارزه با معضل فساد اقتصادی و ارائه الگوهای عملی از آن در سیره حکومتی ائمه معصومین (ع) دارد. با توجه به این که فساد باعث ایجاد اختلال در تحقق اهداف کلان نظام اقتصادی اسلام نظیر عدالت اقتصادی می شود؛ بررسی مفهوم فساد و تحلیل پیامدهای آن از منظر مبانی دینی مهم به نظر می رسد.نوشتار حاضر درصدد است تا با روش تحلیلی ـ توصیفی ضمن بررسی پدیده فساد اقتصادی بر اساس آموزه های دینی بر مبنای محتوای قرآن کریم و اصلی ترین متون روایی، به تحلیل اثر فساد بر رشد اقتصادی بپردازد. بر این اساس اثر فساد بر رشد، در قالب یک مدل رشد درون زا طی دوره زمانی 2013 ـ 2002 در دو گروه کشورهای عضو سازمان همکاری های اسلامی (OIC) و کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) به روش داده های تابلویی بررسی شده است. در نهایت یافته های تحقیق حاکی از آن است که کنترل فساد اقتصادی اثر مثبت و معنی داری بر رشد اقتصادی کشورهای OECD و اثر منفی و معنی داری بر رشد اقتصادی کشورهای OIC دارد.

امروزه بسیاری از کشورهای اسلامی با مشکلات ناشی از فقر و توزیع نابرابر امکانات روبرو هستند و این درحالی است که عناصر مهم رشد و توسعه اقتصادی و گسترش عدالت اجتماعی در آموزه های اسلامی مطرح گردیده است که توجه به آن در برنامه ریزی های اقتصادیمی تواند تمدن شکوهمند اسلامی را زنده و رفاه و آسایش عمومی را به ارمغان آورد؛ یکی از نگرش های کارآمد اسلام دراین باره، آمیختن ارزش های اخلاقی با اقتصاد است که از آن به اخلاق اقتصادی تعبیر می شود؛ اساساً پرداختن به نظام های اقتصادی، سیاسی و یا حقوقی هر مکتب، در ابتدای امر نیازمند توجیه و تبیین شناخت انسان از منظر آن مکتب است؛ با شناخت صحیح از انسان می توان، برنامه و طرحی جامع درباره نظام اجتماعی یک جامعه ارائه داد. استفاده از آموزه های قرآنی و روایی از راهکارهای شناخت صحیح انسان در مکتب اسلام به شمار می رود که دستیابی به موضوع یاد شده را میسر می نماید. اخلاق اقتصادی نیز که از شاخص های مهم مکتب اقتصادی اسلام محسوب می گردد، دارای مبانی انسان شناسانه ای است که تاثیر به سزایی در پردازش الگوی مطلوب مکتب اقتصادی اسلامی دارد. در واقع مبانی انسان شناسی اخلاق اقتصادی اسلامی، در صدد بیان نحوه عملکرد انسان در مواجهه با فعالیت های اقتصادی در سه حوزه کار و تولید، توزیع و تجارت و مصرف بر اساس اصول و ضوابط انسان شناخت اخلاق اسلامی است؛ دستیابی به مبانی و اصول یاد شده از طریق بازپردازش مبانی عام انسان شناسی اسلامی، بازبینی و تحلیل نیازهای انسان که خاستگاه پدیداری اقتصاد و رفتارهای اقتصادی است، امکان پذیر است.برایند پایبندی جامعه دینی به مبانی و اصول انسان شناخت اخلاق اقتصادی و معیار قرار دادن آن ها در رفتارهای اقتصادی، زمینه های انحراف از الگوی اقتصادی مطلوب اسلام را اصلاح می کند و با عقلانی- وحیانی- اخلاقی شدن رفتارهای مزبور، ایجاد عدالت اجتماعی و نیل به رفاه نسبی جامعه دینی را به عنوان چشم انداز آرمانی مکتب اقتصادی اسلام، در پی خواهد داشت.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.