جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در بسیاری از مکاتب ادبی چه سنتی و چه نو، زبان به عنوان یکی از مهم ترین عناصر شعر مورد بررسی ناقدان قرار گرفته و می گیرد. اهمیت زبان در نقد ادبی، در مکتب فرمالیست روس و فرزند آن ساختارگرایی، بیش از مکتب های دیگر است. پایه فکری این مکاتب بیشتر بر برجستگی متون ادبی و غرابت و دوری آن از زبان عادی و معمول است که به عنوان یکی از مهم ترین و اساسی ترین شیوه های زیباسازی اثر و نفوذ در دل مخاطب بررسی می شود. یکی از راه های برجسته سازی متون ادبی، هنجارگریزی است و یکی از راه های هنجارگریزی برای ایجاد زیبایی اثر ادبی، باستان گرایی است. از میان شاعران معاصر ایران، احمد شاملو از جمله کسانی است که یکی از اساسی ترین پایه های زبانی شعر خود را بر باستان گرایی نهاده است. از مشخصه های اصلی شعر او، توجه به متون گذشته به عنوان منبع بزرگ زبانی شعر شاملو مطرح می کنند، نثر شیوای تاریخ بیهقی است. در این مقاله سعی بر این است وجوه شباهت های شعر شاملو با تاریخ بیهقی آشکار شود و این شباهت ها با استفاده از آرای فرمالیستی و ساختارگرایی بررسی شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 115 تا 138

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اندیشه ماکیاولی و تاریخ بیهقی

نویسنده:

حاتمی سعید

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

مقایسه , تاریخ بیهقی , مسعود غزنوی , مدیریت سیاسی , ماکیاول

چکیده :

کتاب ارزشمند تاریخ بیهقی به این دلیل که بر نکات و اشارات فرهنگی و اجتماعی پراکنده در خلال روایاتش اشتمال دارد، از نظر مطالعات فرهنگی و جامعه شناسی اهمیت بسیار دارد. زیرا این نکات، بازتاب دهنده جزئیات زندگی اجتماعی در ایران قرن پنجم هجری است. یکی از وجوه ارزشمند تاریخ بیهقی، تبیین و توصیف شیوه مدیریت و مملکت داری سلاطین غزنوی، خصوصا سلطان مسعود، با نگرشی تحلیلی و نقادانه است. این ویژگی از نظر مطالعات میان رشته ای، در میان آثار تاریخی قرن پنجم و ششم هجری به کتاب تاریخ بیهقی ارزشی خاص بخشیده است.با توجه به اینکه در جهان امروز، شالوده اندیشه های مدیریت سیاسی کشورهای غربی و اغلب ملل دیگر، تا حد زیادی از عقاید و تفکرات نیکلوماکیولی، سیاستمدار و نویسنده مشهور ایتالیایی (وفات 1527م.) تأثیر پذیرفته است و نظریات او از رنسانس به بعد، اهمیت بسیار یافته است، نویسنده این مقاله با شیوه توصیفی- تحلیلی و با استناد به مندرجات کتاب تاریخ بیهقی و آثار مهم نیکلوماکیاولی، بر آن است تا رفتارهای مدیریتی و روش های مملکت داری مسعود غزنوی را با عقاید و نظریات ماکیاولی مقایسه نماید. بر اساس نتایج این جستار، روش های مسعود در بیش از نیمی از موارد با توصیه های ماکیاولی منطبق است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 93 تا 114

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تطبیقی اصول روایت در تاریخ بیهقی و تاریخ بلعمی

نویسنده:

علی حسن سهراب نژاد، عبدالصمد حق نظر

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

زاویه دید , شخصیت پردازی , تاریخ بلعمی , تاریخ بیهقی , عناصر روایت

چکیده :

تاریخ بلعمی (از تاریخ های عمومی عالم) و تاریخ بیهقی (از تاریخ های خصوصی دوره غزنویان) از شاه کارهای تاریخی و ادبی ایران زمین به شمار می روند. به رغم پژوهش های فراوانی که درباره آن ها انجام شده، از دید تطبیقی و از ابعاد مختلف تاریخی و ادبی، نظیر سبک و اسلوب تاریخ پردازی، اصول روایت، و زبان، تاکنون کم تر بدان ها توجه شده است. این دو اثر، که از برجسته ترین نمایندگان دوره نخستین تاریخ نگاری و از آثار مهم سبک نثر مرسل و بینابین ادبیات منثور ایران اند، به سبب برخی تجانس های انکارناپذیر، از جمله کاربرد آگاهانه یا ناآگاهانه اصول روایت و داستان پردازی، ظرفیت مطالعه تطبیقی را دارند. پژوهش حاضر بر آن است تا با مطالعه و بررسی ویژگی های روایی و داستانی تاریخ بلعمی و تاریخ بیهقی از جمله زاویه دید، شخصیت پردازی، صحنه پردازی، لحن، و فضا، برخی شباهت ها و تفاوت های این دو شاه کار را از این حیث به دست دهد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که تنوع زاویه دید در تاریخ بیهقی بیش از تاریخ بلعمی است. در تاریخ بیهقی به شخصیت ها بیش از کنش ها و حوادث پرداخته شده و این اثر تاریخی شخصیت محور به شمار می آید، اما تاریخ بلعمی بیش تر تاریخ کنش محور است. بیهقی در صحنه پردازی موفق تر از بلعمی است. هم چنین، عناصر لحن، فضا، و رنگ در تاریخ بیهقی پرداخته تر و ماهرانه تر از تاریخ بلعمی است و مجموعه این عوامل باعث جذابیت بیش تر آن شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 99 تا 122

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقش معرفت شناسی سنت در تاریخ بیهقی

نویسنده:

مریم صادقی گیوی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

سنت های اجتماعی , تاریخ بیهقی , معرفت شناسی (مسائل جدید کلامی) , سنت های ادبی , سنت های دینی و سنت های سیاسی

کلیدواژه‌های فرعی :

روش معرفت شناسی ,

چکیده :

شناخت و آگاهی انسان از عوامل مختلف نشات می یابد. موقعیت های شغلی و اجتماعی فراتر و فروتر و مبانی و سنتهای دینی و فرهنگی و سیاسی رایج و حاکم بر جوامع، آگاهی و معرفت انسان را شکل می دهند و عملکردهای او را تعیین می کنند. در این پژوهش مهم ترین رویکردهای معرفت شناختی در تاریخ بیهقی در چهار محور اصلی: سنت های اجتماعی و فرهنگی، ادبی، دینی و سیاسی با روش تحلیل گفتمانی، بررسی شده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که بیهقی، با شیوه های گوناگون تلاش کرده است که مبانی معرفتی خوانندگان را با اهداف و رویکردهای خاص شکل دهد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 127 تا 152

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ماهیت سیاسی حضور شاعران در دربار غزنویان

نویسنده:

الهیار خلعتبری، مصطفی ناصری راد

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه شهید بهشتی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

غزنویان , تاریخ تشیع , تاریخ ایران (بعد از اسلام) , ادبیات , خوارزمشاهیان , شاعر درباری

کلیدواژه‌های فرعی :

تاریخ بیهقی , تاریخ سیستان , ادبیات درباری , شعر درباری , هدایت افکار عمومی , دربار غزنوی , اخبار و ادبیات , سلطان غزنه , مدح سلطان , الوهیت سلطان ,

چکیده :

در نظامهای سیاسی ایران پس از اسلام، به ویژه تا پایان عصر خوارزمشاهی (490- 628 هجری قمری)، شاعران از جایگاه ممتازی برخوردار بودند. دربارها بخشی از شکوه خود را مدیون تجمع شاعران بودند و در ازای آن مبالغی از درآمد خود را هم صرف آنان می نمودند. مقاله حاضر با تکیه بر عصر غزنوی (350- 431 هجری قمری) و شاعران این عهد بر آن است که به تجزیه و تحلیل ماهیت سیاسی حضور آنان، که بر اطلاع رسانی و هدایت افکار عمومی مبتنی بود، بپردازد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 63 تا 85

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جلوه های هنری و بلاغی در تاریخ بیهقی

نویسنده:

پروین گلی زاده

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه شهید بهشتی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تاریخ بیهقی , قاعده افزایی , قاعده کاهی , ادبیّات‌ فارسی , تاریخ ادبیات ایران , ادبیات

کلیدواژه‌های فرعی :

بلاغت , (reiteration) تکرار واژه , نثر مسجع , زیباشناسی هنری , جمله کوتاه , تکرار فعل , قیدسازی عبارتی , کاربردهای فعلی , کاربردهای وصفی ,

چکیده :

تاریخ بیهقی یکی از استوانه های نثر فارسی و یکی از جریان های بزرگ تاریخ است. جملات کوتاه و مفید، کشف ظرفیت و توان فعل در زبان فارسی، دریافت این نکته که نیروی انتقال بیشتر در فعل جمله است همچنین گزینش و انتخاب هنری واژه ها در محور هم نشینی کلام، آفرینش ساختاری نوین از واژه ها بر اساس فرایند قاعده افزایی و قاده کاهی - همه و همه - بیهقی را بیش از نویسندگان دیگر در پیوند با مخاطب موفق ساخته و اثر او را به سوی جاودانگی کشانده است. هدف این مقاله آن است که از دیدگاه زیباشناسی برخی از نکته های هنری و بلاغی تاریخ بیهقی از نظر گذرانده شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 191 تا 206

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

پارادایم تاریخ نویسی در ایران: الگویی از تاریخ نگاری هزار ساله (از اواخر قرن سوم تا برآمدن جنبش مشروطه خواهی)

نویسنده:

سیاوش شوهانی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: پژوهشكده تاريخ اسلام,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تاریخ نگاران ایرانی , الگوی تاریخ نگاری , روش تاریخ نگاری , تاریخ نگاری , تاریخ نگاران , تاریخ نگاری اسلامی , تاریخ ایران (بعد از اسلام) , تاریخ , پارادایم‌ , تاریخ نگاری ایرانی , مولفه پارادایم تاریخ نویسی , تقدیرگرایی تاریخی , مخاطب تاریخ نویسان

کلیدواژه‌های فرعی :

تاریخ بیهقی , تاریخ نگاری عمومی , پارادایم از نظر کوهن , تقدیرگرایی در تاریخ بیهقی ,

چکیده :

ارائه ی الگویی جامع یا حتی به نسبت جامع از تاریخ نگاری ایرانی با پهنه ی زمانی هزارساله، از اواخر قرن سوم هجری تا برآمدن جنبش مشروطه خواهی، بسیار دشوار می نماید. زیرا این الگو، که شامل مؤلفه های متعددی چون بینش مورخان، نحوه ی گزینش رویدادها، منابع مورد استفاده ی مورخان، روش های تاریخ-نگاری، ابزار سنجش درستی رویدادها، شیوه های تدوین و تنظیم داده ها، خاستگاه اجتماعی و ادبیات به کار گرفته شده ی مورخان است، در هر مورخی منحصر به فرد به نظر می رسد. اما اگر بتوان نقاط اشتراک مؤلفه های مذکور را در ذیل الگویی گرد آورد، به گونه ای که نقاط افتراق بین آن ها و تغییرات به وجود آمده در ادوار مختلف تاریخی، ناقض این الگوی کلی نباشد، می توان از یک پارادایم در تاریخ نگاری ایرانی سخن گفت. یافته های این مقاله بر اساس مقایسه ی آثار تاریخ نگاری در دوره ی مورد نظر، وجود الگویی غالب در تاریخ نگاری ایران پس از اسلام را، با نشان دادن تداوم هشت مؤلفه ی برشمرده شده، نمایان می سازد؛ الگوی غالبی که از آن با عنوان پارادایم تاریخ نویسی یاد خواهد شد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 75 تا 102

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

جلوه هایی از بازتاب "اصول ادب" در تاریخ بیهقی

نویسنده:

غضنفری محمد

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

تاریخ بیهقی , نظریه ادب , اصول ادب , گفتمان و ادب , عناوین و القاب احترام آمیز , خوار - خویشتنی , نثر فارسی سده پنجم

چکیده :

این مقاله در پی کندوکاو "نظریه ادب" به مفهوم امروزین آن و مفاهیم و اصول مرتبط با آن در متن تاریخ بیهقی برآمده است. با نگاهی گذرا بر "نظریه ادب"، که به قلم براون و لوینسون (1987) و بر اساس اندیشه های زبانشناس دیگری به نام گافمن (1967) تدوین شده است و ارایه تعریفی اجمالی از مفاهیم کلیدی نظریه یاد شده، مانند "حیثیت" و "تهدید حیثیت" و با عنایت بدانچه یک زبانشناس آمریکایی موسوم به بیمن (1986)، با استناد به مشاهدات چندساله خود از ایران، در مورد مفهوم "تعارف" و گفتمان مودبانه در میان فارسی زبانهای ایرانی نوشته و فرآیند تعارف را بر اساس دو راهکار "خوار - خویشتنی" و "بزرگداشت مخاطب" تبیین کرده است، نگارنده کوشیده است در طی پژوهش خود پرسشهای زیر را پاسخ گوید:- مفاهیم امروزین "نظریه ادب" تا چه حد در تاریخ بیهقی منعکس شده اند؟- آیا از "راهکارهای ادب" و زبان تعارف آمیز فارسی معاصر می توان ردیابی در اثر بیهقی یافت؟ - فرآیند تحول و تطور گفتمان مودبانه فارسی از سده پنجم تا کنون چگونه بوده است؟

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 29 تا 47

مشخصات اثر

ثبت نظر