جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در محیط های رقابتی امروزی، توسعه رفتارهای فرانقش در میان کارکنان از عوامل کلیدی برای ارتقای عملکرد سازمانی به شمار می رود. از سوی دیگر، مسئولیت اجتماعی سازمان ها، توجه به اخلاق را ضروری ساخته است. شباهت ها و اشتراکات رفتاری و مصداقی این دو مقوله، بررسی رابطه تئوریک اخلاق اسلامی و رفتارهای فرانقش را به مسئله اصلی این پژوهش تبدیل کرده و این پژوهش درصدد است تا ضمن رجوع به بُن مایه های دینی، به مقایسه دو مقوله «اخلاق» و «رفتار فرانقش» بپردازد. پژوهش حاضر از نظر هدف، روش و ماهیتِ داده ها به ترتیب، کاربردی، اسنادی و کیفی است. نتایج پژوهش بیانگر برتری اخلاق بر رفتار فرانقش از ابعاد مختلف است؛ ازجمله: مطلق و جهان گیر بودن، استمرار داشتن، داشتن مبانی حقیقی و متعالی، پشتیبانی دین و مذهب، منشأ و ریشه های عالی، اختیاری بودن، هدف متعالی و محدود نشدن به برخی از رفتارهای معین. برپایه این نتایج مدیران می توانند با ترویج اخلاق اسلامی در میان کارکنان، رفتارهای فرانقش را با ماهیتی متعالی و به گونه پایدارتر توسعه دهند.

این مقاله تلاش می کند تا با بررسی عوامل مؤثر بر توسعه رفتار شهروندی سازمانی، این امکان را برای دانشگاهها ایجاد کند تا در برنامه های آموزشی و پرورشی نیروی انسانی، مطابق یک الگوی از پیش طراحی شده، مؤثرتر و کاراتر عمل کنند .نتایج حاصل از تحقیقات مختلف نشان می دهد عوامل ساختاری، رهبری، شخصیتی، فرهنگی و ارزشی از جمله عواملی هستند که بر توسعه رفتار شهروندی سازمانی تاثیر دارند. مطابق این یافته ها، هر چه ساختار سازمان یافته تر باشد، بروز رفتار شهروندی سازمانی بیشتر است. هر اندازه سبک رهبری مدیران به سمت ویژگی های رهبری تحول آفرین حرکت کند، بروز رفتار شهروندی سازمانی بیشتر خواهد بود. در مورد عوامل شخصیتی، نتایج حاصل از تحقیقات نشان می دهد ویژگی های سمت راست عوامل شخصیتی (Big five) بیشترین تاثیر را بر بروز رفتارهای شهروندی سازمانی دارند. در خصوص نقش عوامل فرهنگی، نتایج بیانگر این واقعیت است که سمت راست طیف ششگانه فرهنگ سازمانی هافستد، نقش مهمی بر بروز رفتار شهروندی سازمانی دارد. تحقیقات انجام شده در مورد عوامل ارزشی نیز نشان می دهد سرمایه اجتماعی و عدالت سازمانی، دو عامل مهم و کلیدی در بروز رفتارهای شهروندی سازمانی است. با اتکا به این عوامل، لازم است دانشگاه نسبت به آموزش و پرورش نیروی انسانی که واجد ویژگی های فوق باشند، با جدیت اهتمام ورزد.

موضوع شهروندی از مسائلی است که از گذشته های دور مورد توجه اندیشمندانی از حوزه های مختلف علمی بوده است. از آثار فلاسفه یونان و روم تا نوشته ها و آثار حکمای اسلام. جنبه هایی از این مفهوم قابل تشخیص و شناسایی است. در بحث شهروندی آنچه به نظر می آید که واجد اهمیت بیش تری باشد، ابعاد رفتاری آن است. اینکه شهروندان مطابق مبانی فکری گذشته و موجود از جهت رفتاری به چه ویژگی ها و خصلت هایی باید متصف باشند، مهم است. در این نوشتار ضمن مروری بر ریشه ها و ادبیات موضوعی شهروندی از گذشته تا کنون، به رفتارهای شهروندی در جامعه دینی نیز پرداخته شده بر اساس یافته های این پژوهش در متون دینی اسلامی برای رفتار شهروندان مسلمان در جامعه دینی ابعاد و مؤلفه هایی معرفی شده که در صورت عمل به آنها و نهادینه شدنشان در زندگی اجتماعی بشر، می توان دنیایی زیبا را به انتظار نشست، که در آن طعم شیرین زندگی سالم احساس شود.

زمینه: هر چند مفهوم رفتار شهروندی سازمانی به عنوان یکی از مباحث جدید در رفتار سازمانی، با نگرش به بهبود کارآمدی کلی سازمان، رفتاری را در برمی گیرد که می تواند اخلاقی و یا غیراخلاقی باشد، اما با نگاه به شاخصهای مطرح در این مفهوم، نمی توان تاثیر مثبت اخلاق بر روی آن را نادیده گرفت. بدین لحاظ، هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین رفتار شهروندی سازمانی و اخلاق کاری است.روش: تحقیق حاضر از نوع کاربردی و با رویکرد پیمایشی بوده و ابزار مورد استفاده در آن برای جمع آوری اطلاعات، مصاحبه و پرسشنامه می باشد. جامعه تحقیق، کلیه کارکنان دانشگاه یزد در 1388 هستند که از بین آنها 102 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردیدند.یافته ها: نتایج تحقیق منجر به تشخیص سه بعد مجزا در سازه رفتار شهروندی و 8 بعد در سازه اخلاق کاری گردید. همچنین یافته های حاصل از به کارگیری الگوی رگرسیون نشان داد که عامل قانونگرایی اخلاق کاری به بهترین وجه می تواند رفتار شهروندی کارکنان سازمان را توجیه نماید.نتیجه گیری: یافته های این تحقیق می تواند به بهترین وجه در خصوص ارتقای مشخصه های رفتار شهروندی با استفاده از تقویت اخلاق مورد استفاده قرار گیرد. بدین منظور لازم است فرایند ویژه ای برای لحاظ نمودن اخلاقگرایی در نظام استخدام مدنظر قرار گرفته و متقاضیان از حیث اخلاقمند بودن نیز در کنار سایر شرایط عمومی و اختصاصی بررسی شوند.

زمینه: اگرچه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی نقش سازنده ای در افزایش کارایی و اثر بخشی سازمانی داشته اند ولی مشکلات اخلاقی متعددی نیز به بار آورده اند. سازمانها همواره در به کارگیری همه جانبه این فناوری با تردیدهایی مواجه بوده اند. با وجود این به دلیل نقش و اهمیت انکارناپذیر این فناوری ها لزوم شناسایی عوامل موثر بر اخلاقیات جهت برطرف نمودن مشکلات مرتبط، ضروری است. مرور تحقیقات گذشته مبین این مطلب است که مطالعات اندکی در مورد اثر رفتار شهروندی سازمانی بر اخلاقیات فناوری، اطلاعات صورت گرفته است. هدف اصلی شناسایی عوامل موثر بر اخلاقیات فناوری اطلاعات با رویکرد رفتار شهروندی سازمانی می باشد.روش: روش تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه جمع آوری داده ها، توصیفی-پیمایشی می باشد. داده های مورد استفاده از 119 نفر از کارکنان و مدیران شرکت های فناوری اطلاعات واقع در تهران جمع آوری گردیده و الگو علی پیشنهادی بر اساس فن الگو سازی معادلات ساختاری، مورد آزمون قرار گرفته است.یافته ها: این الگو با توجه به داده های جمع آوری شده به خوبی، شاخص های تناسب را برآورده نمود. معناداری اجزای الگو هم مناسب بوده و همبستگی بین متغیرهای الگو در سطح معنادار و مناسبی است.نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که اخلاقیات فناوری اطلاعات می تواند از ارزشهای اخلاقی سازمان تاثیرپذیر باشد که در این اثر، تعهد سازمانی و ابعاد رفتار شهروندی سازمان به عنوان متغیر میانجی عمل می کنند.

زمینه: رشد و توسعه سازمان ها و افزایش نقش آنها در اجتماع، پیامدهای اجتماعی فعالیت های سازمان ها و تاثیرات آنها بر برخورداران مختلف اهمیتی روز افزون یافته است به گونه ای که عملکرد اخلاقی و اجتماعی انسان ها بر عملکرد کلی سازمان تاثیرات بزرگی دارد. هدف این پژوهش بررسی رابطه اخلاق کاری و رفتار شهروندی سازمانی با عملکرد سازمانی است.روش: پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل 448 نفر، کارکنان بانک های تجاری دولتی شهر سنندج و حجم نمونه 263 نفر از کارکنان با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده است. برای عملیاتی کردن متغیرهای پژوهش از پرسشنامه های اخلاق کاری و رفتار شهروندی سازمانی و عملکرد سازمانی استفاده شد. جهت آزمون فرضیه های پژوهش از مدل معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تاییدی استفاده شده است.یافته ها: یافته های این پژوهش تایید ضریب همبستگی بین اخلاق کاری و رفتار شهروندی سازمانی (0.97)، ضریب همبستگی بین رفتار شهروندی سازمانی و عملکرد سازمانی (0.82) و ضریب همبستگی بین اخلاق کاری و عملکرد سازمانی (0.80) بوده است. نتایج نشان دادند؛ مقدار(0.061) RMSEA  و نسبت  ?2به df زیر 3 می باشد که نشان از برازش و قدرت تبیین خوب مدل دارد.نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، ضروری است که مدیران سازمان ها با استفاده از راهکارهای ارتقای اخلاق کاری و رفتار شهروندی سازمانی به بهبود و ارتقای عملکرد سازمانی بپردازند و سازوکارهایی را بدین منظور در پیش گیرند.

در این پژوهش سعی شده است تاثیر عدالت سازمانی با تکیه بر آموزه های نهج البلاغه به همراه چهار بعد آن شامل عدالت توزیعی، رویه ای، بین فردی و اطلاعاتی به عنوان متغیر مستقل بر رفتار شهروندی سازمانی به عنوان متغیر وابسته بین کارکنان دانشگاه اصفهان مورد بررسی قرار گیرد. جامعه آماری پژوهش حدود 800 نفر از کارکنان بخش اداری دانشگاه اصفهان بودند که 170 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای سنجش عدالت سازمانی بر مبنای آموزه های نهج البلاغه از پرسشنامه محقق ساخته و برای سنجش رفتار شهروندی سازمانی از پرسشنامه ارگان، و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آماری ضریب همبستگی پیرسون از نرم افزار Spss و رویکرد معادلات ساختاری از نرم افزار Amos استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که عدالت سازمانی به طور کلی و سه بعد آن شامل توزیعی، رویه ای و بین فردی بر اساس آموزه های نهج البلاغه ارتباط مثبت و معنا داری با رفتار شهروندی سازمانی دارد؛ ولی ارتباط مثبت و معناداری بین عدالت اطلاعاتی و رفتار شهروندی سازمانی در این پژوهش مشاهده نشد.

پژوهش حاضر به منظور بررسی تفاوت های جنسیتی در خشنودی شغلی، تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در نمونه ای مرکب از 200 معلم مرد، 200 معلم زن و 80 مدیر مرد در مدارس ابتدایی پسرانه شهر تهران انجام شد. داده ها به وسیله پرسشنامه گردآوری و با روش های تحلیل واریانس عاملی، همبستگی پیرسون،Z  فیشر، الگویابی معادلات ساختاری و رگرسیون چندگانه تحلیل شد. نتایج نشان می دهد که میانگین معلمان زن در متغیرها به طور معناداری بیشتر از معلمان مرد است، اما همبستگی بین آن ها در معلمان مرد به طور معناداری بیشتر است. هم چنین  الگوی اصلاح شده ای مرکب از خشنودی شغلی درونی، تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در معلمان مرد برازش بهتری با داده ها داشته است. گرچه ضرایب استاندارد آثار مستقیم و غیر مستقیم در الگوی معلمان مرد بیشتر بود، اما تفاوت معناداری با معلمان زن نداشت. الگوی معلمان مرد واریانس بیشتری از رفتار شهروندی سازمانی را تبیین کرد. نتایج با تاکید بر علل تفاوت های جنسیتی بحث شده است.