جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف اصلی ما در کتاب حاضر این است که به بیان شروط انسجام بخش و نوسازانه ای بپردازیم که در آگاهانه ساختن بیداری دینی لازم است. دستیابی به این هدف متضمن بررسی دو گونۀ اساسی از این شروط است که یکی تحت عنوان «تجربه» و دیگری تحت عنوان «تعقل» قرار می گیرد. دربارۀ شروط تجربه باید چنین گفت: در بیداری اسلامی راهی برای دستیابی به انسجام وجود ندارد، مگر راهیابی به ژرفای تجربۀ ایمانی و نفوذ عمیق در آن. دربارۀ شروط تعقل نیز باید گفت که راهی برای دستیابی به تجدد در بیداری اسلامی یافت نمی شود، مگر توسل به چارچوب بندی، سامان دهی و تأسیس این تجربۀ ایمانی عمیق به وسیلۀ جدیدترین و قوی ترین روش های عقلی و تواناترین آن ها در مجهزساختن ما به اسباب زایش فکری.

طه عبدالرحمن، پروفسور منطق و فلسفه زبان در دانشگاه رباط مراکش، نمونه روشنفکری است که می‌خواهد خوانندگانش باور داشته باشند او در گفتمانش درگیر فلسفه نیست، بلکه درگیر سیاسی‌سازی فلسفه است. عبدالرحمن آغازگرِ تفکری است که آن را روش مناسبِ جدیدی برای یک فیلسوف می‌داند، به تعبیر او یکی از مشخصه‌های روش جدید، طرح «پرسش مسئول» (السؤال المسئول) است. باید تمایز این نوع پرسش با دو نوع «پرسش سقراطی» و «پرسش کانتی» درک شود؛ «پرسش سقراطی» در بررسی موضوع اصلی به دنبال روشِ طرح پرسش است و در «پرسش کانتی»، خودِ پرسش حامل نقد موضوع اصلی است. «پرسش مسئول» ِ عبدالرحمن پرسشی است که به همان اندازه که در مورد موضوع اصلی است، در مورد وضعیت و شأن [هستی‌شناسی] پرسش هم هست؛ در گفتگوی سقراطی، پرسشی وجود دارد که در آن بررسیِ وضعیت و هستی‌شناسی پرسش، به همان طریقِ بررسی “موضوع” اصلی است؛ اما در گفتگوی کانتی، پرسشی وجود دارد که در آن نقد وضعیت و هستی‌شناسی پرسش به همان طریق “نقد موضوع” اصلی است.

طه عبدالرحمن، پروفسور منطق و فلسفه زبان در دانشگاه رباط مراکش، نمونه روشنفکرانی است که می‌خواهند خوانندگانشان باور داشته باشند که او در گفتمانش درگیر فلسفه نیست، بلکه درگیر سیاسی‌سازی فلسفه است. طه عبدالرحمن، دستاورد جهان اسلام را نه فلسفه که عرفان و معنویت می‌داند.

کشور مغرب، متفکران مطرحی را به جهان اسلام معرفی کرده است. ابن عربی، ابن رشد از قدمای برجسته این کشورند. محمد عابدالجابری از برجسته‌ترین روشنفکران معاصر نیز از اهالی مغرب بود. متفکری دیگر نیز نَسَب به این کشور می‌برد که گفته می‌شود رویکردی نزدیک به سَلَفی‌گری را در مواجهه با دین برگزیده است. طه عبدالرحمن اندیشمندی است که می‌کوشد تا نگاهی منتقدانه به مدرنیته را برگزیند و از مشروعیت “مدرنیته اسلامی” سخن به میان آورد. وی در سال ۱۹۴۴ در شهر الجدیده در مغرب در ۲۰۰ کیلومتری رباط به دنیا آمده است. وی دوران تحصیل را در مغرب می‌گذراند اما تحصیلات عالیه خود را در فرانسه دنبال می‌کند. به دانشگاه سوربن می‌رود و موفق می‌شود تا در سالهای ۱۹۷۲ تا ۱۹۸۵ دو مدرک دکترا دریافت کند.

طه عبدالرحمن از جمله متفکرانی است که اگر چه از عقل سخن به میان می آورَد، اما بر آن است تا ایمان دینی را برجسته سازد. تمامی منظومه فکری او در همین راستا تنظیم شده است.