جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ورود حماسۀ کربلا به حیطه شعر و ادبیات یکی از عوامل ماندگاری و پایایی آن به شمار می‌آید، زیرا قالب تأثیرگذار و نافذ شعر و مرثیه، میان دلها و عاطفه‌ها از یک سو و حادثۀ عاشورا از سوی دیگر پیوند زد و احساس غم، حسرت و خشم را در مخاطبان بر افروخت و باعث به وجود آمدن غنی‌ترین ذخائر فکری و احساسی شیعی در زمینۀ ادبیات گردید. تاریخ سرایش رثای حسینی، صرف نظر از شواهدی که از وجود آن پیش از واقعۀ عاشورا حکایت دارد، از حادثۀ کربلا آغاز گشت و ادبیات عربی را غنی و پربار نمود. انگیزه‌هایی چون اعتقاد دینی و نیل به پاداش اخروی، جذابیت شخصیت امام حسین(ع) حادثۀ غم انگیز کربلا و شدت تراژدی آن باعث شد تا شاعران شعرهایی بدیع و پربار را در قالب رثا بسرایند. واژگان ساده و دلنشین و دارای بار عاطفی مناسب، وزنهای گوناگون، پیوند ناگسستنی آن با اصول شیعی به همراه عاطفه صادقانه، تصاویر هنری زیبا و متنوع و دارای قدرت القایی بالا و تخیلات شاعرانه از یک بعد و پرداختن به جنبه‌های تاریخی کربلا، بیان حقانیت اهل بیت (ع) و ستم های وارده به آنها از بعد دیگر، زمینۀ ظهور یکی از سوزناکترین مراثی قرن سوم را فراهم آورد و صحنه‌هایی واقعی از آن را برای مورخان و مقتل‌نویسان به نمایش گذارد.

امام حسینj و قیام عاشورا از موضوعاتی است که خاورشناسان غربی توجه خاصی به آن داشته‌اند و تحلیل‌های متفاوتی را نسبت به آن ارائه داده‌اند. هدف از مطالعه و بررسی آرای خاورشناسان در باب قیام عاشورا امام حسینj این است که به اهداف و انگیزه‌های آنان پی پرده و نسبت به آنها شناخت کافی جهت پاسخ به شبهات احتمالی حاصل کنیم. این مقاله تلاش دارد با روش توصیفی ـ تحلیلی به دیدگاه برخی از خاورشناسان دربارۀ واقعه عاشورا بپردازد. با بررسی مطالعات خاورشناسان متوجه می‌شویم که نگاه برون‌دینی، پیش‌داوری و میزان دسترسی مستشرقان به منابع معتبر اسلامی در تحلیل‌ها و بررسی آنها در این حوزه تأثیر گذاشته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نتایج حاصل از مطالعات مستشرقان و اسلام‌شناسان در برخی از موارد با آنچه واقعیت امر وجود دارد، متفاوت است. در بررسی دیدگاه این خاورشناسان به دلایل از قبیل: بی‌توجهی به بُعد قرآنی قیام امام حسینj، تحلیل سطحی و نادرستی در تفسیر منابع، بی‌توجهی به بُعد معنوی قیام عاشورا، ناآشنایی با منابع اسلامی و شیعی باعث شده است که آنها نتوانند تصویر درستی از امام حسینj و عاشورا را در مذهب تشیع معرفی کنند. آیت‌الله خامنه‌ای در بیانات مختلف خود قیام عاشورا را نمادی از مبارزه با ستم و استبداد می‌داند و این قیام نقطه عطفی در تاریخ اسلام و الگویی برای ایستادگی در برابر ستم و نابرابری است