جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«کنز العمال فى سنن الاقوال و الافعال» از مهم ترین منابع و مصادر حدیثى اهل سنت است که توسط علاء الدین على بن عبد الملک ابن قاضى خان قادرى شاذلى هندى معروف به متقى هندى (888 8ـ975ق) نوشته شده است. او این کتاب را در مقام ترتیب و بازنویسى کتابهاى مهم جلال الدین سیوطى مثل جوامع الجامع، الجامع الصغیر، و زواید الجامع الصغیر تدوین کرده است و در مقدمه کتاب آن را اینگونه توضیح داده است: «هنگامى که کتاب جامع صغیر و زواید آن را دیدم، این دو کتاب به گونه اى بود که احادیث را آن باید از ابتدا تا انتها مورد بررسى قرار مى دادیم تا به حدیثى دست پیدا کنیم. از این رو من به ترتیب و تنسیق آن دست زدم و کتاب منهج العمال فى سنن الاقوال را تدوین کرده و احادیث فقهى را در قالب بابهاى مرسوم فقهى مرتب کردم; سپس به ذهنم خطور کرد که قسم اقوال احادیث را نیز مرتب کنم که براساس آن کتاب الاکمال لمنهج العمال را نوشتم. آنگاه این دو کتاب را تلفیق کرده و کتاب غایه العمال فى سنن الاقوال را تدوین کردم. پس با دقت و ذوق ویژه اى به مرتب کردن و باز نویسى احادیث این کتاب پرداختم تا احادیث آن قابل دسترس تر باشد و نامش را «کنز العمال فى سنن الاقوال و الافعال» نهادم. در این کتاب علاوه بر تنظیم اصل کتابهاى سیوطى، احادیثى را هم به آنها افزوده ام که در منابع معتبر دیگر وجود داشت ولى سیوطى در کتابهاى خود نیاورده بود». متقى هندى در ابتداى کتابش مقدمه سیوطى بر الجامع الصغیر و و زواید الجامع الصغیر را آورده که در آن مهم ترین منابع و مآخذ کتابش را ذکر کرده است و پس از آن، فهرست کامل منابع سیوطى براى تالیف کتاب جمع الجوامع را نقل نموده که در واقع منابع کتاب خودش نیز به شمار مى رود. او کتابش را به ترتیب حروف الفبا تنظیم کرده است و در ذیل هر حرفى چند کتاب مثل کتاب الایمان و کتاب الاذکار آورده و در هر یک از کتابها بابهایى با عناوین متعددى آورده است و در ذیل هر باب نیز چند فصل در شرح جزئیات هر باب تنظیم نموده است. البته با این عنوان یعنى کنزالعمال کتابى توسط یکى از علماى شیعه نیز نوشته شده است که کتابى فقهى است و در شرح مختصر النافع مى باشد و نام آن کنز العمال فى شرح مختصر النافع است و توسط استاد علامه مجلسى یعنى شرف الدین على بن حجه الله شولستانى نوشته شده است. کتاب متقى هندى در نزد علماى اسلام اعم از شیعه و سنى داراى منزلت والایى است و همه علماى بزرگ به آن توجه کرده و از آن بهره برده اند. با توجه به اهمیت کتاب هندى، کتابهاى متعددى بر اساس روایات آن تدوین و تالیف شده است که برخى از آنها عبارتند از: 1ـ الفتن و اخبار آخر الزمان من کتب الجمهور، تالیف شده توسط میرزا نجم الدین طهرانى عسکرى. 2ـ فاطمه(علیها السلام) عند الجمهور، که همچنین توسط میرزا نجم الدین طهرانى عسکرى تدوین شده است. 3ـ منتخب کنزالعمال که توسط میرزا محمد کشمیرى دهلوى نوشته شده است. او براى بسیارى از کتابهاى مهم اهل سنت مثل صحاح سته، و انواع سنن، طبقات، جوامع، و مسندها منتخب و مختصر نوشته است. 4ـ منتخب کنز العمال که مناوى نوشته است. 5ـ منتخب کنز العمال که محمد بن ابراهیم ابوطاهر کورانى شافعى تدوین و تنظیم کرده است. کتاب کنزل العمال منبع بسیار غنى و جامع براى علماى شیعه است که معتبرترین روایات مربوط به عقاید، تاریخ و فقه خود بر اساس منابع مورد قبول اهل سنت را در آن مى یابند و در احتجاجات خود به آن استناد و استشهاد مى کنند. این کتاب بارها در کشورهاى اسلامى مثل هند ایران، عراق، مصر و لبنان چاپ شده است.

ویژگی‌های امیرمؤمنان علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام ترجمه خصائص اميرالمؤمنين(ع)، يكى از آثارى است كه عالمان اهل سنت در مناقب و فضائل اميرالمؤمنين على(ع) تأليف كرده‌اند. مؤلف آن نسائى يكى از محدثان بزرگ و صاحب كتاب السنن است. نسائى در اين اثر حدود 200 حديث از راويان و محدثان غير شيعى با ذكر سلسله اسناد آن نقل كرده و به اين دليل نزد حديث پژوهان و رجال‌شناسان جايگاهى در خور توجه يافته است. چنانكه ابن حجر مى‌گويد: «نسائى در ميان صحابه پيامبر(ص) تنها به جستجوى احاديثى كه درباره مناقب على(ع) است، پرداخته و احاديثى بسيار را كه بيش‌تر آنها داراى اسناد خوب و قابل قبولند، در اين كتاب گرد آورد». بنابراين كتاب نسائى همان حقيقتى را نشان مى‌دهد كه حديث‌شناسان بزرگ اهل سنت؛ مانند ابن حنبل، اسماعيل قاضى و ابوعلى نيشابورى بر آن معترفند و مى‌گويند: «در حق هيچ كدام از اصحاب پيامبر به اندازه امام على(ع)، فضائل و مناقب، با سندهاى خوب نقل نشده است». دانشمندان بزرگ در مهارت نسائى نسبت به شناخت احاديث و رجال، همداستانند و عده‌اى همچون دارقطنى مى‌گويد: «هيچ كس را بر نسائى مقدم نمى‌دارم» و ذهبى مى‌نويسد: «نسائى در شناخت احاديث و رجال از مسلم و ابوداود و ترمذى ماهرتر است». البته همه اين ستايش‌ها به اين معنا نيست كه نسائى از خطا مصون باشد و راه براى نقد احاديثى كه نقل كرده بسته شود. كتاب خصائص با موضوع پيشگامى على(ع) در اسلام آغاز شده و پس از آن به ذكر ده‌ها حديث درباره ويژگى‌هاى آن حضرت از قبيل حديث ثقلين، طير، رايت، منزلت، كسا، غدير، سد ابواب و... پرداخته شده است. آن گاه با ذكر احاديثى در منقبت فاطمه(س) بحث را ادامه مى‌دهد، سپس به شمه‌اى كوتاه از احاديث درباره امام حسن(ع) و امام حسين(ع) اشاره مى‌كند و در پايان عنان سخن را به نبردهاى امام على(ع) مى‌برد كه در آن از پيش‌گويى‌هاى رسول خدا(ص) درباره حقانيت امام على(ع)، و سركشى، انحراف و خروج از دين دشمنان على(ع) (قاسطين و ناكثين و مارقين) پرده افكنده است.