جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مطالعه و بررسی اندیشه و آرای صاحب نظران غیر مسلمان درباره قرآن کریم، از راه ترجمه و نقد آثار آنها برای آگاهی اذهان قرآن پژوهان مسلمان از نوع نگرش مستشرقان به قرآن،امری مفید و با ارزش است. این رساله نیز در همین راستا تدوین شده است و به ترجمه، نقد و برسی مقاله(مدخل) صform and structure of the Quran پرداخته است که توسط پروفسور انگلیکا نیوورث خاورشناس معاصر آلمانی و استاد دانشگاه آزاد برلین، از دایره المعارف قرآن کریم چاپ لیدن به سرپرستی پروفسور جین دمن مک اولیف نوشته شده است. این رساله در سه فصل تنظیم شده که در فصل نخست کلیات و مقدمات تحقیق، ضرورت، اهداف و اصطلاحات مربوط به موضوع و ... توضیح داده شده است. در فصل دوم تلاش بر ارائة ترجمه ای روان و در عین حال دقیق بوده است. در فصل سوم و مواردی که کاستی و انتقادی بر مطالب، آراء و نظریات مشاهده می شد بررسی و به نقد آنها پرداختیم./

در این پایان نامه دو مقاله از دایرة المعارف قرآن لیدن ترجمه و نقد شده است. این دو مقاله عبارت اند از: تفسیر قرآن در دوره کلاسیک و ادوار میانه(دوره اول اسلام) نوشته کلود ژیلو، و تفسیر قرآن در دوره جدید و معاصر نوشته راترود ویلانت. آن مشتمل بر چهار فصل با این عناوین است: معرفی و نقد دایرة المعارف قرآن لیدن، ترجمه و نقد مقاله تفسیر قرآن در دوره کلاسیک و ادوار میانه، ترجمه و نقد مقاله تفسیر قرآن در دوره جدید و معاصر. موضوعات مقاله نخست عبارت اند از: ریشه یابی واژگان تفسیر و تأویل، مشروعیت تفسیر قرآن، سیر تطور تفسیر قرآن، ظهور علوم ادبی و زبان شناختی در عرصه تفسیر، تفاسیر روایی اهل سنت، گونه های تفسیری فقهی، کلامی و عرفانی، و تفاسیر خوارج و شیعه و مهم ترین ویژگی های آن، و موضوعات مقاله دوم به این قرار است: تفسیر ترتیبی قرآن مطابق با ترتیب مصحف و ترتیب نزول، گرایش های اصلی در روش های تفسیری در دوره معاصر مانند تفسیر عقلی، علمی، ادبی، تاریخی و موضوعی، و رهیافت های جدید و مستقیم قرآن و مشکلات کسب مقبولیت برای آن.موضوعاتی که در مقاله اول بررسی شده است، عبارت اند از: تفسیر هرمنوتیکی از قرآن و پیامدهای آن، روش تفسیر به رأی و دیدگاه های مفسران معاصر درباره آن، موضع امامان شیعه و دانشمندن شیعه در برابر اسرائیلیات، جایگاه کتاب التفسیر و المفسرون ذهبی و نقد آن، جایگاه علمای برجسته شیعه مانند سید مرتضی، شیخ طوسی و شیخ طبرسی. موضوعاتی که در مقاله دوم بررسی شده است، عبارت اند از: جایگاه تفسیر عصری و ویژگی های آن، رویکردهای جدید در تفسیر قرآن در دوره معاصر، تحولایت تفسیری کشورهای اسلامی مانند ایران، عراق و لبنان، روش تفسیر موضوعی، روش تفسیر عقلی و نقد دیدگاه های سر سید احمد خان و محمد عبده، روش تفسیر علمی قرآن، قرآن و فرهنگ زمانه، واقعی بودن قصه های قرآن و نقد دیدگاه های محمد احمد خلف الله، ماهیت وحی و نقد دیدگاه های دانشمندان غربی در باره آن به ویژه نظریه تجربه دینی پیامبر(ص)./

گفتار نخبگان هر ملتی بر ادبیات آن ملت تأثیر غیر قابل انکاری دارد، مطمئنا سخنان علی(ع) به عنوان مردی فصیح، بلیغ و رهبر جامعه بر اشعار شاعران عربی سرا تأثیر فراوانی داشته است این پایان نامه با ارائه شواهدی به بررسی تأثیر نهج البلاغه بر نظم عربی تا سقوط بغداد پرداخته است. نگارنده این مدت را به دو عصر اسلامی و عباسی تقسیم کرده است: ‎1. عصر اسلامی: تا سال ‎132ه را شامل می گردد در این فصل نویسنده شواهدی از دیوان شاعران این عصر ارائه داد که از نهج البلاغه تأثیر پذیرفته اد هر چند که در آن زمان سخنان حضرت در نهج البلاغه گردآوری نشده بود ولی به خاطر غنای لفظی و معنوی آن به صورت مجموعه هایی در نزد افراد جمع آوری و حفظ می گشت. ‎2. عصر عباسی: این عصر از سال ‎132ه تا سال ‎656ه را در بر دارد و در دو فصل مورد بررسی قرار گرفته. الف: عصر عباسی در شرق. ب: عصر عباسی در غرب یا اندلس. شواهد جمع آوری شده در این رساله مؤید این مسأله است که تأثیر و تأثر معمولا از طریق قالب الفاظ یا از طریق مضامین سخنان حضرت بوده است ./

تاریخ گذاری سوره های مکی یعنی معین کردن سال نزول این سوره ها حقیقت آن است که این موضوع یک مبحث کاملا جدیدی است که مطرح شده است. یعنی در کتب گذشتگان سخنی از تعیین زمان نزول به میان نیامده است. بلکه فقط به مکی یا مدنی بودن سوره ها اشاره شده است. در این پایان نامه سعی شده است تا با توجه به قرائن و شواهد الفاظ آیات و تاریخ اسلام وتفاسیر موجود و روایات ترتیب نزول تاریخ گذاری دقیق نیمی از سوره های مکی انجام شود./

در این تحقیق سعی شده است که عوامل تضعیف کننده ایثار در جامعه براساس آیات و روایات تبیین شود، دوری از خدا، بخل، شیطان، نفاق، فراموشی مرگ و معاد و... از جمله این عوامل هستند. در فصل آخر این پایان نامه نیز، عواملی که باعث تقویت فرهنگ ایثار در جامعه می شود نظیر، تبیین دستورات دینی، تقویت روحیه جود و سخاوت، خویشتن شناسی و... آورده شده است./

این رساله در دوبخش تنظیم شده است. بخش اول در چهار فصل با این عناوین تنظیم شده است: فصل اول بحث های مقدماتی، فصل دوم نگاهی به زن در ادوار تاریخ( زن در یونان، روم باستان، هند، چین، استرالیا، فرانسه، ایران، اعراب جاهلیت)، فصل سوم آفرینش زنان، فصل چهارم فضیلت زنان. بخش دوم با عنوان بررسی نقش زنان در زندگی انبیای الهی از دیدگاه قرآن می پردازد. مطالب بخش دوم به اینصورت می باشد: حوا، بلقیس، ساره همسر حضرت ابراهیم، همسران خیانتکار (نوح، لوط) زلیخا، مادر حضرت یوسف، بانوان مطروحه در زندگانی حضرت موسی، حضرت مریم، همسر حضرت زکریا، حضرت فاطمه زهرا(س)/

برای تقویت باورهای دینی در مردم به ویژه جوانان و تبلیغ دین اسلام و با توجه به اینکه دشمنان اسلام به بنیان های دین اسلام هجوم آورده اند، تلاش برای روشن نمایی هر چه بیشتر ابعاد مختلف دین به خصوص اصول زیربنایی آن تلاش مقدس خواهد بود. بررسی حجیت قرآن و سنت با رویکرد به ارتباط آن دو در حجیت ومنبعیت جزء سؤال های ریشه ای از دین می باشد که ذهن پرسشگر همه انسان ها و به ویژه نسل امروز را متوجه خود ساخته و می سازد. اگر چه هر چیزی که حجت شد، به طور قطع منبع نیز می باشد و چیزی که حجت نباشد منبع هم نخواهد بود و لیکن بجهت دستیابی به نتیجه بهتر در ارتباط میان قرآن و سنت باید میان این دو فرق نهاده و به طور جداگانه به بررسی آنها پرداخت. استقلال قرآن در اصل حجیت و اثبات نسبت آن به خداوند از راه اعجاز قرآن آشکار می گردد. اگر چه اصل حجیت سنت معصومین از راه قرآن قابل اثبات است اما این تنها راه نبوده و می توان آن را از راه عقل و معجزه های متواتر دیگر ثابت نمود و زمانی که راه اثبات اصل حجیت سنت منحصر در قرآن نباشد، این معنایی جز استقلال و هم عرضی سنت با قرآن در اصل حجیت ندارد. استقلال قرآن در حجیت دلالی با روشن شدن سلامت آن از تحریف و فهم پذیری قرآن برای همگان بدست می آید. و تبیین بهتر ارزش و حجیت محتوایی سنت به دلیل وجود روایات قطعی عرضه و آسیب های وارد بر سنت مانند جعل و تحریف، می بایست آن را در دو بخش سنت قطعی و سنت غیر قطعی مورد بررسی قرار داد. در این میان سنت غیر قطعی، حجیت دلالی خود را از راه عرضه بر قرآن و عدم مخالفت با آن بدست می آورد و بدین ترتیب وامدار قرآن ودر طول آن در حجیت قرار می گیرد، ولی برای سنت قطعی به دلیل اینکه صدور آن از معصوم مسلم می باشد نیازی به عرضه نبوده و حجیت دلالی آن همپا و در عرض قرآن می باشد. این نظر یعنی همپایی سنت قطعی و تأخر سنت غیر قطعی نسبت به قرآن در حجیت، دیدگاه برگزیده نگارنده در میان گمانه ها درباره ارتباط قرآن وسنت می باشد که می توان آن را با برهان خلف (نادرستی دیدگاههای دیگر در این باره) و مسأله نسخ تقویت و محکم تر نمود. رابطه قرآن و سنت در منبعیت و عرضه معارف دینی، رابطه ای استقلالی و عرضی می باشد. برخی از آیات قرآن و روایات معصومین و سیره آنها و اصحاب ایشان گویای این شکل رابطه قرآن و سنت یعنی همپایی سنت قطعی و غیر قطعی در منبعیت هست که از بی دلیلی دیدگاه غیر همترازی این دو و شهرت آن در میان دانشمندان اسلامی می توان جهت تقویت آن بهره گرفت/

در کتاب های لغت حکومت به معنای قضاوت و داوری، فرمان و فرماندهی کردن، نفوذ و ثبوت رأی و نظر و ممانعت کردن به کار رفته است. در قرآن کریم هم به چیرگی و حاکمیت مطلق خداوند اشاره شده که حکومت از آن خداست و در میان آدمیان فقط پیامبرانند که از طرف خداوند به اعمال سلطه و قدرت و فرمان بر آدمیان مجازند مگر کسانی که از طرف پیامبران مأذون باشند. این وعدة الهی است که در آخر الزمان مهدی علیه السلام به حکومت خواهد رسید و دنیا را پس از آنکه پر از ظلم و ستم شده باشد پر از عدل و داد می کند. این پژوهش به بررسی و مقایسة شیوه های حکومت حضرت مهدی علیه السلام در روایات فریقین پرداخته. در این تحقیق، مسائل مربوط به حکومت امام مهدی علیه السلام در چند مرحله بررسی شده است. در فصل اول پس از بیان کلیات تحقیق، به تعریف حکومت و ضرورت آن از دیدگاه قرآن و روایات و انواع حکومت و شناسنامة مهدی موعود از زبان معصومین علیهم السلام بیان شده است. در فصل دوم، نگاه فریقین به ویژگیهای شخصیتی منجی آخر الزمان آورده شده است. در فصل سوم، شیوه های حکومتی امام با استناد به رهنمودهای قرآن و روایات آورده شده است. در فصل چهارم، اوضاع عمومی آخر الزمان قبل از ظهور مهدی موعود(عج) و ویژگیهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... حکومت امام مهدی علیه السلام بیان شده است. در فصل پنجم آثار و برکات و مدت حکومت امام مهدی علیه السلام بیان شده است و بوسیلة این پژوهش روشن می شود که تنها حکومت ماندگار درجهان حکومت مهدی موعود می باشد که الهی بوده و تمامی حکومتها از بین خواهند رفت و مردم از آثار و نتایج حکومت امام مهدی علیه السلام بهره مند خواهند شد./

انسان همواره در پی آن است که ریشه ناخوشی های خود را بیابد و آنها را برطرف کند. به راستی، سرچشمه شرور کجاست؟! این پرستش آن گاه پیچیده تر می شود که با باور به خدای توانا، دادگر و خیرخواه همراه شود. دربرابر این پرسش برخی وجود رنج را انکار کرده اند و آن را خیال باطل دانسته اند. فلاسفه مشاء ازمنظر هستی شناختی، کاستی و شر را بدون سرچشمه می دانند؛ به نظر آنان، شر همواره نیستی است؛ نیستی هم علت و ریشه نمی خواهد، پس نباید و نمی توان ریشه شر را بجوییم! گروهی دیگر از اندیشمندان شر و کاستی را به نیروهایی جز خدا نسبت داده اند. برخی نیز در برابر این شبهه، علم یا قدرت مطلق خداوند را انکار کرده اند یا دادگری و خیرخواهی او را از معنا تهی نموده اند. مؤمنان گاه شرور را کیفر گناهان می شمرند و گاه آنها را با توجه به نتایج اخروی، خیر وخوبی می دانند. متکلمان مسلمان نیز جبران این رنج ها را بر خدا لازم دانسته اند. قرآن کریم نیز هرچند در آیاتی، شرور و رنج ها را نتیجه کردار خود آدمی می شمرد، ولی با دقت در مجموعه آیات قرآنی پاسخی بس ژرف تر می توان یافت. نظریه نگارنده در این نوشته چنین است که: صفات خداوند در مرحله ذات بی انتها و مطلق است، ولی آن گاه که این ویژگی ها به حوزه فعل وراد می شود به یکدیگر کرانه می گیرند. همچنین در قرآن، از میان صفات و اسمای الهی، نام رب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بر اساس آیات برشمار قرآن، در حوزه فعل، پروردگاری خدا بردیگر صفاتش سایه می افکند ابزار پرورش نیز هم نعمت و خوشی است و هم سختی و ناخوشی.بر این پایه، شبهه شر را چنین می توان پاسخ داد؛ صفات علم، قدرت، عدل و خیرخواهی خداونددر حوزه ذات بی انتها و مطلق است، ولی این صفات آن گاه که به حوزه افعال وارد می شوند همراه و تحت تاثیر ربوی ت الهی عمل می کنند. اعتقاد به توانایی، علم، دادگری، و خیرخواهی مطلق خدا مربوط به حوزه ذات الهی می باشد؛ در حالیکه وقوع شرور، کاستی ها و ناخوشی ها در حوزه فعل یا به تعبیر قرآنی - فلسفی در عالم خلق صورت می گیرد، پس این دوحقیقت به دو حوزه متفاوت تعلق دارند و تناقض و ناسازگاری بین آن دو نیست. بی تردید این شروط در متن نظم الهی حاکم بر آفرینش و برای تحقق تربیت آدمی، وجود پیدا می کند؛ ولی هر نوع کژی و کاستی خارج از این سامانه الهی منتفی است

حدیث، به عنوان دومین منبع تشریع و قانون گذاری در اسلام از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردار است به همین دلیل، از صدر اسلام تاکنون همواره مورد توجه مسلمانان قرار گرفته وبرای پاسداری از آن همه توان خود را بکار بسته اند. جمع و تدوین مجموعه های متعدد حدیثی، بنیان گذاری انواع مختلف علوم حدیث تا بتوان در پرتو آنها به فهم احادیث نایل آمده و سره را از ناسره تمییز داد، در همین راستا ارزیابی می گردد. از آنجا که بخشی از احادیث با توجه به اسباب، عوامل، شرایط و مقتضیات زمانی و مکانی بیان گردیده اند که شناسایی و آگاهی از آنها به فهم و برداشت صحیح از احادیث کمک می کند و از طرف دیگر، بی توجهی و عدم شناخت آن اسباب، موجب سؤبرداشت و فهم احادیث برخلاف مقصود شارع می گردد، علم اسباب ورود حدیث از جانب متخصصان علوم اسلامی پایه گذاری شد. و با توجه به نقش و جایگاهی که این علم در فهم و درک احادیث معصوم(ع) دارد، موضوع این پژوهش قرار گرفته است. این تحقیق تحت عنوان بررسی تحلیلی اسباب ورود حدیث نبوی در صحاح سته و کتب اربعه در پنج فصل تنظیم گردیده که فصل اول آن به کلیات اختصاص پیدا کرده و در فصل دوم به بررسی علم اسباب ورود حدیث پرداخته شده است. در فصل سوم مباحث مربوط به انواع مختلف سبب ورود، اعتبار آنها و معایب و آفت های سبب ورود مطرح گردیده است، فصل چهارم پیرمون تاریخ اسباب ورود حدیث بحث می کند و سرانجام در فصل پنجم ارتباط سبب ورود با علوم دیگر مورد بررسی قرار گرفته است.