جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پاسخ به سؤالات يکي از متدينين است که مسائل مشکل و غامض سؤال نموده و رشتي در راه بازگشت از سفر مشهد به طرف کربلا پاسخ آنها را نگاشته است. وسؤالات را مانند متن و جواب ها را مثل شرح قرار داده است. پاسخ به پرسشهايي است که بعضي از متدينين از مؤلف درسفر مشهد مقدس، سؤال نموده واو پس از بازگشت به کربلا دررساله حاضر به آنها پاسخ داده است. جواب سؤالهائي است که بعضي از دينداران پرسيده اند که از جمله آنها « اثبات نبوت خاصه »، اسرار عبادات (نماز، خمس وصوم وغيره)، اسم اعظم، اسنداد باب علم، تفسير چند آيه وغيره اين کتاب با عناوين « قال - اقول » برگزار شده است وپاسخ به بيست سؤال مي باشد. بيست پرسش است در امور اعتقادي و بعضي از مسائل فقهي که سيد رشتي هنگام برگشتن از زيارت امام رضا عليه السلام در راه نگاشته است. در اين پاسخها اسرار عبادت بسيار مفصل بيان شده است. (سيد احمد اشكوري) در بيان دليل عقلي بر نبوت خاصّه و امامت خاصّه که چاپ شده است. اين رساله را پس از بازگشت از مشهد مقدس رضوي و بهنگام رفتن کربلا نگاشته است. سؤالاتي است اعتقادي و بيشتر در مباحث نبوت و امامت كه سيد رشتي هنگام بازگشتش از سفر خراسان بدانها پاسخ گفته است، آغاز اين رساله با آنچه در رساله اجوبة مسائل عشرين آمده يكي است ولي سؤالات متفاوت است. بيست پرسش است در امور اعتقادي و بعضي از مسائل فقهي که سيد رشتي هنگام بازگشت از زيارت امام رضا عليه السلام در راه نگاشته است، در ميان جوابها اسرار عبادات بسيار مفصل بيان شده است، با عنوان <قال - اقول> برگزار شده است پاسخهاي استدلالي مفصلي است بر پرسشهاي ملامحمد تقي پيرامون حصول علم در شرعيات و فتح باب علم براي سالكان و تكليف مردم در عصر غيبت و چگونگي بدست آوردن آن تكليف و نظر رشتي در قواعد اصول فقه. سؤالها بصورت متن و پاسخها بعنوان شرح مي باشد. (سيد احمد اشكوري) پاسخ بيست سؤال است كه يكي از اهل علم پرسيده است، سؤال ها از قرار زير است: 1-اثبات نبوت خاصه و ولايت خاصه با دليل عقلي 2-در بيان اسرار الصلاة و زكاة و حج و خمس، كه اين رساله به علت طولاني شدن پاسخ به همين نام آمده است 3-در بيان حكمت غيبت امام زمان 4-در بيان حكمت انسداد باب العلم با آيه اي كه بر حكيم فياض لطف واجب است 5-در بيان وجه جمع بين دو آيه: و أن ليس للانسان الا ما سعي ... و لاراد لقضائه و لا معقب لحكمه 6-سؤال از معني حديث: تعلق القلب بالموجود شرك و بالمفقود كفر 7-سؤال از دنياي ملعونه و دنياي مذمومه 8-سؤال از تفسير آيه: «كمثل الشيطان إذ قال للانسان أكفر ... » 9-اگر نماز طواف به دليل جهل به حكم باطل و زائر بعدا بفهمد 10-سؤال از كسي كه در اول تكليف راه اجتهاد و تقليد را نداند 11-سؤال از تقليد ميت 12-سؤال از كسي كه امكان اقامه دليل بر عقائد ندارد ولي معاند و منكر نيست 13-سؤال از امامت مفضول بر فاضل 14-سؤال از افضليت قرائت قرآن يا ادعيه و اذكار 15-سؤال از سعي بين صفا و مروه با پوشيدن مسح عربي 16-سؤال: تلاش براي تحصيل توسعه بر عيال آيا مذموم است يا خير 17-سؤال از طريق صحيح استخاره 18-آيا عمل به حكم استخاره واجب است يا خير 19-سؤال از آموختن ذكر خاصي براي تأثير آني 20-سؤال از كيفيت سلوك الي الله (صدرائي و ديگران) از سيد كاظم رشتي است كه در كربلا ساخته و به بيست پرسش كه از سپاهان رسيده پاسخ داده است «دانش پژوه» پرسش هايي ست كه برخي از «ديانين» (دينداران) از وي كرده با سربندهاي «مسئلة الاولي، المسئلة الثانيه. . همانكه در فهرست كتب مشايخ 353-354 به نام «مسئله» و پاسخ هاي آن در 20 بند نشان داده شده 1. اثبات نبوت خاصه محمديه و ولايت علويه، 2. بند نشان داده شده 1. اثبات نبوت خاصه محمديه و ولايت علويه، 2 اسرارنماز، زكات، حج، خمس و تفسير سوره حمد و توحيد ... . 20 سلوك الي الله. در ديباچه نسخه در دست، از اصفهان به عنوان مبداء پرسشها نامي نيامده است. در ديباچه از تأخير در پاسخ دادن و از برگشت از سفر زيارتي خود از مشهد رضا بهمشهد حضرت حسين ياد مي كند. و در پايان نگارنده در نسخه ديگر آن (مؤسسه مطالعات اسماعيليان. لندن) تاريخ به پايان رسيدن 1240ق آمده است. (احمد منزوي) كه در ديباچه مي گويد پس از برگشت به زيستگاهم مشهد حضرت حسين به پاسخ آنها مي پردازدم. نام پرش كننده در ديباچه و انجامه نيامده است. نخستين پرسش در نبوت خاصه و ولايت خاصة. دومين دربارهدر تصورو خيالداشتن صورت مريد، در هنگام، سومين پرسش درباره «ادله اربعه» ي اصوليان است. (ص 276). ديگر مساله ها، از آن ميان اسرار صلات و زكات و حج و خمس (ص 139) مي باشد. (احمد منزوي) رساله استدلالي است در پاسخ به 20 سوال مختلف اعتقادي و فقهي اهل اصفهان كه هنگام برگشت از زيارت امام رضا (ع) به سمت كربلا به روش متن و شرح با عناوين «قال-اقول» مؤلف در پاسخ به سوال دوم اسرار عبادت را مفصل بيان داشته و لذا در برخي منابع چون الذريعه با عنوان «اسرار العبادة» ضبط شده است. برخي مسائل به ترتيب عبارت اند از: 1- براهبن عقلي اثبات نبوت خاصه و ولايت خاصه 2- اسرار عبادات چون نماز و روزه و حج و ... 3- حكمت غيبت امام زمان (عج) 4- انسداد باب علم ... 19- تقاضا و بيان ذكر خاص مجرب و مفيد براي همه اشخاص و حوائج 20- آداب سلوك الي الله و تهذيب اخلاق. [التراث العربي 3/48؛ مرعشي 13/196؛ حضرت معصومه 1/376؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامي 1/107 و 1/260 و 1/319؛ ذريعه 8/360: متن؛ فهرست نسخه هاي خطي فارسي 2/919؛ مشار فارسي 2/2189؛ دياني ص 128؛ دانشگاه تهران 15/4130 و 17/411 و 16/575؛ فهرست مشايخ 2/111؛ دائرة المعارف اسلامي 1/33 و 1/108و 1/109 و 1/110 و 1/171؛ اعلام 4/1884، مشار، مؤلفين5/37؛ ذريعه 8/260؛ اعلام 3/1884: فهرست كتب مشايخ 311؛ مشار 2/2189: براي چاپ ترجمه فارسي آن؛ مشار، مؤلفين 5/37: تصوير؛ فهرست كتب مشايخ 313؛ ‌ذريعه 18/32 «كشف الحق»، همانجا 21/226 «المعراج» ؛ اعلام 3/1884 «المعراج» ؛ مشار، عربي 482 «مجموعة الرسائل» چ 1277ق؛ مشار، مولفين، 5/37؛ نشريه 5/223؛ نسخه پژوهي 3/109؛ شيخ علي حيدر 1/367 و 1/375؛ دهگان ابراهيم 2/314؛ رايانه آستان قدس]

رساله هایي درمباحث کلامي واعتقادي که درپاسخ به پرسشهايی نگاشته وبقول مؤلف سؤالات را بعنوان متن وپاسخهايش را شرح بدان تلقي کرده است.

پاسخ پنج پرسش است در توحيد و امور اعتقادي، با مقدمه اي مشتمل بر مطالبي كه در فهم جوابها كمك خواهند كرد. اين پرسشها را محمد رحيم خان تقديم داشته و رشتي با عناوين «قال-اقول» جواب مي دهد. (سيد احمد اشكوري) مولف رساله را در جواب محمد رحيم خان كه پنج مسئله براي وي فرستاده نگاشته است: المسئلة الاولي: في شرح حديث «العبودية جوهرة كنهها الربوبية». المسئلة الثاني: في شرح حديث مثل النبي عناول ما خلق الله قال ع اول ما خلق الله نور نبيك. المسئلة الثالث: في شرح احاديث الظنية. المسئلة الرابع: في بيان امر بين الامرين. المسئلة الخامس: في الاشارة الي حقيقة المعاد وحشر الارواح والاجساد. (طيار مراغي) سيد كاظم رشتي كه از پيشوايان مكتب شيخي است مي گويد محمد رحيم خان پنج سوال در مسائل توحيد آورد كه لازم آمد بآنها پاسخ گفته شود پس بپاسخ ايستادم بدين شرح: او بابتداء مباحث مفيدي در شناخت و ادراك و موازين آنها مي آورد و سپس مسائل را باز مي گشايد. مسأله اولي: شرح اين قول حضرت صادق كه مي فرمايد الربوبيه فيما فقد في العبوديه وجه في الربوبيه و ما خفي في الربوبيه اصعب في العبوديه. مسأله ثانيه: معناي اول ما خلق الله، مسأله ثالثه: شرح احاديث الظنيه. مسأله رابعه: ‌در بيان سر الامر بين الامرين. مسأله خامسه: در اشاره بحقيقه معاد. (عبدالله انوار) رساله اي كه در آن پاسخها ايست از سيد كاظم رشتي كه بمحمد رحيم خان داده است. (دانش پژوه) آغاز كتاب: الحمدلله رب العالمين. . ان جناب المفخم المعظم ذا الصفات الجليلة و السمات الجميلة اللوذعي الألمعي طالب الحق و الرشاد. بسمله ... . اما بعد فيقول العبد الفاني ... . . ان جناب المفخم المعظم ذات الصفات الجليله والسمات الجميله ... . . قد اتي بخمس مسائل كل مسئلة منها مفتاح باب من غوامض ابواب التوحيد. انجام كتاب: و يتوهمون أن الآدمي حقيقة يكون غذاءا لآدمي آخر و ذلك معلوم انشاء الله تعالي. [مرعشي 22/314؛ حضرت معصومه 2/136؛ دانشكده حقوق تهران 352؛ ]

پاسخ به سوالات ارسالي از جبل عامل است و تاليف شده به روز جمعه 23 شعبان 1239. در ديباچه از پرسنده نام برده نشده، در انجامه تاريخ نگارش آدينه 23 شعبان 1238ق آمده است. نخستين پرسش درباره آيت «فان تنازعتم في شيئ فردوه ال الله و الي الرسول و اولو الامر منكم» و واپسين پرسش: « باي شيئ يتوصل العبدالي حصول نورالمعرفة ... » شايد همان باشد كه در «فهرست كتب مشايخ: 358» رديف 300 به نام «رساله» در جواب بعض علماي جبل عامل ياد شده باشد. (احمد منزوي) آغاز كتاب: حمدله. صلاة‌. اما بعد، فيقول العبد الجاني. . الرشتي، انه قد اتت مسايل عريضه (عويصة) من جبل عامل لبعض العرفا الازكياء و يري الجواب علي الاستعجال و انا. . قال سلمه الله. قال الله فان تنازعتم في شيئ. انجام كتاب: و توجه الي المعني المراد بلطيف الاشارة لعلك [ ... ] بالمطلوب. و لاحول و لاقوة الا بالله العلي العظيم. قد فرغ من تسويدها منشيها عصر يوم الجمعة ‌الثالث و العشرين من شهر شعبان سنة 1239 [محمد علي دياني ص 86؛ دائرة المعارف بزرگ 1/359؛ نسخه پژوهي 3/109]

رساله ايست در پاسخ به سؤالات ميرزا محمد باقر طبيب بهبهاني که از مراتب توحيد و مقام وحدت و تفريد و از مراتب و مقامات و ولايت ائمه عليهم السلام در كربلا از مؤلف پرسيده بود. وي جواب مختصري بر آنها نگاشته و بعد از آنكه به وطنش باز گشته سوال كننده درخواست جواب مفصل آنها را كرده و مؤلف درهنگام خروج از كربلا و عزم زيارت امام رضا عليه السلام نامه او را دريافت و رساله حاضر را در جواب وي در منازل بين راه نگاشت. رشتي اين رساله را در 12ربيع الاول 1238به پايان رسانده است. سه پرسش است پيرامون: مراتب توحيد، مراتب ائمه عليهم السلام، اعتقاد سيد در معاد. اين سؤالها را ميرزا محمد باقر طبيب بهبهاني تقديم داشته و رشتي بروش هميشگي خود با عناوين «قال-اقول» از آنها به تفصيل پاسخ گفته و دوازدهم ربيع الأول 1238 بپايان برده است. (سيد احمد اشكوري) گفتاري است از سيد كاظم بن قاسم رشتي (م-1259 هـ) در پاسخ ميرزا باقر طبيب بهبهاني. از نسخه اي از اين رساله كه در دست ماست (3/66 مجلس) بر ميآيد كه در پاسخ دو مسئله نگاشته شده اما در ذريعه آمده كه اين رساله در پاسخ سه مسئله است. (عبدالحسين حائري) پاسخ به دو مساله و تاليف شده در 12 ربيع الاول 1238. پاسخ ميرزا محمد باقر طبيب بهبهاني است كه از مراتب توحيد، مراتب ائمه عليهم السلام و جسماني يا روحاني بودن معاد پرسيده. رشتي معتقد است منكر معاد جسماني منكر يكي از ضروريات دين است و به اجماع مسلمين كافر و واجب القتل است. سيد كاظم سؤال را به عنوان «متن» و پاسخ را به عنوان «شرح» قرار داده و با عناوين «قال سلمه الله - اقول» به بيان آن پرداخته است. (غلامي مقدم، براتعلي) رساله اي است با عناوين «قاله -اقول» در پاسخ به سه مسأله آقا سيد علي بهبهاني (قرن13). بدين شرح: 1-مراد از بينونيت عزلت و بينونيت صفت در فرمايش حضرت امير عليه السلام چيست؟ 2-معني حديث شريف الجمع بلا تفرقه زندقه، ‌و التفرقه بلا جمع تعطيل، و الجمع بينهما توحيد چيست؟ 3-وجود امر انتزاعي اعتباري است يا متأصل. اين رساله ضمن رسائل چاپ شده است. رساله اي است در پاسخ به مسائل «ميرزا محمد باقر طبيب بهبهاني» با عناوين «قال - اقول» شامل سه مسئله بدين شرح: 1-مراتب توحيد و مقام وحدت و تفريد 2- مراتب ائمه اطهار (ع) و مقامات ايشان و ولايت ايشان 3- بيان حقيقت معاد و اينكه آيا معاد جسماني است يا روحاني. طبق ترقيمه نسخه حاضر و نسخه مرعشي؛ مؤلف در 12 ربيع الاول 1238 هنگام خروج از مشهد الحسين (ع) به سمت الرضا (ع) تأليف اين رساله را به پايان رسانده است. اين رساله چاپ نشده است. آغاز كتاب: حمدله. صلاة. اما بعد، فيقول العبد الجاني و الاسير الفاني كاظم بن قاسم الحسيني الرشتي ان الدر الفاخر ... ميرزا محمد باقر الطبيب البهبهاني حرسه الله، عن شر كل غاشم غادر اوجهني في مشهد ... انجام كتاب: قد وقع الفراغ من تسويدها بيد منشيها في الثاني عشر من ربيع المولود في سنة 1238ق، مع كمال اختلال البال و اغتشاش الاحوال و عروض الامراض المانعة من استقامة الحال مع مارد من تهجم الهموم. [الهيات مشهد 2/181؛ نسخه پژوهي 3/108؛ جامع گوهرشاد 5/615]

در ديباچه از پرسنده نامي نيامده و از او به «بعض اخوان الصفا ... » ياد شده است. ولي در «فهرست تصانيف السيد ... » كار محمد حسين محيط كرماني (هفـ) (رديف 6) و نيز در «فهرست كتب مشايخ» (ص309) از وي به شيخ اسماعيل بن شيخ اسدالله الكاظمي نام برده شده است. چهار پرسش و پاسخ است كه نمايه آنها در همان فهرست ها ‌آمده است: 1. معني عصمت 2. تفسير «اني جاهل في الارض خليفة» 3. وجوب معرفت ائمه دوازده گانه، 4. حديث طينت. با روش «قال سلمه الله» و «اقول» . (احمد منزوي) رساله اي است در پاسخ به يكي از اخوان الصفا درباره چند سوال: 1- اتفاق نظر اماميه بر وجوب عصمت امام (ع) قبل و بعد از حجيت و بلوغ (از ولادت تا وفات) و عصمت انبياء. 2- شرح مباحث طينت به اجوبه مسائل محمد رحيمخان ارجاع داده شده است. آغاز كتاب: حمدله. صلاة. اما بعد، فيقول العبد الجاني ... الرشتي ان بعض اخوان الصفا و قدوة اصحاب الوفا ... قد اتي بمسايل عويصة و اراد الجواب علي الاستعجال، و انا مع اعتشاش البال. انجام كتاب: و قد شرحت مباحث الطيبة علي اكمل ما ينبغي علي حسب و سعي مما يسع الاظهار في عدة من الرسايل و اجوبة المسايل خصوصاً اجوبة مسايل محمد رحيم خان. و الله الموفق للصواب و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين. [دائرة المعارف اسلامي 1/112؛ فهرست كتب مشايخ 309ش 190]

در پاسخ ميرزا شفيع مازندراني. ده پرسش به فارسي و پاسخ ها به عربي است، نمايه اين ده پرسش در «فهرست كتب مشايخ» (ص 336-337) آمده است. نخستين پرسش درباره ديدار حضرت علي ابليس را كه ابليس مي گويد خداوند دوتن شقي تر از من آفريده است و داستان ديدار خود (ابليس) با آن دو تن را در دوزخ مي آورد. آن دو همان دو كس موجود روزگار پيامبر (ص) و صدر اسلام بودند. دهمين پرسش درباره بخشش گناهان در پي دعاها مي باشد. در پايان 125 (150ق) بگونه سال نگارش آمده است. (احمد منزوي) آغاز كتاب: حمدله. صلاة. لعنة‌. اما بعد. فان العبد الفاني الجاني كاظم بن قاسم الحسيني الرشتي يقدم العذر الي جنابكم من بسط المقال و شرح حقيقة الاحوال و بسط ما هو المكنون المحزون. انجام كتاب: و تصادم القيل و القال. و فيما ذكرنا كفاية و جنابك من تكفيه الاشارة. و لله الحمد و الله خليفتي عليك و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين. في سنة 125. [مدرسه امام عصر 1/106؛ ذريعه 5/188 و 207؛ دائرة المعارف اسلامي 1/117؛ ذريعه 5/181 «جواب سؤال الميرزا شفيع صدر»، 207 «جوابات الميرزا محمد شفيع» : كه مي گويد همراه «شرح الفوايد» در 1272ق چاپ شده است: فهرست كتب مشايخ، 336ش 278 «رساله» ]