جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله حاضر تحقیقی است پیرامون یکی از مهمترین عقاید شیعه به نام « رجعت» که در گذر ایام گرد غفلت غفلت و نسیان برآن نشسته و به سبب بعضی عوامل – که به بخشی از آن ها در این رساله اشاره شده است – آنچنانکه لازم بود مورد عنایت قرار نگرفته است. هدف از نگارش این رساله اثبات رجعت با استفاده از آیات و روایاتی است که در این باب ذکر شده است، و چرایی و فلسفه آن می باشد. رجعت در بین شیعه عبارتست از اعتقاد به این که ائمه ( ع) و خوبان خوب و بدان بد، پس از مرگ دوباره به دنیا برمی گردند تا خوبان شاهد برپایی عدل و داد و بدان گرفتار بخشی از عذاب الهی شوند. در این تحقیق سعی شده است که با رجوع به آیات و احادیث فراوان و متواتر در این باب و با مراجعه به کتب تفسیری علمای بزرگ به اثبات این امر اعتقادی بپردازیم و در ضمن فرق رجعت را با برخی امور اعتقادی دیگر از جمله ظهور و معاد و تناسخ ذکر کنیم. به همین منظور ، رساله به چهار بخش تقسیم شده است : بخش اول : کلیات که شامل تبیین موضوع، ضرورت و اهداف آن ، پیشینه موضوع و تعاریف مفاهیم کلیدی تحقیق می باشد. بخش دوم : رجعت در آیات : که در این بخش آیاتی که در باب رجعت ذکر شده، گردآوری شده و با استفاده از منابع تفسیری معتبر به اثبات این موضوع می پردازد. بخش سوم : احادیث رجعت : در این بخش با استفاده از احادیث وارده از اهل بیت ( ع) بیان شده که چه کسانی و با چه خصوصیاتی رجعت می کنند و چه اتفاقاتی در آن ایام به وقوع خواهد پیوست. بخش چهارم : جایگاه رجعت در کلام اسلامی : در این بخش سه موضوع ظهور و تناسخ و معاد به عنوان امور اعتقادی ذکر شده است و رابطه رجعت با هر یک از این امور به صورت مبسوط بیان شده است. نتیجه کلی که از این تحقیق می گیریم این است که اگر چه بحث رجعت دارای موافقین و مخالفینی است اما قدر مسلم این است که رجعت به عنوان یکی از ضروریات مذهب شیعه شناخته شده است که آیات و روایات آن را اثبات می نماید و همان گونه که در گذشته رخ داده است، در اینده نیز قطعا اتفاق خواهد افتاد. واژگان کلیدی این تحقیق عبارتند از : رجعت، تناسخ، ظهور، معاد، شیعه، سنت، اعتقاد.

پژوهشی است در اثبات رجعت و ابطال تناسخ بر اساس آیات، روایات و دیدگاه های دانشمندان بزرگ شیعه. رسالة حاضر در چهار بخش پس از مفهوم شناسی و بیان پیشینه اعتقاد به رجعت و تناسخ، ادلة عقلی و نقلی رجعت و ویژگی های آن را بیان کرده است. نویسنده در ادامه اقسام تناسخ، دلایل بطلان و پاسخ به شبهات تناسخ را یادآور شده است. وی در بخش پایانی نیز به چند شبهة مشترک دربارة رجعت و تناسخ، همچون همانندی تناسخ با معاد و رجعت، لزوم ملاک استحاله تناسخ در رجعت و شبهه لزوم تعلق روح به بدنی دیگر را نقد و بررسی کرده است. نویسنده در جمع بندی آورده است که رجعت و تناسخ در مبادی تصوریه، شباهت های انکارناپذیری دارند و ادعای شبهه همانندی از آن نشأت گرفته، اما با توجه به تفاوت های اساسی آن دو، این شبهات بی اثر می مانند. در مبادی تصدیقی نیز ادلة اثبات رجعت از طریق عقل و نقل امکان و ضرورت آن را اثبات می کنند، برخلاف تناسخ که دلیل قابل توجهی از عقل و نقل بر امکان و ضرورت آن وجود ندارد، بلکه ارائه عقلی و نقلی آن را غیر ممکن دانسته اند.

بحثی که به طور گسترده در رساله طرح شده، درباره «رهیافت متکلّمین و حکمای مسلمان در لزوم بعثت» است.در این بحث، ابتدا به ذکر مبادی تصوّری از معنای لغوی و اصطلاحی و کاربردهای قرآنی و تفاوت رسول و نبیّ، و نبوّت و رسالت پرداختیم; سپس به ذکر مبادی تصدیقیه بحث به سخن نشستیم. محور اساسی در این بحث، مسأله حُسن و قبح عقلی و زیر مجموعه های آن، قاعده لطف و وجوب علی اللّه است; بدین جهت، به شکل مفصّل درباره هر یک سخن گفتیم و دیدگاه های گوناگون را در آن مطرح کردیم.پس از آن، به مسأله حُسن بعثت پرداختیم و به این نتیجه رسیدیم که دیدگاه های کلامی و فلسفی در بحث مزبور، مورد اتّفاق است و تمام گروه های کلامی و فلسفی (غیر از حنابله و اهل حدیث) آن را نیکو می شمارند. در پایان بحث اصلی را که رساله برای آن ترتیب یافته بود، آغاز کردیم و لزوم بعثت را از زوایای کلامی و فلسفی به نظاره نشستیم و رهیافت های هر یک از نمایندگان فیلسوفان و متکلّمان را در این باب بررسی کرده، به این نتیجه رسیدیم که از متکلّمان، اهل حدیث و اشاعره بعثت را لازم نمی دانند و دلیل اصلی آن ها به ترتیب، توجّه نکردن به مباحث نظری در مسائل اعتقادی و دخالت انسان در کار فرمانروای مطلق جهان است. آنان معتقدند: مملوک را نرسد که در کار مولا دخالت کند.اساس سخن آن ها در عدم پذیرش اصل حُسن و قُبح عقلی ریشه دارد.امامیه، معتزله، ماتردیه و فیلسوفان اسلامی در مسأله وحدت نظر دارند و محدودیت عقلانی انسان را دلیل لزوم تکلیف می دانند; ولی در راهبردهای خود متفاوتند. اساساً دیدگاه های کلامی، دیدی جامعه گرایانه (فردی و اجتماعی * دنیایی و آخرتی) دارند که بر قاعده لطف مبتنی است; ولی مکتب های فلسفی، بعثت را از طریق زندگی اجتماعی اثبات می کنند و صرفاً دیدی جامعه شناختی دارند و از دیدگاه فلسفه سیاسی به قضیه نگریسته اند; البتّه در چگونگی استدلال از این دیدگاه، بین رهیافت های فلسفی به ظاهر تفاوت وجود دارد.

در تاریخ حدیث شیعه، روایات پیامبر(ص) و ائمه اطهار (ع) مورد ارزیابی قرار گرفته است، لیکن پژوهشگران بیش از همه روایات فقهی را مورد توجه قرار داده­اند. در این میان، شایسته است تفسیر شارحان پیرامون روایات اعتقادی و اخلاقی نیز مورد توجه واقع شود. از این رو در این نوشتار، چند شرح مهم اصول کافی انتخاب گردید که از منظر روش شناختی مورد بررسی قرار گیرد. شروح گزیده ما عبارت است از: 1 تعلیقه میرداماد بر اصول کافی 2 شرح ملاصدرا بر اصول کافی 3 تعلیقات فیض کاشانی در الوافی (پیرامون احادیث اصول کافی) 4 شرح مولی صالح مازندرانی 5 شرح علامه محمدباقر مجلسی موسوم به «مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول». در این نوشتار نخست روش شناسی هر یک از این شروح مهم به طور جداگانه مورد بررسی قرار می­گیرد و سپس در یک فصل، دیدگاه شارحان در تفسیر و تبیین روایات با رویکرد تطبیقی مورد بررسی قرار می­گیرد.

علم شناسی مبتنی بر چند رکن است. به موجب اصطلاحات قدمای ما، اگر بخواهیم علم شناسی بکنیم باید مبادی تصوری و تصدیقی علم را بشناسیم. مبادی تصدیقی علم بر دو نوع است، یکم، مبادی روش شناختی و دوم، مبادی غیر روش شناختی.از این جا روش شناسی وارد فلسفه علم می شود. به بیان دیگر، تصدیقاتی که در علم مفروض می گیریم و علم را برآنها بنا می کنیم دو دسته اند: تصدیقات روش شناختی و تصدیقات غیر روش شناختی. تصدیقات غیر روش شناختی مثل اینکه تصدیق کنیم عالم خارج وجود دارد . علیت وجود دارد و این مساله که آیا ما در علم ناگزیر از قبول اصل علیت هستیم یا نه. مراد از تصدیقات روش شناختی این است که علم چه چیزی را روش می گیرد؟ مثلا آیا اصل استقراء حجیت دارد یا نه؟ و اما شناخت مبادی تصوری علم و پاره ای از تصوراتی که در عالم علم به کار می رود رجوع به تاریخ علم را لازم می آورد. در این پژوهش، مدار و محور بحث، روش شناسی علوم تجربی از نظرگاه ابن سینا، سید محمدباقر صدر و پوپر است/

بازشناسی تفاسیر در حوزه روش شناسی، ضرورت اجتناب نا پذیر مطالعات جدید قرآنی می باشد. توجه به ابعاد مختلف روش شناسی تفسیر جهت دستیابی به روش صحیح تفسیر قرآن و نیز طبقه بندی تفاسیر بر مبنای معیارهای روش شناسانه الزامهای روش شناسی تفاسیر را بیش از پیش نمایان میسازد. در علم روش شناسی تفسیر، مقوله های مورد بحث بدین قرارند:1- چه راههایی برای شناخت قرآن وجود دارد؟ 2- تفسیر چه نوع شناختی است؟ 3- نسبت تفسیر با این گونه های شناخت چیست؟ در همین راستا محققان علوم قرآنی به تعریف گونه هایی از شناخت قرآن پرداخته اند؛ ترجمه ای، تفسیری، تأویلی، جری و تطبیق، بطنی، اشراقی، شهودی، تنزیلی، ابتدائی، مصداقی.این محققان اعتبار این گونه های شناخت را نیز مورد بررسی قرار داده و در نهایت تعریفی دقیق از اصول و قواعد تفسیر، ارائه نموده اند. عدم بکارگیری این تئوریهای روش شناسانه و در پیش گرفتن روشهائی متفاوت و گاه فاقد اعتبار، آنچنان باعث پیدایش اختلاف کلمات مفسران در بیان مفاهیم آیات قرآن گشته که ضرورت ارائه تفسیر صحیح قرآن در پرتو تئوریها و اصول و ضوابط دقیق و تعریف شده و ارزیابی دیگر تفاسیر بر اساس این ضوابط معین را آشکار مینماید. به همین منظور این پژوهش در راستای تجزیه و تحلیل روش تفسیری "اطیب البیان فی تفسیر القرآن" اثر آیه الله سید عبد الحسین طیب از مفسران معاصر تشیع که در 14 مجلد به نگارش درآمده، بر مبنای معیارها و تئوریهای روش شناسانه اقدام نموده و ضمن محک زدن آن با معیارها و تعاریف روش شناسانه و بررسی میزان ارائه روشی یکنواخت در سراسر تفسیر، به برخی آراء تفسیری این مفسر نیز اشاراتی مینماید. اهمیت این پژوهش در قابلیت سازی سنجش تفسیر "اطیب البیان" با استفاده از ملاکهای تعریف شده در علم روش شناسی تفسیر قرآن بوده تا میزان تعهد مفسر محترم به روش مورد نظر خویش و تغییر یا عدم تغییر آن را در سراسر این تفسیر نمایان سازد.

نوشتار موجود شامل سه بخش می باشد ، در ابتدا در قسمتی تحت عنوان کلیات، ضرورت و اهداف موضوع، پیشینه موضوع و سؤالات تحقیق آورده شده است. بخش اول تحت عنوان تاریخچه ریاضیات شامل تعریف ریاضیات و چگونگی شکل گیری آن است و نقش دانشمندان مسلمان و غیر مسلمانی که در پیشرفت ریاضیات کمک کرده اند. از ابتدا تا قرن بیستم آورده شده است. در بخش دوم آیاتی از قرآن که در مورد ریاضیات است در سه قسمت ( حساب، عدد و تقدیر) مورد بررسی قرار داده شده است. بخش سوم شامل سه فصل است که در فصل اول برهان نظم، خصوصیات و امتیازات آن و نقشی که نظم در جهان طبیعت دارد مورد بحث قرار گرفته است؛ در فصل دوم که بخش مهم کار است نمونه های عینی از نظام ریاضی در جهان هستی آورده شده است؛ و در فصل سوم از بحث احتمالات برای اثبات مطالبی که گفته شد کمک گرفته شده است. در پایان هم نتیجه گیری از مطالب گفته شده به عمل آمده است و هدف قرآن از تشویق و ترغیب به مطالعه عالم طبیعت بیان شده است.

این پایان نامه در شش فصل نوشته شده است ومباحث آن عبارتنداز: سیر اجمالی عرفان در ادیان قبل از اسلام، پیدایش عرفان در اسلام، علل رشد و تحول تصوف و عرفان، ویژگیهای تصوف و عرفان، بعضی ازشعائر صوفیه و نقد آنها با عنایت به آیات قرآن، عرفان حقیقی و عرفان ربانی .

در این رساله نظریات وینگنشتاین در باب زبان مورد بحث قرار گرفته است. مسئله زبان مسئله مهم و محوری فلسفه ویتگنشتاین است که در باب آن دو نظریه متفاوت را در طول دو دوره فعالیت فلسفی اش مطرح کرده است. فصل اول این رساله به بررسی علل اهمیت زبان در فلسفه ویتگنشتاین و تفاوت و تشابهی که میان نظریات دو دوره وجود دارد اختصاص یافته است. فصل دوم شرح وتوضیح » نظریه تصویری « است که بر اساس آن زبان به عنوان تصویر واقعیت توصیف می شود. فصل سوم شرح و توضیح » نظریه کاربردی « است. بر طبق این نظریه معنی واژه ها، نمادها و جملات همان کاربرد آنها تلقی می گردد که قواعدی عمومی و اجتماعی بر آنها حاکم است. براساس نظریه کاربردی ملاک ومعیار فهم معنای واژه ها، نمادها و جملات همان توانایی و قابلیت به کارگیری آنها بر اساس قواعد اجتماعی و همگانی در موقعیت و وضعیت خاص است. فصل چهارم شامل بحث در باب » زبان خصوصی« است در این فصل، دو تفسیر متفاوت درباب نفی زبان خصوصی در اندیشه ویتگنشتاین آمده است.

چکیده (فارسی): چکیده: هوسرل همواره خود را در فلسفه مبتدی دایمی می نامید. وی در سراسر عمر خود می کوشید فلسفه را بر بنیادی عمیق تر و دقیق تر بنیاد کند. به همین دلیل می کوشید آن بنیانی را که فلسفه می تواند از آن بیاغازد، آشکار سازد. در ابتدای حیات فلسفی، پی برد که من استعلایی بنیان هر نوع معنا و فعل نفسانی است. اما به تدریج دریافت که این من استعلایی در پی تحویل پدارشناختی- استعلایی از محتوا تهی شده است و نمی تواند طرح پدیدارشناسی را- که همانا حل مسایل جهان عینی با حرکت در قلمرو استعلایی است- به انجام رساند. از این رو در اواخر عمر در می یابد که زیست – جهان، جهانی که متعلّق تجربه بی واسطه ی ماست و اشیای آن پیش از هر علمی برای ما آشنا هستند، خاستگاه شکل گیری من استعلایی و محتوای تاریخی- اجتماعی آن است. زیست- جهان در فلسفه ی هوسرل دو کارکرد اصلی دارد. کارکرد سلبی آن بحث در باب بحران علوم اروپایی و ریشه های آن است . هوسرل معتقد است از آنجا علوم کنونی دچار بحران شده اند که مبنای هستی- شناختی خود را از یاد برده اند. این علوم از یاد برده اند که از همین زیست- جهان زاده شده اند و معنای خود را از آن می گیرند. کارکرد ایجابی آن فراخواندن علوم کنونی به بازگشت این علوم به معنای اصیل یعنی علم کلی است. علم باید وحدت از دست رفته ی خود را بازیابد و سپس بر مبنای بداهت تجربه ی اصیل زیست- جهان از نو تاسیس گردد. کلید واژه ها: هوسرل، پدیدارشناسی، زیست- جهان، بحران علوم، تاریخ.