جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محیی الدین ابن عربی، یکی از نوابغ روحانی و یکی از بزرگترین مشایخ صوفیّه است که عرفان و وحدت وجود و اسلام در اندیش? وی به شکل غیر قابل تفکیکی در هم تنیده شده است. او برجسته ترین نظریه پرداز عرفان اسلامی است که پدید آمدنش، نقط? عطفی در تاریخ تصوّف بود؛ هر یک از اندیشمندان و فیلسوفان عارف مشرب در جهان اسلام، به گونه ای تحت تأثیر اندیشه های او قرار گرفتند. افکار و دیدگاههای ابن عربی در طی چندین قرن، برای تمام صوفیان به منزل? «فلسف? عرفان» و یا حتی « فلسف? دین» به شمار رفته است. شاید از همین روست که کسانی به تطبیق آراء او با افکار برخی از صاحبان اندیشه و رأی پرداخته اند. مباحث تطبیقی، یکی از بهترین روشها جهت معرّفی افکار به صاحبان اندیشه است. در این راستا، روش پروفسور ایزوتسو، نمون? خوبی برای یک کار تطبیقی است. وی با طرح مطالع? فراتاریخی -که از آن به نوعی پدیدارشناسی تعبیر کرده‌اند- به بررسی افکار عرفانی خصوصاً در ادیان شرقی می پردازد و در این میان، ابن عربی را به عنوان نمایند? عرفان اسلامی، کانون مباحث تطبیقی خود قرار می دهد. پرسشهایی از قبیل: ابن عربی دقیقاً دربار? چه چیزی سخن می گوید و آموزه های اصلی او چه چیزهایی هستند؟ و این سوال که ابن عربی برای تأمین نیازهای عقلی و معنوی عصر حاضر چه چیزی را ارائه می کند؟ علّت اصلی تدوین آثاری از سوی ایزوتسو در خصوص اندیشه های ابن عربی است. هدف اصلی از این تحقیق،شناسایی و نقد آراء ایزوتسو در رابط? با برجسته ترین افکار عرفانی ابن عربیاست و در کنار آن، ملاحظاتی نیز درباره آن بیان شده است.می توان گفت: ایزوتسو به علّت روح شرقی و پیش زمینه های فکری اش، درک بهتری از تعالیم اسلام دارد و به شناخت صحیح تری از مکتب ابن عربی نسبت به همترازان غربی اش نائل شده است. با این حال، مواردی از درک نادرست ایشان از آرای ابن عربی نیز به چشم می خورد.

چکیده:پایان نامه حاضر، با هدف بررسی درون مایه های عرفان شیعی در کتاب جواهرالسنیّه فی الاحادیث القدسیه ، تألیف شیخ حر عاملی به انجام رسیده است . حرّ عاملی از علما و محدثین قرن یازدهم هجری است و کتاب جواهرالسنیّه اولین کتابی است که به تألیف و نگارش آن دست زده است. این کتاب پر ارزش ، مجموعه نفیسی از احادیث قدسی است که مورد اتفاق و قبول اهل سنت وتشیع می باشد.تشیع معنای مکتوم و باطنی دین اسلام است ، امری که سبب شده اسلام در طول قرن های متمادی پایداری خود را حفظ کند. عرفان شیعی تلفیقی از همراهی و پیوستگی میان شریعت و طریقت ؛ یعنی میان نبوت و امامت ، ظاهر و باطن است و در اهمیت این معرفت است که باید بگوییم ظاهر بدون باطن ، تعبد به ظاهر الفاظ است و نفی علم باطن و ارثیه ی از سوی پیامبران است.روش تحقیق به این صورت بوده است که یکایک احادیث این کتاب مورد بررسی قرار گرفت و درون مایه های نظری و عملیعرفان شیعیاز این احادیث بیرون کشیده شد.بررسی های به عمل آمده و نتایج این تحقیق بیان کننده این مطلب است که بیشترین حجم کتاب جواهرالسنیّه، دربردارنده مضامین عرفان شیعی است و این امر نشان از این دارد که این کتاب جایگاه بسیار ارزشمندی در میان کتب عرفان شیعی دارد.مهمترین درون مایه اختصاصی عرفان شیعی که در این کتاب مطرح شده است؛ بحث ولایت امام و اهل بیت پیامبر اکرم (ص) است که حجم وسیعی از احادیث این کتاب ارزشمند را در برگرفته است که کلیدی ترین درون مایه عرفان شیعی است.کلیدواژه ها:حرعاملی، جواهرالسنیه، عرفان شیعی، ولایت

چکیده اعتقاد به رجعت یکی از اعتقادات شیعه است و سایر مذاهب اسلامی به چنین امری اعتقاد ندارند؛ از این رو رجعت به طور پیوسته یکی از موضوعات کلامی مورد اختلاف شیعه و سنی بوده است .پیروان مکتب اهل‌بیت «علیهم‌السلام » برای اثبات رجعت در آخرالزمان، افزون بر دلیل عقلی ،از آیات قران و روایات معصومین (ع) بهره گرفته‌اند؛ ولی ازآنجاکه قرآن، اساسی‌ترین منبع اثبات حقایق دینی است، در مسئله رجعت نیز به‌عنوان نخستین واصلی‌ترین منبع، موردتوجه قرار می‌گیرد.به نظر شیخ حّر عاملی رجعت در اینجا همان حیات وزندگی بعد از مرگ و قبل از قیامت است و این معنا از لفظ به ذهن سبقت می‌جوید و همین معنا است که مورد تصریح علما قرار گرفت که ازآن در احادیث استفاده می‌شوددر رجعت ، همه‌کسانی که پیش از ظهور قائم (عج) آمده‌اند و رفته‌اند بر‌نمی‌گردند؛ بلکه گروهی از آنها برمی‌گردند. مومن خالص که در تمام عمر از طرف کفّار و منافقین مورد آزار قرارگرفته است برمی‌گردد تا در حکومت حقه و عادله روی آرامش و آسایش ببیند و قسمتی از پاداش اعمال نیک خود را پیش از آخرت در این جهان ببیند. مشرک خالص نیز برمی‌گردد تا سزای حق‌کشی‌ها و تجاوزکاری‌های خود را در این سرای بچشد. نخستین کسی که برای فرمانروائی جهان رجعت می‌کند حضرت امام حسین علیه‌السلام است.در این پایان نامهابزار گرداوری اطلاعات فیش نویسی و جامعه آماری هم کتابخانه ای است .واژگان کلیدی: رجعت، روایات، الایقاظ ،آخرالزمان.شیخ حّر عاملی،اصول شیعه

پژوهش حاضر با هدف شناسایی آراء و عقاید دو عارف بزرگ جهان اسلام، غزالی در احیاء علوم الدین و فیض کاشانی در المحجـه البیضاء در ربع عادات صورت گرفته است. غزالی در کتاب عظیم احیاء علوم الدین خود معارف صوفیه رادر مقابل علوم فقهاواهل کلام احیامی کند ومولی محسن فیض کاشانی کتاب محجــه البیضاءخود را در تهذیب وپیرایش احیاءعلوم الدین به رشته تحریر درآورده وروایات اهل بیت را جایگزین احادیث وارده از طرف اهل سنت کرده است. عادات، ربع دوم احیاء و محجـه شامل مسائلی است که ورای عبادت، مربوط به آداب حیات عادی انسان و معاملات ظاهری اوست. این ربع در طی ده کتاب گرد آوری شده است. در بین مطالبی که در این ربع مطرح است،کتاب آداب السماع و الوجد اهمیت خاصی دارد. زیرا فیض آن را از کتاب خود حذف کرده وبه جای آن کتاب آداب شیعه و اخلاق امامت را قرار داده است. این پژوهش از نوع کتابخانه ای و به شیوه تطبیقی صورت گرفته و برای انجام آن از کتاب ها، مقاله ها و پایان نامه ها استفاده شده و به پاسخ گویی به سوالات اولیه تحقیق که عبارتند از: موارد وعلل اختلاف و شباهت غزالی و فیض کاشانی درربع عادات چیست؟ اختلافات فرقه ای، عقیدتی ـ کلامی و راویان حدیث تاچه اندازه عامل اختلاف میان غزالی و فیض کاشانی در ربع عادات بوده اند؟ پرداخته شده است. آنچه به عنوان نتیجه می توان ذکر کرد این است که بیشتر اختلافات فیض با غزالی در این ربع در زمینه روایات و مباحث فقهی است . کلمات کلیدی : غزا لی، احیاءالعلوم، فیض کاشانی، محجــه البیضاء، عادات .

کتاب احیاءعلوم الدّین جزء آثار مهم اخلاقی و عرفانی در عالم تسنن است. این کتاب توسط ابوحامد بن محمد بن محمد غزّالی در سال 488ه. ق. تألیف شد. بیان روان، آسان و سلیس غزّالى در این کتاب، احیاء را از کتاب‏هاى هم ردیف خود، متمایز ساخته است. همین ویژگى منجر شده است که احیاء در میان عموم مردم نیز مورد توجه قرار گیرد و توسط عارفان مسلمان بعد از او بر آن شروحی نوشته شود. مهم‌ترین شرحی که بر احیاء نوشته شده، المحجّه البیضاء اثر ملّا محسن فیض کاشانی است. فیض با علم و اطلاع از مرتبت و اهمیت احیاء به بهترین شکل ممکن با مطالب آن مواجه شده و به تلخیص و تهذیب آن پرداخته است. فیض در مى‏یابد که احیاءالعلوم از جهات متعددى نیازمند تهذیب است: 1. اشتمال بر قصص و روایات عجیب و خرافى که اهل تصوف در نقل و ذکر آن بى‏پروا هستند. 2. ابتناء بر فقه و مذاق اهل سنت. 3. بى‏مبالاتى در نقل اخبار و احادیث مجعول و یا ضعیف. در این تحقیق از روش تطبیقی استفاده شده است، این پژوهش به مقایسه آراء و عقاید دو عارف بزرگ جهان اسلام، غزّالی در احیاءعلوم الدّین و فیض کاشانی در المحجّه البیضاء در ربع مهلکات می‌پردازد. آنچه به عنوان نتیجه می‌توان ذکر کرد، این است که فیض کاشانی با غزّالی در بسیاری از کتب ربع مهلکات هم‌کلام و هم‌آواست و بیشترین مناقشات او با غزّالی در کتب ریاضت النفس، کسر الشهوتین، آفات اللّسان، آفات الغضب و الحقد و الحسد، ذمّ المال و البخل است. اختلاف فیض کاشانی با غزّالی به دو دلیل عمده است: 1. اختلافات مذهبی و فقهی 2.حسن ظن غزّالی به صوفیان و تأدیب ایشان.

رشد حیات عقلی و فکری مسلمین، تا حدی مرهون اختلاف آراء میان فیلسوفان و متکلمان است . هر یک از این دو گروه، با اشکالات خود بر دیگری، موجبات گسترش مباحث عقلی و تعمیق دیدگاههای یکدیگر را فراهم آورده‌اند و ضرورت طرح بسیاری از مسائل را در حوزهء دیگری، گوشزد کرده‌اند. در این میان شخصیت خواجه نصیر طوسی نقطهء عطفی به حساب می‌آید. تحقیق ما تلاشی است در روشن ساختن این مسائل که آیا استفاده از فلسفه در علم کلام، از سوی خواجه طوسی، ضرورتی داشته است ؟ آیا او توانسته است ، با توجه به اهدافی که داشته، از مسائل امور عامه در اثبات مسائل الهیات به معنی الاخص بهره جوید؟ و اساسا" در این کار، درجه مسائلی گرایشهای کلامی و یا فلسفی، داشته است ؟ روش تحقیق ما بر پایهء تحقیقات کتابخانه‌ای، مقایسه افکار و نظریات با یکدیگر و نتیجه‌گیری از آن‌هاست ، در این راستا در ابتدای هر بحث به ذکر تاریخچه‌ای اجمالی از آن پرداخته، به دیدگاههای متکلمان و فیلسوفان مسلمان در آن مساله اشاره نموده، سپس نظریهء اختصاصی خواجه طوسی، و گرایش فلسفی یا کلامی وی را بازگفته‌ایم. در تنظیم موضوعات و مسائل تحقیق از شیوهء مرسوم فیلسوفان در کتابهای فلسفه پیروی کرده‌ایم و برهمین اساس ، پس از ذکر مقدمه و تاریخچه‌ای مختصر از اختلاف فکری میان متکلمان و فیلسوفان، مسائلی را از طبیعیات ، پس از آن امور عامه و در پایان امور خاصه فلسفه، ذکر کرده و در هر قسمت فقط مسائل اساسی و پایه‌ای آن را، طرح نموده‌ایم. در تمامی این تحقیق، آزمون فرضهای خود را نشان داده و گفته‌ایم: که علم کلام در قالب گذشته‌اش (پیش از آمیخته شدن با فلسفه) نمی‌توانست به وظیفهء خود عمل کند، تاسیس کلام عقلی، فقط در حوزهء تفکر شیعی، امکان‌پذیر، بود، کلام اهل سنت ، از نظر روش تغییرات عمده‌ای از خود نشان داد و استفاده از فلسفه در کلام با توجه به محدودیتهایش برای کلام، مفید بوده است . نتایج تحقیق را می‌توان به دو بخش نتایج عام و نتایج خاص تقسیم نمود. در قسمت اول مسائلی را که به واسطهء این تقابل افکار، به کلام و فلسفه افزوده شده‌اند، مورد استفصاء قرار داده‌ایم. در قسمت دوم، گرایشهای فلسفی محقق طوسی چه در مسائل طبیعیات یا امور عامه و خاصه فلسفه، مورد نظر قرار گرفته‌اند. در پایان به موارد اختلاف او با حکمای مشائی پرداخته‌ایم و تاثیراتی را که بر هم عصران و اندیشمندان پس از خود داشته است ، بیان نموده‌ایم.

آثار و ادعیه وارد شده از اهل بیت، دارای معارفی والا است که شرح و بررسی آنها از زوایای مختلفی امکانپذیر می باشد و از آنجا که مهمترین بخش زندگی امام سجاد (ع) را بُعد عبادی و عرفانی او تشکیل می دهد، پرداختن به آن، از این نظر، اهمیّت دارد. در این تحقیق، سعی شده است زندگی و آثار امام سجاد(ع)، از این منظر و براساس مباحث علم مصطلح عرفان (نظری و عملی) بررسی و نظر امام (ع)دربار? این موارد بیان شود؛ به عبارتی،هدف از این تحقیق،ارائه نمونه‌هایی ازآموزه‌های عرفانی است که امام سجاد(ع)، در قرن اول هجری قمری،درقالب دعا و زیارت به آن پرداخته است و در قرون بعدی توسط عرفا –از جمله ابونصر سرّاج طوسی، عارف قرن چهارم هجری قمری– به صورت علم مصطلح، تحت عنوان احوال و مقامات و منازل عرفانی و همچنین تحت عنوان عرفان نظری و عملی مطرح شده اند.

و.عافف عد از طی مراحل فیا ضو س » احوال « س » مقاماا « ، یکی از حث ای ا ا ی رف در س لوممجا ده رف طی م در ا ، رف ر م در ه یک مننل می ف د.منازل اید مرحله ه مرحله زیر نظر فا نمایطریقو س پدر مرشد طی گررر تا ه مقصد نهایی س کمال مطلوب ر د.عرفا معتقدند ؛ الکان رف طی م در ،ر مننلی فا که پشووو وور ندافند ، حالتی ه آنها ر ووو می ر د س کمالی رای آنها حایوول می شووور کهمو بتی از عالم غدب ا و.

از دیرباز بخش زیادی از تلاش های فکری اندیشمندان را تحقیقو تفحّص در مقولهارزش هابهخود معطوف داشته است.در حقیقت،ارزش ها سازمان دهندهاصلی اعمالورفتارهایافراد به شما می روند. در میان مباحث ارزشی، بحث سعادت از جایگاه ویژه ای برخوردار است، به نحوی که مطلوب و غایت نهایی تمام افعال اخلاقی سعادت دانسته شده است. دراین پژوهش، سعادت از نظر ملاصدرا ، فیلسوف برجسته قرن دهم و یازدهم هجری و ملا مهدی نراقی عالم اخلاق قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم هجری به صورت تطبیقی بررسی شده است.سعادت حقیقی از نظر ملاصدرا در گرو رسیدن به مرتبه عقل بالمستفاد است و راه رسیدن به این هدف، افزون بر تطهیر نفس، کسب معارف عقلی و تأمل در صورت‌های عقلانی است.انسان با زدودن موانعو کسبمعرفت عقلانیوفلسفیکمال می‌یابد و به قرب الهی میرسد.از نظر ملامهدی نراقی، سعادت درگرو توجه دقیق و عمیق به فضایل و رذایل اخلاقی نهفته است.وی معتقد است انسان، میتواند با معرفت به خود و با شناخت طرق ،شرایط، مراتب و موانع سعادت ، به خیر و کمال حقیقی که فطرت پاک او خواهان آن است، دست یابد.این پایان نامه به روش تحلیل محتوایی به بررسی تطبیقی دیدگاههای این دو متفکر شیعه پرداخته و موارد اشتراک و اختلاف نظر آنان درباره سعادت و شقاوت را بیان کرده است.کلید واژه ها: سعادت،شقاوت ،کمال،لذّت،فضایل ورذایل،ملاصدرا،ملا مهدی نراقی

عرفان، به عنوان راهی که از کشف و شهود به شناخت حق می‌رسد، در همه ادیان، پیروان، رهروان و موافقان خاص خود و نیز مخالفانی داشته است. در میان مسلمانان نیز این مکتب پیروان و موافقانی داشته است. هرچه از زمان طرح مباحث عرفانی در قرون اولیه دورتر می‌شویم، عارفان به ضرورت وضع اصطلاحاتی خاص، که مانع خلط مقصود ایشان با واژگان عرفی مردم و نیز اصطلاحات متکلمان و فلاسفه گردد، اقدام نمودند و به تدریج در عرفان عملی و نظری، اصطلاحاتی پدید آمد و سپس رساله‌هایی در این باب نگاشته شد. عرفای مسلمان در آثار و سخنان خود، ریشه آموزه‌های خود را در تعالیم اسلامی دانسته و برای اثبات سخن خود از آیات و روایات، شواهدی را بیان می‌نمودند. هدف از انجام این پژوهش، بررسی این ادعای عرفا بود که آیا عناصر عرفانی، ریشه در متن مقدس قرآن دارد یا خیر؟ و نتیجه این تحقیق آن شد که بخش وسیعی از قرآن را حکایات و قصص قرآنی تشکیل می-دهند که برخی از آنها، حکایت‌های عرفانی است؛ از این رو بعضی از عارفان مسلمان به تفسیر و تأویل این حکایت‌ها پرداخته و در آن از عناصر عرفانی برای توضیح منظور خویش، که عمدتاً جنبه تأویلی دارد، بهره جسته‌اند.