جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه که در پنج فصل تنظیم شده ،در صدد ارایه تحلیلی از علّت تفاوت کمّی بین روایات اسباب النزول مکّی و مدنی است و برای رسیدن به این تحلیل،در مرحله اول باید ثابت شود که آیات مکّی از حجم بیشتری برخوردار هستند و در مرحله بعد با شمارش روایات اسباب النزول ثابت گردد که روایات مدنی از درصد بیشتری برخوردار می باشند و پس از آن به دنبال علّت تفاوت باشیم در این نوشتار بیان می شود که علل متعددی در این زمینه دست اندر کار بوده اند تا کنون در این باره ،بحثی صورت نگرفته تا مشخص شود چرا به برخی از موضوعات توجه بیش از حد شده ولی بعضی از موارد به بوته یِِِِ فراموشی سپرده شده اند به علِّت نبودن پیشینه ای در این موضوع ،منبع مهم خاص در این موضوع یافت نمی شود لذا ناچاریم که از فرض هایی ذهنی استفاده و آنها را مورد تحلیل قرار دهیم و در دو بخش فرضیات قابل پذیرش و غیر قابل قبول تقسیم کنیم برای ورود به بحث لازم بود که اول نمایی از مبحث مکّی و مدنی مطرح و در آن ملاک های تقسیم نزد قدما و متاخرین ،بررسی و بهترین ملاک انتخاب شود در فصل دوم، پیشینه اسباب النزول و فواید توجه به آن مطرح شد سپس عناوین مربوط به آن مثل منازل قرآن و تکرار نزول که غیر مستقیم روایات اسباب النزول را تحت الشعاع خود قرار می دهند مورد تحلیل قرار داده شد و چون کتاب جامعی که همه یِِ روایات را در بر داشته باشد وجود ندارد به ناچار از دو تفسیر روایی شیعه و سنی و چند کتاب خاص اسباب النزول استفاده گردید از بررسی ها ،تفاوت کمّی آیات مکّی و مدنی به نسبت 3به2 به دست آمد و از بررسی روایات ،آشکار شد که تنها به 20٪ آیات توجه شده است و نزدیک به 60٪ این دسته از روایات هم مربوط به آیات مدنی می باشد. از علل عمده می توان به اختلافات قبیله ای ،فرقه ای، کم بودن وسایل نگارش و منع کتابت حدیث،مهم تر از همه، مباحث سیاسی اشاره کرد و طرح مباحث بیهوده ای چون حدوث و قدم،نزول دفعی و تدریجی،و... هم که جامعه را به خود مشغول کرده بود در بی توجهی به این دسته از روایات بی تأثیر نبود.

«شیعه جعفری»، لقبی است که با خواندن زندگی نامه امام صادقو یا برنامه هایی که در پیوند با سالگرد زادن یا درگذشت آن بزرگوار دیده یا شنیده می شود، بسامد فراوان دارد.این نوشته کوتاه دامان در پی آن است تا با بازخوانی تاریخ پرفراز و نشیب فراگیری و پراکندگی حدیث میان مسلمانان دو سده نخست تاریخ اسلام، نشان دهد لقب یادشده ـ گرچه همواره در نوشته های نویسندگان دهه های نزدیک به امروز ما، با چاشنی خوش بینی و مثبت انگاری بازتاب یافته است ـ در بستری از ریشخند و دست اندازی شیعیان و آلوده به رنگ سرزنش و نکوهش به کار می رفته است و سرنوشتی چون دیگر واژه هایی داشته است که نخست ناخوشایند بوده اند و اندک اندک نمودی نو و شناسنامه ای دلپذیر یافتند.

در پاره ای نوشته های تاریخی سده دوم اسلامی و پس از آن، حدیثی از زبان نافع، راوی و برده عبداله بن عمر، از عمر بن خطاب، دومین خلیفه تاریخ صدر اسلام گزارش شده است که شگفت می نماید؛ حدیثی که مهدی موعود را افزون بر دو ویژگی دیگرش، از تبار این خلیفه و از خاندان او خوانده و مایه بدفهمی ها و تلاش های نافرجامی برای یافتن مصداق مهدی در دو سده نخست تاریخ مسلمانان شده است.این نوشتار، افزون بر بررسی سندی و متنی این حدیث، نشان خواهد داد این سخن، درست و از زبان عمر بن خطاب است، اما نه آن که وی در مقام نقل قول مستقیم نباشد و درباره آینده یکی از فرزندان خود، چیزی گفته باشد، بلکه حدیث عمر -نه آن که موقوف باشد- مرفوع و گزارش سخنی از پیامبر بزرگ اسلام درباره برخی ویژگی های مهدی موعود است.

تدّبر در آیات قرآن کریم و تلاش برای دست‌یابی به تجزیه و تحلیل و درکی درست از آن، همواره نخستین گام فرا راه دانشمندانی بوده است که شناختن و شناساندن دین اسلام را در عرصه‌های اصول و فروغ آن، وجهه همّت خود قرار می‌داده‌اند.این بهره‌وری- امّا- از دشواریهای و پیچیدگیهای ویژه خود، برکنار نبوده و نیست و درنگ در آیات قرآن کریم که اصیل‌ترین دلیل در میان ادلّه اربعه اجتهاد به شمار می‌رود، مستلزم برخورداری از آگاهیهای متنوّعی از درون و بیرون از این کتاب گران‌سنگ آسمانی است. این مقاله کوتاه، با اشاره به یکی از مصداقهای این پیچیدگی برون رفت از آن،در صدد تا بر نقش آگاهیهای بیرون از قرآن کریم دربرداشت پذیرفتنی‌تر از پیام آیات و سور، تأکیدی دو چندان داشته باشد.

چکیده فارسی:ابوحنیفه، نعمان بن ثابت، نزد کسانی از دانشمندان سال های زندگی خود، زانوی شاگردی بر زمین زده بود. از او -در این مسیر- سخنی گزارش کرده اند که دربردارنده کارگشایی ویژه برای دو سال از سال های دانش اندوزی و نیز ستایش بلند و کارآمدی برجسته یکی از آموزگارانش است: «لو لا السنتان لهلک النعمان.»گروهی از نویسندگان امامی مذهب، پس از رخ نمایی از این گفته در نوشته ای سده سیزدهمی، اشاره آن را به سوی امام صادق (ع) و شاگردی دو ساله ابوحنیفه نزد آن بزرگوار دانسته اند. در این نوشتار، با یادآوری بهانه های گریز ابوحنیفه از امام صادق (ع) و زمینه های گرایش او به زیدبن علی (ع) نشان داده می شود که این سخن به زید اشاره دارد و هموست که در این جمله بحث برانگیز مورد ستایش قرار گرفته است، زیرا -در یک کلام- ابوحنیفه خویشتن را در جهان دانشورزی، حبیب زید و وامدارش و رقیب امام صادق (ع) و هم قطارش می دیده است.

لطفا برای مشاهده چکیده فارسی و عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.