جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ظهور قرآن کریم در شبه جزیره‌ی عربستان نه تنها بر رفتار و کردار مردم عرب تاثیر شگرفی داشت که حتی بارزترین ویژگی اعراب یعنی نظم و نثر آن‌ها را تحت الشعاع خود قرار داد. زبان و بیان معجزه گر قرآن حتی بر رسول گرامی اسلام(ص) و اولیای دین اثر گذارد و در سبک به کارگیری اسلوب‌ها و نمادها طرحی نو افکند. کتاب «اللغه العربیه فی رحاب القرآن الکریم» به قلم دکتر عبدالعال سالم مکرم، نویسنده پرآوازه معاصر عرب در فصل‌های هفتگانه، خواننده را با تاثیر شگفت قرآنبر زندگی دینی، اجتماعی، سیاسی و به ویژه بر علوم و معارف آشنا می‌سازد. نویسنده در فصل اول با عنوان قرآن و زبان به تأثیر شگرف قرآن بر پیشرفت لفظ و معنای زبان عربی می پردازد. فصل دوم با عنوان قرآن و علم به تأثیر قرآن بر علوم اسلامی مانند قرائت، تفسیر، اصول فقه، فقه و... اختصاص یافته است. فصل سوم که به قرآن و علوم مادی نامبردار است به دعوت قرآن به اندیشه در آفرینش و اشاره‌های قرآن کریم به علوم طبیعی می‌پردازد. فصل چهارم که پیشرفت زبان عربی طی نهضت علمی نام دارد، به جهات گوناگون پیشرفت علمی این زبان بعد از فتوحات اشاره کرده است. نویسنده انعطاف پذیری در بیان و معنا، تحول صوتی، اجتماعی و عقلی و ابتکار اصطلاحات جدید در ساخت زبان عربی را به عنوان نشانه‌های این پیشرفت بیان کرده است. جنبش زبان و اثر آن در نهضت علمی فصل پنجم این کتاب است. حفظ زبان عربی با نقطه گذاری و اعراب گذاری، بیان واژه‌های غریب زبان عربی و قرآن و حدیث، جمع زبان عربی در لغت نامه‌ها وحفظ آن از تلفظ اشتباه از مباحث این فصل است. تاثیر کلمات عجمی در زبان عربی، کلمات معرب شعر جاهلی و قرآن و دیدگاه دانشمندان در این باره در فصل ششم آمده است. فصل هفتم با عنوان انتشار زبان عربی در جهان به روند انتشار این زبان در مصر،آفریقا،ایران، اروپا و جهان اسلام معاصر، مشکلات فراروی گسترش زبان عربی و راهکارهای برون رفت از آن می‌پردازد. در این پژوهش علاوه بر ترجمه نقدهایی نیز آمده است که بیشتر ناظر به مواردی است که با آرا و مبانی شیعه ناسازگار است.

شاعران شيعي از قدیم در مورد اهل بيت سروده‌هايي بسيار زيبا به نظم درآورده‌اند و شعرا و ادبايي همچون كميت، دعبل خزاعي، شريف رضي، سيد رضا هندي و غیره كه هنر ارزشمند خود را مصروف مدح و رثاء ائمه اطهار نمودند، كم نبوده و نيستند، و اين امر خود مهم‌ترين علّت بقاي مكتب تشيّع و احياي ارزش‌ها و ميراث اهل بيت ع به شمار مي‌رود. شيخ جعفر نقدی از فقها، علما، و شعرای نجف است كه در سال 1303ه‍ .ق در شهر عماره ديده به جهان گشود. و همچون ديگر عالمان شاعر در وادي ادب قدم نهاد، بخش عمده اشعار وی در مدح و رثاء اهل بيت است هدف از انجام اين پژوهش، شرح زندگی و آثار جعفر نقدی و همچنین تحليل و نقد و بررسي اشعار اوست و در آن علاوه بر ذکر عوامل زمانی و مکانی مؤثر در شعر وی، ابتدا به بررسی اشعار دینی در سده‌های قبل، انواع مجموعه‌های شعر دینی، و سپس موضوعات دینی شاعر، اسالیب خاص وی در دفاع از حقانیت اهل بیتو ویژگی‌های منحصر به فرد این اشعار پرداخته شده است؛ افزون بر اینکه سایر اغراض شعری و خصائص آن هم مورد کنکاش قرار گرفته است.

تهکم یکی از اسالیب تعبیر بیانی است که متکلم به منظور اهانت و استهزای مخاطب کلام خود را با کمک قرینه در ضد معنای اصلی به کار می‌برد. استفاده از اسلوب تهکم اهداف متعددی دارد که می‌توان به تحقیر، تعجیز، توبیخ و غیره اشاره کرد. هدف در این پایان‌نامه تحلیل و بررسی اسالیب تهکم و استهزاء در قرآن کریم است. برای این منظور پس از استخراج آیات مربوط به این اسالیب با مراجعه به کتب بلاغی و تفاسیر ادبی به بررسی ساختار، بیان اهداف و اغراض بلاغی مورد نظرآنها پرداختیم. با بررسی این موضوع مشخص گردید که اسالیب مورد نظر در بسیاری ازآیات قرآن وجود دارد. این اسالیب در علم معانی تحت عنوان اغراض ثانویه، در علم بیان ذیل استعاره تهکمیه و در علم بدیع به شکل استعمال کلام در ضد معنای خویش بیان شده است.

در طول تاریخ اسلام (مخصوصا در عصر غیبت کبری) عالمان پارسای مذهب حقه اثنی عشری به عنوان مرزبانان عقیده و ایمان مردم هر گاه کتابی در رد اسلام یا مذاهب تشیع نوشته شده است به دفاع برخاسته‌اند. در این رساله کتابهایی که در شش قرن اخیر از طرف علمای شیعه در رد کتب مخالفان نوشته شده است، و از صدها با آغاز دوران غیبت کبری، علمای شیعه به‌عنوان مرزبانان عقیده و ایمان مردم، هرگاه کتابی در رد اسلام یا عقاید مذهبی تشیع نوشته می‌شد، از طریق مناظره یا تألیف کتاب و رساله، به معاندان یا مخالفان پاسخ می‌دادند. این رساله به بررسی کتب و رسائلی که از دوره صفویه تا عصر حاضر و به‌مدت حدود شش قرن، در رد آثار مخالفان دینی و مذهبی توسط علمای شیعه نوشته شده، و بالغ بر 314 کتاب می‌باشد پرداخته، و آن‌ها را مورد بررسی و نقد قرار داده است. البته سنت تألیف و تدوین آثار مختلف برای پاسخ‌گویی به شبهات غیرمسلمانان یا مخالفان مذهبی، از سده‌های نخستین هجری در میان علما و دانشمندان شیعه متداول بوده است؛ و خصوصاً از قرن سوم تا دهم هجری این سنت، بسیار چشم‌گیر بوده است. مهم‌ترین آثاری که در این زمینه تدوین یافته است، مربوط به پاسخ علمای شیعه به شبهات ابن‌تیمیه می‌باشد. در قرن دهم هجری که صفویان موفق به تشکیل حکومت در ایران گردیدند، آموزه‌های شیعی به‌شدت مورد توجه قرار گرفته و مذهب شیعه به‌عنوان مذهب رسمی ایران تعیین گردید. در مقابل، دولت عثمانی به‌عنوان پرچم‌دار مذاهب اهل سنت عمل می‌کرد. در این دوران، بیش از 28 کتاب توسط علمای شیعه در رد کتب علمای اهل سنت نوشته شد، که در این رساله علاوه بر بررسی کتب مذکور، به زندگی‌نامه و حوادث عصر مولفین نیز اشاره شده است. در قرن سیزدهم هجری نیز بیش از 130 کتاب شناسایی شده، که از مشهورترین کتب ردود در این قرن، 55 کتابی است که در رد کتاب "تحفه اثنی‌عشریه" نوشته شده است. از آثار قرن چهاردهم نیز بیش از 61 اثر مورد بررسی قرار گرفته، که برخی از آن‌ها توسط علمای شیعه هند نوشته شده است. 100 اثر علمی نیز در قرن پانزدهم شناسایی شده که بیشتر آن‌ها به زبان عربی و اردو می‌باشد، در حالی که غالب آثار پیشین به زبان فارسی بود.کتب فقط 314 کتب لیست گردیده است.

دوران امامت امام رضا(ع) دوره ی آشفتگی فکری و عقیدتی بود که از ادیان و مذاهب گوناگون در جامعه حضور داشتند که برخی سبب ایجاد شبهات در اذهان مردم می شدند.در این بین امام رضا(ع) به عنوان رهبر و پیشوای جامعه اسلامی و اصحاب ایشان متناسب با میزان خطر این جریانات با آنان به مبارزه پرداختند.

انسان دوستی و مفاهیم مرتبط با آن، از جمله مباحثی است که در طول تاریخ بشر، مورد توجه بوده و از اهمّیت ویژه ای در روابط انسانی برخوردار است. مفهوم انسان دوستی و مسائل مرتبط با آن، بار ها از سوی صاحب نظران و اندیشمندان مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.البته این مفهوم، از گسترة معنایی وسیعی برخوردار است و بحث و بررسی تمامی مسائل مربوط به آن، از عهدة یک مقاله یا کتاب، خارج است و به کنکاش و تتبع زیاد و زمان کافی نیاز دارد. اما از جمله مباحثی که مستقیماً به مفهوم انسان دوستی مربوط است و در حقیقت زیرمجموعة آن قرار می گیرد، مسئلة نحوة تعامل حکومت با مردم و حفظ کرامت و جایگاه انسانی شهروندان جامعه توسّط دولتمردان می باشد. مقالة حاضر به بررسی این امر مهم در سیرة علوی و با تأکید بر نامة حضرت به مالک اشتر، پرداخته و تلاش می کند برخی اصول انسان دوستی را که دولتمردان، ملزم به رعایت آن در قبال مردم هستند، از دیدگاه امام علی(ع) مورد بررسی قرار دهد. مفاهیمی چون رعایت عدالت در برخورد با مردم، مشورت با مردم در امور جامعه، نقدپذیری دولتمردان، مخالفت با حاکمیّت روابط، پاسخگو بودن مسئولان به مردم، ایجاد امنیّت در جامعه و... از جمله اصول انسان دوستی است که حضرت در کلام گهربار خود به آن اشاره فرموده و در این مقاله به بررسی آن خواهیم پرداخت.